"Het is alsof ze samen op een dansfeest zijn"

Het was 1980 toen Václav Hálek voor het eerst een paddenstoel hoorde zingen. Sindsdien is de zeventigjarige obsessief de muziek die ze maken aan het omzetten in symfonische orkesten. Hij heeft al meer dan vijfduizend paddenstoelenliedjes en er komt er iedere dag tenminste één bij. Mits het paddenstoelenseizoen is, natuurlijk. Ik heb respect voor wat deze man doet. Het idee van een zingende paddenstoel vult mijn hart met nederigheid en verwondering.

De Halek Symphonie 

VICE: Hoe komt het dat jij paddenstoelen kunt horen?

Eind jaren '70 begon ik samen met een mycologist [een specialist in de studie naar schimmels] aan een reis door Praag om wilde paddenstoelen vast te leggen. Op een dag vonden we een paddenstoel genaamd de zvoneček sadní. Hij vroeg me om er door de lens naar te kijken. Ik deed dat en hoorde opeens muziek. Het klonk als een compleet symfonisch orkest. Het begon met een viool, en daarna een fluit.

Wow, schrok je je niet rot?

Nee, ik haalde snel wat bladmuziekpapier en schreef alles op wat ik hoorde. Ik wist dat ik iets unieks had gevonden. Later op de dag vonden we nog een paddenstoel. Dit keer was het een houževnatec, en wederom hoorde ik muziek. Ik zag beelden van de oneindige kosmos voor me, die je ook ziet op de foto's van de Hubble-telescoop. Toen ik thuiskwam realiseerde ik me dat ik een hele symfonie wilde componeren: over mensen, de kosmos, de natuur en wilde paddenstoelen. En dat heb ik dus gedaan.

Ik weet niet zeker of ik het verband kan leggen tussen paddenstoelen en jouw composities. Denk je echt dat paddenstoelen bewust zingende entiteiten zijn?

Ze hebben dezelfde mogelijkheden tot non-verbale communicatie die bloemen, dieren en bomen hebben.

Oh oké.

Iedere keer dat ik contact leg met een paddenstoel heb ik dezelfde twee gevoelens: Ten eerste is de paddenstoel blij dat ik hem hoor. Ten tweede wil het me laten zien wat hij kan en waarom hij op aarde is. Zodoende ontstaat er een compositie. Soms geef ik 'm een knipoog als ik de muziek hoor.

Spreken de verschillende paddenstoelen in verschillende talen?

Nee, nee. Maar er zijn mij wel vreemde dingen opgevallen. Als ik een groep paddenstoelen samen opneem, lijkt het net alsof ze om elkaar heen bewegen, alsof ze aan het dansen zijn. Het is eigenlijk net alsof ze op een dansfeest zijn.

Spelen de verschillende soorten paddenstoelen verschillende melodieën?  Ja, maar dat is heel subtiel. Ik neem al twintig jaar muziek met ze op dus ik kan de verschillende kenmerken van sommige typen horen.

Hebben de paddenstoelen verschillende raciale kenmerken?

Dat weet ik niet. Ik zie het anders. Ieder type heeft een eigen missie, maar ieder type heeft ook een eigen geheim. Alles op aarde heeft een eigen geheim. Dat geheim leg ik voor een klein stukje bloot als ik de muziek noteer.

Hoeveel composities heb je tot nu toe in elkaar gezet?

Ik heb al bijna tweeduizend verschillende paddenstoelen gehad. Sommige daarvan hebben zo'n twintig composities. Neem de lepista saeva, die heeft meer dan zestig liedjes. Deze blijft groeien, terwijl geen enkele andere paddenstoel dat kan. In totaal heb ik meer dan 4.500 liedjes voor de viool, 200 voor de altviool, 200 voor de cello en dan zijn er nog de duetten. Lachen mensen je niet uit? Nee, totaal niet. Meestal komen ze me vertellen dat mijn muziek ze kalmeert.

Je hebt dit jaar een nummer opgenomen voor de paus, toch? Hadden de paddenstoelen nog een heilige boodschap voor hem?

Nee, die hadden ze niet. De composities waren gebaseerd op de stem van de paus. Ik weet eigenlijk niet of hij ze ooit gehoord heeft, maar een vriend van me, een bisschop, beloofde me ze aan hem door te geven.

Als ik de paus was geweest had ik graag naar een duet van mijzelf met een aantal paddenstoelen geluisterd. Wat is de beste tijd om muziek te componeren?

Vroeg in de ochtend. Ik slaap niet zo goed meer, dus als ik wakker word begin ik te bidden. Dan pak ik er wat paddenstoelen bij en ga ik nog harder bidden, uit dankbaarheid. Ik denk dat wanneer mensen hun dankbaarheid tonen, ze eerder in staat zijn ergens helemaal verwonderd door te raken. Dat is wat ik probeer te doen: ik probeer het oorspronkelijke gevoel van verwondering opnieuw te vinden. Het gevoel dat een klein jongetje heeft als hij voor het eerst de zee ziet. Het voelt als een openbaring. En die probeer ik te vinden met mijn kunst. Iedere compositie is als een kleine openbaring van God.

Meneer Hálek, wat is het doel van het leven?

Het leven is een mooie kans om de schoonheid van de schepping te ervaren. De schoonheid van de natuur en alle aspecten van het spirituele leven. Ik zoek altijd naar mogelijkheden om God te verheerlijken. Want God wil en kan verheerlijkt worden. Maar we moeten oppassen dat we mensen niet verheerlijken.

Oké, dat zullen we onthouden. Dankjewel Václav!