Er is een oplossing voor alle tonnen drugsafval die in de Brabantse natuur worden gedumpt

“Lieve xtc-gebruikers, het is 3:39 uur. Vanaf 18:00 uur hebben we gewerkt om het afval van jullie pilletjes op te ruimen,” schreef boswachter Erik de Jonge afgelopen mei in een tweet. De boswachter krijgt bijna wekelijks te maken met tientallen vaten gevaarlijk chemisch afval die in ‘zijn’ bos worden gedumpt. Mooie planten en vrolijke vogeltjes hebben daar natuurlijk zwaar onder te lijden.

Vooral Brabantse vogeltjes en planten zijn de pineut. Noord-Brabant is namelijk de grootste productieplaats van mdma ter wereld. Volgens een speciaal opgericht loket binnen de provincie Noord-Brabant leidt dat tot 200.000 kilo drugsafval per jaar. Om de drug te maken heb je chemicaliën nodig als zoutzuur en aceton, waardoor je na het persen met vaten vol met chemicaliën zit. Vaten die massaal in de natuur worden gedropt, soms wel tien keer in een week.

Criminele netwerken schakelen vaak een stroman in, die het drugsafval voor een paar honderd euro naar een verlaten bosweggetje rijdt. Die bindt daar een touw om de vaten heen, knoopt het touw om een boom, en als hij wegrijdt dumpen de vaten zichzelf. Het gaat allemaal zo snel, dat de kans heel klein is dat de dader ooit wordt gepakt.

Stromannen bedenken allerlei manieren om van het afval af te komen. Zo moesten vrachtwagens in het Brabantse dorp Baarle-Nassau een paar weken lang afvalwater van een waterzuiveringsinstallatie afvoeren, nadat iemand duizenden liters zoutzuur in het riool had gedumpt. De waterzuivering kon daardoor bijna twee weken niet meer functioneren. En in Moergestel werd een speciaal omgebouwd busje gevonden dat tijdens het rijden heel langzaam het drugsafval op het wegdek druppelt.

Eén ding is duidelijk: er moet wat gebeuren, want de huidige situatie is op een hoop vlakken tamelijk rampzalig.

De burgemeester van Bergen op Zoom had als oplossing bedacht om een ‘drugsluik’ in het leven te roepen, waar criminelen ongestraft hun zooi kwijt zouden kunnen. Op zich geen gek idee, al zitten er een hoop haken en ogen aan zo’n gedooglocatie. Het is bijvoorbeeld maar de vraag of criminelen wel durven te vertrouwen op de belofte dat de politie niet in de bosjes ligt mee te loeren. En het is nog meer de vraag of de politie wil beloven om criminelen vrijuit te laten gaan.

“Wordt het niet eens tijd dat we gaan denken aan manieren om moderne genotmiddelen, zoals mdma, op een verantwoorde manier te maken,” vraagt Jan van Maarseveen, hoogleraar organische chemie aan de UvA, zich af tijdens een telefoongesprek over oplossingen voor ons drugsafvalprobleem.

De chemicaliën zelf zijn namelijk het probleem niet. Apothekers, universiteiten en farmaceuten werken er dagelijks mee. Het verschil is dat legale bedrijven hun gevaarlijke afval gewoon door afvalverwerkers mogen laten ophalen. Sterker, dat is verplicht. Afvalbedrijven als Renewi en SUEZ weten precies hoe ze het afval veilig moeten behandelen. Een deel van de chemicaliën kunnen ze zuiveren en opnieuw gebruiken. Een ander deel wordt op zo’n manier verbrand dat er alleen stikstof, koolstofdioxide en water overblijft.

Pillendraaiers mogen hun afval niet op verantwoorde wijze van de hand doen. Ze mogen drugsafval niet eens in hun bezit hebben of vervoeren, want ze hadden überhaupt niet één pilletje mogen persen.

Er zijn zeldzame uitzonderingen op de strenge drugswetten. Zo is er in de Verenigde Staten een non-profitorganisatie die onderzoek doet naar mdma als hulpmiddel voor psychotherapie. De Multidisciplinary Association for Psychedelics Studies (MAPS) heeft al aardig wat bewijs gevonden dat de drug kan helpen bij het genezen van posttraumatisch stressstoornis (PTSS). Om het bewijs te verzamelen moesten de onderzoekers capsules met mdma aan PTSS-patiënten geven. En dat moet ergens gemaakt worden.

MAPS heeft daarvoor een farmaceutisch bedrijf op een geheime locatie in Engeland gevonden, die de drug bij ultra hoge uitzondering gewoon in een veilig laboratorium mocht maken van de overheid. Sterker nog, het bedrijf doet niet anders dan de hele dag medicijnen maken waarvoor ongeveer dezelfde chemicaliën nodig zijn als voor het maken van mdma.

Het legaliseren van mdma is dus vooralsnog de beste oplossing voor het afvalprobleem, hoe moeilijk dat politiek gezien ook te verkroppen lijkt. Het zou ook nog een ander voordeel bieden. Regenwouden in Cambodja worden kapotgemaakt om de wortels van de zeldzame sassafrasboom te delven. Van die wortels wordt safrol gemaakt, een belangrijke grondstof voor mdma. Die grondstoffen ontstaan echter ook gewoon bij het verwerken van alledaagse biomassa, legt Jan van Maarseveen uit. “Maar daar hebben criminelen, vanwege strenge controle, geen toegang toe.”

Legale bedrijven zouden überhaupt veel minder afval overhouden als ze xtc-pillen mochten maken. “Een serieus bedrijf zou de productie in een laboratorium tot in de finesse optimaliseren, en de benodigde oplosmiddelen recyclen.”

Farmaceuten en chemici zouden dus prima duurzame xtc-pillen kunnen maken, mag dat nog altijd niet. De Nederlandse overheid is alleen maar bezig met de vraag hoe drugscriminelen opgepakt kunnen worden. “Wij zitten eigenlijk alleen aan de achterkant,” bevestigt een woordvoerder van de provincie Noord-Brabant aan de telefoon. Er zijn wel afspraken gemaakt tussen allerlei betrokken overheidsinstellingen, maar die afspraken gaan alleen maar over het opruimen van drugsafval, of hoe je kan voorkomen dat de drugs gemaakt worden.

“Wij zien graag dat Gedeputeerde Staten in overleg met politie en gemeenten gaat experimenteren met alternatieve manieren van toezicht,” schrijft de CDA-fractie in een brief aan de Brabantse Gedeputeerde Staten. Er zouden camera’s geplaatst moeten worden langs de toegangswegen van natuurgebieden, denkt de provinciepartij. Drones zouden het toezicht verder kunnen aanvullen.

Het is de vraag of cameratoezicht een oplossing is. Nu al wordt een deel van het drugsafval in riolen gedumpt. En in gierkelders van boeren, waarna het over landbouwgebieden wordt uitgereden.

De korpschef van de Nationale Politie, Erik Akerboom, zag de oplossing vooral bij de gebruikers liggen. “Het is belangrijk dat gebruikers zich realiseren dat zij een systeem in stand houden dat heel fout is,” zei hij tegen een camerateam van de NOS. Het is dezelfde boodschap die al sinds het verbod op mdma in 1988 wordt uitgedragen: ‘je moet het niet gebruiken.’

Maar het verbod heeft de afgelopen dertig jaar niet kunnen voorkomen dat inmiddels bijna een miljoen Nederlanders de pretpillen zijn gaan uitproberen. Dus misschien wordt het eens tijd om te gaan kijken naar echte oplossingen, in plaats van gebruikers de schuld te geven van ons drugsafvalprobleem.