Anouk is voor de zesde keer zwanger – is dit normaal?

Anouk is zwanger van een zesde baby, zo liet de rockchick zelf weten. Reacties die je op dit nieuws zou verwachten vallen in de categorieën 'goh', of 'ach, wat geinig' – maar niet in Nederland. Het internet "stroomde deze week opvallend genoeg ook vol met ergernis, afkeer, en soms zelfs woede," schreef AD.nl. De mensen waren woest, en grepen het nieuws aan om weer eens een flinke mep ouderwets seksisme of racisme van stal te halen, en soms zelfs allebei – vakkundig gecombineerd in één reactie.

Een kleine greep, afkomstig van Twitter en AD.nl:

Een vrouw met zes kinderen, van meerdere vriendjes, die óók nog eens zwart waren! Dit zouden we niet moeten willen met z'n allen, als het aan een hoop Nederlanders ligt. Maar waarom precies niet? De argumenten variëren van 'het is immoreel in deze tijd van overbevolking' tot 'dit is geen goed voorbeeld' tot 'ANEUK', maar de onderliggende bron van alle woede is hetgeen dat AD als allesbeslissend argument opvoert:

"Wat is normaal?" is volgens AD het onderwerp van de landelijke discussie. Ook is het een vraag die filosofen, sociologen en andere intellectuelen al eeuwen bezighoudt. In het licht van deze recente gebeurtenissen – de ophef omtrent de zesde foetus die in Anouks buik rondzwemt – kan het geen kwaad om ons op deze vraag te storten.

Laten we beginnen met wat er precies met de vraag "wat is normaal?" bedoeld wordt. Deze vraag zou zich in principe op het arbitraire concept 'normaal' kunnen richten, maar in dit geval is de vraag die er eigenlijk gesteld wordt: is alleen het hebben van een of twee kinderen normaal, of is het hebben van zes kinderen óók normaal? AD.nl hoopt helderheid te scheppen in deze kwestie door met infographics te komen van gemiddelde cijfers en statistieken in Nederland omtrent dit onderwerp, afgezet tegen de statistieken omtrent Anouk:

Het gemiddeld aantal kinderen is 1,7 – Anouk heeft er 6. Is dit normaal? Het is in elk geval hoger dan gemiddeld. Maar gemiddeld is niet hetzelfde als normaal. Zelfs de allernormaalste persoon van Nederland – iemand als Ron Boszhard of Peter Lusse (Eddy in Vrienden voor het leven) – kan met geen mogelijkheid 1,7 levende kinderen hebben. Maakt dat iemand als Peter Lusse abnormaal? Absolúút niet. Is twee kinderen normaal? Drie? Vanaf welk getal is het aantal kinderen dat iemand heeft niet meer normaal? Oftewel: wat is de norm en wie bepaalt die norm? Hiermee komen we bij het belangrijkste gedeelte van de hele kwestie, maar laten we niet de kans voorbij laten gaan om er een plaatje van Peter Lusse in te gooien.

In 1963 schreef socioloog Howard Becker het boek Outsiders, waarin hij betoogde dat niet de mensen die afwijken van de norm onderzocht zouden moeten worden (zoals tot dan toe steevast gebeurde), maar juist degenen die de norm creëren. 'Afwijkend' gedrag [je voor de zesde keer laten bezwangeren] is volgens Becker "niet een kwaliteit van een slecht persoon, maar het resultaat van iemand [bijvoorbeeld de woeste QUINTY5 op AD.nl] die het gedrag van iemand anders [Anouk] als 'slecht' definieert ["ik vind het net een loopse hond… bah…"]".

Normaal (gedrag conform de sociale regels die ergens gelden) en abnormaal (gedrag dat afwijkt van die norm), is dus een cultureel construct. Maar wacht, het wordt nog spannender dan deze typische lame-ass zin die je voor je tentamen Algemene Sociale Wetenschappen uit je hoofd moest leren. Normaal doen is namelijk een typische uitvinding van de Moderne natiestaten, schreef socioloog Erving Goffman in hetzelfde jaar.

En daarmee komen we onvermijdelijk bij Michel Foucault terecht, die in 1975 het boek Discipline and Punish uitbracht, over hoe macht in de Moderne tijd werkt. De norm is niet alleen een construct, maar ook een ultiem machtsmiddel. Door iedereen te straffen die afwijkt van de norm (zoals door het nemen van zes kinderen) raken mensen gedisciplineerd. Daarom zijn statistieken en metingen in de Moderne tijd steeds belangrijker geworden voor de machtshebbers – en is het extra sick dat AD met precies die metingen en statistieken op de proppen komt, om te bepalen wat normaal is en wat abnormaal is.

De vraag die AD stelt: "Zesde kind rockzangeres leidt tot discussie: wat is normaal?" geeft aan dat de vraag of en waarom iets eigenlijk normaal zou moeten zijn, niet eens gesteld wordt. Wie niet aan de norm voldoet verdient straf. Zoals AD redeneert: is het hebben van zes kinderen normaal, óf is het abnormaal – en is het dus terecht dat Anouk in de gierput des internets wordt gegooid? De Anouk-ophef is een metafoor, of misschien zelfs een voorbeeld, van hoe de Moderne macht werkt. In één opzicht gaat dit misschien zelfs nog verder dan hoe Foucault het beschreef. Hij had het over instituties (gevangenissen, scholen), die mensen disciplineren tot uniforme marionettenpoppen, maar in het geval van Anouk gaat het om Jan met de pet, die het abnormale gedrag bestraft met allesvernietigende tweets als "#anouk je spreekt het uit als ANEUK".

Zes kinderen is op zich best veel, maar zeker niet abnormaal, als dat het ooit al zou zijn, en bovendien nog altijd een stuk minder dan het aantal TMF Awards dat Anouk heeft gewonnen (elf!).