Worstelen met de grootste vissen van de oceaan

Een kleine groep harpoenvissers zeilt regelmatig zo'n vijf kilometer weg van de kust, op zoek naar grote zwarte schaduwen onder het oppervlak van de oceaan. Als de kapitein vanuit zijn uitkijktoren een silhouet ziet zwemmen, schreeuwt hij naar de vissers dat ze het water in moeten. Die springen vervolgens de oceaan in, gewapend met één schot van hun harpoengeweer, één ademteug en een reële angst dat ze nooit meer boven komen.

Dit alles vindt plaats in het water rond het eiland Ascension, een militaire buitenpost van het Verenigd Koninkrijk in het midden van de Atlantische oceaan. Het werd ooit bezet tijdens de Falklandoorlog maar het is nu een exclusief commercieel visgebied waar de duurste, maar ook de gevaarlijkste vissen van onze planeet rondzwemmen.

Tony Eynon is een van de harpoenvissers van het eiland. Nadat vier jaar geleden zijn relatie op de klippen liep, besloot hij zijn leven om te gooien en op vissen te gaan jagen. Al binnen vier uur na zijn eerste duik staarde hij in de ogen van een vier meter lange tijgerhaai.

Tony en een kleine groep andere harpoenvissers jagen op enorme tonijnen, marlijnen en zeilvissen, kilometers verwijderd van enige medische hulp. Ze ontdekten al snel dat er een hoop geld mee te verdienen valt, maar ook dat een foutje meteen je laatste kan zijn. Ik vroeg Tony om wat meer over de jacht te vertellen.

VICE: Hoe kwam je erachter dat er zoveel enorme, dure vissen rond Ascension zwemmen?
Tony Eynon: Het begon een beetje als een gerucht, maar toen verschenen er foto's op internetfora van enorme vissen die in grote scholen rondzwommen. Ik deed al zo'n vier jaar aan harpoenvissen toen ik erover hoorde, maar ik had nog niet heel veel ervaring. Ik had wat spaargeld waar ik een kleine boot van wilde kopen, maar aangezien mijn relatie kapot was besloot ik het aan deze reis uit te geven. Het leek me wel een avontuur.

Ondanks mijn gebrek aan ervaring lag ik twee uur nadat ik was geland al met een harpoen in het water. En binnen vier uur zwom ik oog in oog met de grootste tijgerhaai die ik ooit had gezien.

Wat deed je toen?
Ik klom het water uit!

Maar het was geen reden om ermee op te houden?
Ik realiseerde me wel gelijk hoe echt en hoe gevaarlijk het was. Maar ik raakte er ook meteen een beetje aan verslaafd. Dat klinkt best wel tegenstrijdig, als ik het zo hardop zeg.

Waar jaag je op?
Zeilvissen en marlijnen zijn sowieso de prijsvissen. Alleen al om ze te zien zwemmen is schitterend, maar om ze dan ook nog een harpoen in hun lijf te jagen is helemaal mooi.

Hoe werkt het precies?
Je hebt een grote boot nodig, omdat je ver van de kust moet zijn. Je snijdt eerst kleine vissen in stukken en zorgt voor een soort spoor van bloed en vis om de grotere vissen aan te trekken. Je moet ook boven grote richels varen, omdat dat roofvissen zoals wahoo, tonijn, zeilvis, hamerhaaien, makohaaien en Galapagoshaaien aantrekt.

Juist. Hoe weet je waar de vissen precies zijn? Gebruik je geavanceerde vistechnologieën?
Nee, we gebruiken alleen ons eigen zicht en kijken bijvoorbeeld naar hoe de vogels zich boven zee gedragen. Als je vogels naar beneden ziet duiken richting een school kleine vissen, dan kun je ervan uitgaan dat die vissen van onderen worden opgejaagd door een enorm monster.

Soms moet je dagen wachten. Maar als er dan iets gebeurt, gebeurt het in een fractie van een seconde. Opeens hoor je de kapitein schreeuwen en schelden dat er iets groots in het water zwemt. Vaak is er geen tijd om je masker op te doen of je wapen te laden. Je springt aan de achterkant van de boot het water in en dan zwem je onder het schuim van de golven, open je je ogen en hoop je dat die donkere schaduw geen mako of een tijgerhaai is.

