Ik ben een liefhebber van klare taal, maar toch ook van beeldspraak. Van het feit dat beeldspraak door gewone gebruikers van een levende taal soms verkeerd of mal gebruikt wordt, lig ik niet wakker. Wat ik wel ergerlijk vind, is dat de media bepaalde beelden soms achteloos gebruiken, zonder na te denken over wat er opgeroepen wordt bij oplettende, visueel ingestelde lezers. Lezers die dan met twijfels en verminderde levensvreugde achterblijven. Ik heb uit herinnering en met Google wat voorbeelden opgedist om duidelijk te maken wat er soms mis gaat. Laat ons deze voorbeelden aanschouwen, en ons voornemen de Nederlandse taal voortaan met meer daadkracht, precisie en heldhaftigheid te hanteren (ik praat mezelf moed in).Roet in het eten
Bij de uitdrukking “roet in het eten gooien” stel ik me een hand voor die geniepig een greep uit een vuile zak doet en daarmee het eten van de mensen bitter en onrein maakt. Maar kijk eens naar hoe het hier gebruikt is:
Naar schatting 268 doden en 68 miljard dollar schade, bah! Dat laat inderdaad een vieze smaak na in de mond.
[…]
Hè verdulleme! Zo’n veiligheidssituatie waarbij mensen maar te pas en te onpas vermoord worden is inderdaad niet te kanen. Mag ik de jus?Doorn in het oog
Ik stel me bij “een doorn in het oog” iemand voor die krijsend van pijn rondjes rent terwijl bloed uit zijn hoofd spuit op mensen die zelf ook hysterisch worden en beginnen te kotsen van walging omdat het zo gruwelijk is en dat tenslotte die gewonde persoon ineenzijgt. Kermend blijft ze liggen tot ze wordt opgetild en naar een ziekenhuis wordt gebracht, waar de goede dokter haar vertelt dat ze halfblind zal blijven totdat er een donoroog gevonden kan worden. De kans van slagen van die operatie is 31 procent. Maar zie:
Aan de mens die bovenstaand stukje schreef (en eventueel de winkeliers van Blerick) zou ik graag het volgende rijmpje willen opdragen:Vogelpoep en zwerfvuil op straat,
maken nog geen met oogbalvocht en bloed besmeurd gelaat.Onder vuur
Onder vuur liggen, dat doen mensen die in Arabische landen ergens tegen protesteren. Kogels slaan in op het asfalt en in de betonnen muren waarachter deze mensen schuilen, terwijl om hen heen broers, vaders, zusters en moeders sterven – trotse mannen en vrouwen die allemaal de moed (of waanzin) hebben opgevat om te strijden voor waar ze in geloven. Het AD past het begrip echter breder toe:
Los van de vraag of het terecht is dat deze jongen ruw of met geweld is behandeld bij zijn arrestatie, vind ik ‘een klagerig artikel in het AD met een foto erbij’ niet van dezelfde categorie als ‘met machinegeweervuur in de knel gedreven worden’. Ik stel me een politiepersvoorlichter voor die de krant openslaat, een slokje automaatkoffie neemt en dan even vermoeid zucht voor ze wat mensen gaat bellen om een officiële reactie te geven.In de lift zitten
Deze uitdrukking betekent ‘stijgen’, maar wordt vaker gebruikt om ‘succes hebben’ mee aan te duiden. En letterlijk betekent het dat je in een lift staat en jezelf in de tijd die je daarin staat te wachten bijvoorbeeld afvraagt hoe het zou zijn als je braille kende, terwijl iemand achter je drie keer op aanstootgevend harde wijze in je nek niest. Als je morbide bent vraag je je misschien af wat er zou gebeuren als de kabel waar de lift aan hangt zou knappen. Zou het helpen om op het laatste moment nog een sprongetje te maken?
Het mag dan een smaakkwestie zijn, ik vind dat het ‘pompiedompiedom’-gevoel van in de lift staan, vloekt met mensen die terminaal ziek zijn en de bikkelharde beslissing maken hun lijden te stoppen voordat hun situatie mensonterend wordt. Ik vind dat dat vloekt, dat is mijn smaak. Ik sta achter mijn smaak. Ik draag mijn smaak uit.Anyway, er zijn dingen die erger zijn.
Advertentie
Bij de uitdrukking “roet in het eten gooien” stel ik me een hand voor die geniepig een greep uit een vuile zak doet en daarmee het eten van de mensen bitter en onrein maakt. Maar kijk eens naar hoe het hier gebruikt is:
Ik stel me bij “een doorn in het oog” iemand voor die krijsend van pijn rondjes rent terwijl bloed uit zijn hoofd spuit op mensen die zelf ook hysterisch worden en beginnen te kotsen van walging omdat het zo gruwelijk is en dat tenslotte die gewonde persoon ineenzijgt. Kermend blijft ze liggen tot ze wordt opgetild en naar een ziekenhuis wordt gebracht, waar de goede dokter haar vertelt dat ze halfblind zal blijven totdat er een donoroog gevonden kan worden. De kans van slagen van die operatie is 31 procent. Maar zie:
maken nog geen met oogbalvocht en bloed besmeurd gelaat.Onder vuur
Onder vuur liggen, dat doen mensen die in Arabische landen ergens tegen protesteren. Kogels slaan in op het asfalt en in de betonnen muren waarachter deze mensen schuilen, terwijl om hen heen broers, vaders, zusters en moeders sterven – trotse mannen en vrouwen die allemaal de moed (of waanzin) hebben opgevat om te strijden voor waar ze in geloven. Het AD past het begrip echter breder toe:
Advertentie
Deze uitdrukking betekent ‘stijgen’, maar wordt vaker gebruikt om ‘succes hebben’ mee aan te duiden. En letterlijk betekent het dat je in een lift staat en jezelf in de tijd die je daarin staat te wachten bijvoorbeeld afvraagt hoe het zou zijn als je braille kende, terwijl iemand achter je drie keer op aanstootgevend harde wijze in je nek niest. Als je morbide bent vraag je je misschien af wat er zou gebeuren als de kabel waar de lift aan hangt zou knappen. Zou het helpen om op het laatste moment nog een sprongetje te maken?