FYI.

This story is over 5 years old.

nieuws

Boren in de Siberische permafrost kan gevaarlijke prehistorische virussen tot leven wekken

Wetenschappers waarschuwen voor levensgevaarlijke, prehistorische virussen die diep in de bevroren grond zitten.

Franse wetenschappers hebben dertig meter onder de Siberische permafrost een gigantisch, dertigduizend jaar oud virus gevonden. Permafrost is een dikke bevroren laag in de grond. Mollivirus Sibericum (vrij vertaald 'zacht virus uit Siberië) heeft een grootte van 0,6 micrometer. Dat betekent, in tegenstelling tot normale virussen, dat je dit virus kan zien met een gewone microscoop. Virussen groter dan 0,2 micrometer worden als 'grote virussen' beschouwd. De afgelopen tien jaar zijn er meerdere van dit soort grote virussen ontdekt en hoewel die allemaal onschuldig bleken te zijn, hebben de bevindingen geleid tot de angst dat er op een dag een gevaarlijke prehistorische ziekteverwekker zal worden opgegraven.

Advertentie

"Het is mogelijk dat virussen van vergelijkbare micro-organismefamilies schadelijke ziekteverwekkers zijn," vertelde Jean Michel Claverie, hoofd van het Franse Structural and Genomic Information-laboratorium (IGS), een afdeling van het National Center of Scientific Research (CNRS) in Marseille. Claverie is één van de onderzoekers die een bijdrage heeft geleverd aan het ontdekken van het Mollicirus Sibericum-virus. Hij vertelde VICE News dat wetenschappers eerder geloofden dat permafrost een totaal steriele omgeving was. "Nu weten we dat dat niet het geval is," zei hij. Deze week publiceerden Claverie en zijn team hun bevindingen in het magazine van de US National Academy of Sciences. Onder de permafrost ligt een schatkamer aan voorraden koolwaterstof en kostbare mineralen, en versnelde erosie als gevolg van klimaatverandering heeft het boren makkelijker gemaakt. "Het is niet dat de permafrost is gesmolten, maar de opwarming van de aarde heeft eerder bevroren zeeroutes geopend naar gewilde gebieden waar je gas, goud en mineralen kan vinden," aldus Claverie. "Bij de mijnbouw worden miljoenen tonnen van dit soort grond opgegraven en blootgesteld aan de lucht. Alle condities zijn aanwezig om deze virussen te reactiveren, en sommige daarvan kunnen zomaar levensgevaarlijke ziekteverwekkers zijn."

Het eerste grote virus dat werd ontdekt was het Mimivirus, dat vanwege z'n formaat aanvankelijk ten onrechte werd geïdentificeerd als een bacterie, door de Britse microbioloog Timothy Robotham. Claveries team identificeerde het micro-organisme in 2003 als een virus, in samenwerking met het Reseach Unit in Infectious en Tropical Emergent Diseases (dat wordt geleid door de Franse toponderzoeker Didier Raoult). In 2013 ontdekte Claverie en zijn vrouw – onderzoeker Chantal Abergel – Pandoravirussen. Eén van de virussen van de familie werd ontdekt in het zeewater voor de kust van Chili in 2011 en een ander in een zoetwatervijver in Melbourne. Het jaar daarop ontdekten Claverie en Abergel het Pithovirus Sibericum-virus in de dertigduizend jaar oude Siberische permafrost. De ontdekking veroorzaakte bezorgdheid over het opgraven van onbekende potentiele ziekteverwekkers. Het Mollivirus, het meest recente ontdooide virus, werd ontdekt in hetzelfde ijsmonster.

Mollivirus Sibericum-deeltje aan het einde van het groeiproces (foto via IGS, CNRS-AMU)

De virussen die tot nu toe zijn ontdekt in de permafrost zijn onschadelijk voor mens en dier. Dat is maar goed ook, want Claveries laboratorium is niet uitgerust om besmettelijke ziektes te behandelen. De aanwezigheid van beide virussen in het zelfde ijsmonster laat volgens de onderzoeker zien dat de permafrost over meerdere soorten virussen kan beschikken.

Om een virus te kunnen identificeren, worden de monsters in een laboratorium in contact gebracht met amoeben – eencellige dieren, zoals plankton. Als de amoeben doodgaan kunnen de wetenschappers daaruit afleiden dat ze zijn blootgesteld aan het virus, dat vervolgens kan worden geïsoleerd. Het virus wordt vervolgens getest op muizen en menselijke cellen, om te bepalen of het gevaarlijk is. Het virus heeft twee dingen nodig om tot leven te komen: het ijs moet ontdooien en het virus moet in contact komen met een ontvankelijke gastheer. En hoewel de monsters tot zover een lage concentratie virussen bevatten, wil dat niks zeggen. Want, zo zei Claverie, "je hebt in principe maar één virus nodig dat zich oneindig kan vermenigvuldigen."