Ben je wel eens een makohaai tegengekomen?
Er is wel ooit een gast verdwenen, maar helaas weten we niet wat er met hem is gebeurd. Hij sprong het water in en kwam nooit meer boven. Niemand weet of hij is meegesleurd, onder water bewusteloos raakte of vast kwam te zitten in zijn uitrusting. Dus ja, je hart zit in je keel als je het water in springt. Vooral het moment dat je helemaal niks kunt zien is eng.

Hoe diep moet je ongeveer duiken?
We duiken zo'n zeven meter diep en je moet je adem zeker negentig seconden inhouden, als je een beetje een goede kans wil hebben om een vis te schieten. Als je een zeilvis ziet, bijvoorbeeld, is het nog een hele kunst om hem te pakken te krijgen. Je kunt niet recht op ze afzwemmen, want dan ontsnappen ze. Maar als je naar ze toe zigzagt zwemmen ze juist naar je toe. Het is een soort rare dans tussen jou en de vis.

En dan? Dan schiet je?
Ja. Maar op het moment dat je schiet breekt de hel los. Het is complete chaos. Je kunt ze het beste achter hun kieuwen raken, maar hun kieuwen zelf zijn juist keihard, dus het is een risicovol schot. Als je het dier raakt wordt hij helemaal gek en kun je alleen nog maar bidden dat hij vlucht en niet besluit om terug te vechten.

Wat als zo´n beest besluit terug te vechten?
Dan komt er ongeveer zestig kilo aan pure spierkracht met een zwaard op zijn neus op je af stormen, met zo'n 95 kilometer per uur.

Ze vallen je aan?
Ja sowieso. Als ze zich bedreigd voelen, dan komen ze je halen. Het is me al een paar keer overkomen. Ik hielp een keer een vriend om een zeilvis omhoog te trekken, maar die was nog lang niet genoeg uitgeput om naar boven te kunnen halen. Het schot had blijkbaar niks uitgehaald. Toen het dier nog ongeveer vijftien meter van ons vandaan was schoot hij plotseling onder de arm van die vriend door en kwam recht op mij af, terwijl hij zijn zwaard van links naar rechts schudde. Je kunt dan niet veel meer doen behalve nog een keer schieten en wegduiken, maar dat is bijna onmogelijk omdat ze zo snel zijn.

Op zo'n moment heb je geen enkele controle meer over de situatie. Het is chaos. Je draagt riemen en messendragers, dus er zijn een hoop spullen waar je aan vast kunt komen te zitten. Ook kan de lijn om je been heen wikkelen. Je masker blokkeert een groot deel van je zicht, dus je ziet niet wat er allemaal gebeurt. En door je wetsuit voel je de lijn ook niet, dus je moet je mes bij de hand houden om de lijn door te snijden als het te gevaarlijk wordt.

Stel dat er nog geen vissenzwaard door één van je organen heen steekt en je niet met een rotvaart richting de bodem van de oceaan getrokken wordt, wat is dan de volgende stap?
Het komt erop neer dat je net zo lang moet volhouden totdat de vis uitgeput genoeg is om hem uit het water te kunnen slepen. Je laat je als het ware door hem meeslepen. Je moet proberen om de lijn korter te maken zodat hij harder moet vechten om weer meer ruimte te krijgen. Ook moet er een vriend in het water springen om te kijken of er geen haaien in de buurt zijn. Die komen af op het rondvloeiende bloed en de trillingen van het water.

Als het beest eenmaal moe genoeg is om binnen te halen en je richting de boot zwemt, moet je de vis bij zijn zwaard vasthouden. Mocht er van onderen een haai aanvallen, dan valt hij altijd de staart aan.

Het klinkt al met al als een flink gevecht.
Het lijkt misschien een beetje akelig, maar het is minder erg dan wanneer je ze zou laten stikken, zoals meestal in de visvangst gebeurt. Er is ook geen sprake van bijvangst, zoals bij grote vissersschepen die met netten vissen. Die hebben vaak geen idee wat ze binnenhalen. In het Verenigd Koninkrijk is het zo dat voor elke vis die je in de supermarkt ziet liggen, er twee andere vissen zijn gedood door bijvangst. Harpoenvissen is dus in feite een van de meest selectieve en duurzame manieren van vissen die er bestaan.

Eet je ze op, die reuzenvissen?
We eten alles wat we vangen. Ik hoef je waarschijnlijk niet te vertellen hoe zo'n grote vangst, waar je je leven voor hebt gewaagd, smaakt. In ieder geval een stuk lekkerder dan vissticks uit de supermarkt.