Een grafrede voor mijn vriend Adnan Abdul Latif

Adnan Latif (zie foto hierboven) was een man uit Jemen die er door de Amerikanen van beschuldigd werd dat hij lid was van Al-Qaeda, had gevochten in Tora Bora, en lid was van de 55ste Arabische Brigade van Osama bin Laden. Het Amerikaanse ministerie van Defensie geloofde dat hij wapentraining had gekregen in het al-Farug trainingskamp van Al-Qaeda. Hij werd voorgedragen voor mogelijke vrijlating uit Guantanamo Bay in 2006, 2008 en 2009. In 2010 gaf de districtrechtbank het bevel voor zijn vrijlating. Hij stierf in 2012 in Guantanamo.

Het is inmiddels twee jaar later, maar ik verwacht nog steeds dat Adnan elk moment luidkeels 'hallo' roepend de hoek om komt lopen. Ons blok leefde altijd op als hij langsliep. Alle mannen stonden op en riepen begroetingen terug, en onze kleine cellen werden heel even gevuld met het geluid van blije stemmen, die weerkaatsten tegen de stalen deuren en me even deden vergeten waar ik was.

Zijn aanwezigheid veranderde altijd de sfeer. Als iemand boos was, ging hij met die persoon praten en hoorde je ze opeens lachen. Hij kwam altijd bij me zitten als ik overstuur was, en zorgde ervoor dat ik weer kon glimlachen. Ondanks alle moeilijkheden die op zijn pad kwamen, bleef hij altijd vriendelijk en sociaal. We hielden allemaal van hem, omdat hij voor ons zorgde. Gelach weergalmde door het kamp overal waar hij kwam.

Zijn aanpak was simpel. Wat hij diep vanbinnen voelde, is wat je op zijn gezicht zag. Hij was niet iemand die dingen eindeloos analyseerde. Het was moeilijk om hem van mening te doen veranderen. Als je hem vroeg wat hij ergens van vond, dan antwoordde hij gelijk en zonder aarzelen. Dit zorgde soms voor felle reacties, maar Adnan was een goede spreker, en als hij de kans kreeg om een debat aan te gaan en zijn standpunt rustig uit te leggen, dan deed hij dat ook.

Achter zijn publieke façade school echter een stille man die ernaar verlangde om terug naar huis te gaan. Hij dacht veel aan zijn zoon – hij mompelde vaak zachtjes de naam van zijn zoon, zich langzaam door de lettergrepen heen werkend alsof het geluid van zijn naam hem dichterbij zou brengen.

Ik denk vaak aan de avonden waarop ik deed alsof ik sliep, om hem de ruimte te geven om te huilen zonder dat hij bang hoefde te zijn dat iemand het zag.

En dan denk ik aan een andere avond, waarop hij een foto van zijn zoon aan de muur hing zodat hij op z'n matras kon liggen en ernaar kon kijken. Hij staarde er uren naar. Daarna haalde hij de foto weer naar beneden. Hij fluisterde iets dat ik niet kon horen, en kuste het gezicht van zijn zoon. Daarna stak hij de foto voorzichtig terug in een envelop.

Twee verschillende Amerikaanse presidenten hebben tegen Adnan gezegd dat hij terug naar huis mocht gaan, naar zijn zoon, maar dat is nooit gebeurd. Als ik aan zijn dood denk, wat ik constant doe, realiseer ik me dat de tijd kort is, en steeds korter wordt. Ik zit hier nu al twaalf jaar, een derde van mijn leven. Als ik in de spiegel kijk, zie ik dat mijn gezicht ouder wordt, en voel ik een nieuwe aandrang om iets te doen. Maar het voelt alsof er niets is wat ik kan doen, alsof ik alleen nog de laatste gloed van een dovende vlam ben.

Ik mis Adnan als een broer. Ik herinner me een dag waarop een van de mannen ruzie met hem had gehad, en hem ervan beschuldigde dat hij de situatie waarin we zaten niet begreep. Adnan glimlachte verdrietig, en zei tegen me dat ook uit ruzie goede dingen kunnen ontstaan, en dat vriendschap kan groeien uit pijn. Van zijn vriendschap leerde ik niets dan goeds, en ter ere van hem zal ik blijven strijden om rechtvaardig behandeld te worden.

Over Emad Hassan:

Emad Hassan werd in 1979 geboren in Jemen, en werd in Pakistan opgepakt als student. Emad zegt dat hem tijdens het verhoor werd gevraagd of hij Al-Qaeda kende, en dat hij 'ja' zei, omdat hij dacht dat ze een klein dorpje in Jemen bedoelden dat al-Qaidah heet. Dit bezegelde zijn lot, en hij zit nu al bijna twaalf jaar in Guantanamo. Hij is sinds 2007 min of meer permanent in hongerstaking. De Amerikaanse overheid is er tot nu toe niet in geslaagd om Jemenitische gevangenen vrij te laten en terug te brengen naar hun thuisland, omdat ze Jemen als gevaarlijk beschouwen. De zaken van Jemenitische gevangenen worden volgens de regering nu opnieuw beoordeeld.