Amerikaanse methverslaafden steken zichzelf in de fik

Crystal meth, die goedkope, levensvernietigende drug, is nu op een nog makkelijkere, gevaarlijkere en mensonwaardige manier te produceren. Tenzij derdegraads brandwonden over negentig procent van je lichaam en wat missende tanden je ding zijn, natuurlijk.

De laatste paar jaar heeft de shake-'n-bakemethode een inhaalslag gemaakt op de langdurige en gecompliceerde productietechniek voor het maken van crystal meth. Je hebt Breaking Bad vast wel eens gezien; vereisten zijn een afgezonderde locatie en verfijnd glaswerk voor het chemische proces – dingen die methheads meestal niet in overvloed tot beschikking hebben. De nieuwe manier behoudt de traditionele ingrediënten van meth, maar in plaats van dat je verfijnd glaswerk boven een vlammetje houdt, hoef je bij deze methode alleen alles in een plastic fles te gieten en dan flink te schudden.

Met een kwartiertje schudden heb je de meth geproduceerd. Tel uit je winst, niet? Nou, ja, er zit wel een keerzijde aan het verhaal: een nogal groot risico dat het in je gezicht ontploft.

De reactie van de stoffen is veel minder stabiel wanneer je meth maakt door een literfles Cola even stevig te schudden dan wanneer je onder gecontroleerde labcondities werkt. Het lithium kan reageren met  het water – of met lucht, wanneer de dop er te vroeg afgaat – en kan dan exploderen, waardoor de meth een vuurbal wordt. De slachtoffers van deze explosies overspoelen de laatste tijd brandwondencentra door heel Amerika. Sommige van deze centra moeten zelfs sluiten omdat de onverzekerde verslaafden de voorzieningen van de ziekenhuizen er doorheen jagen.

Ik wilde wat meer weten van deze shake-'n-bakemethode, dus ik belde Tommy Farmer, een detective aan de Tennessee Bureau of Investigation en hoofd van de methamphetamine-eenheid.

VICE: Hey, Tommy. Waarom exploderen deze flessen, wat gaat er mis? 

Tommy: De belangrijkste boosdoener is het valse gevoel van veiligheid van de meth-bakker. Het gaat bij deze methode gegarandeerd een keer mis omdat de snelheid van de reactie en het soort chemicaliën het tot een rete-explosief goedje maakt. De ingrediënten zijn ammoniumnitraat, sodium hydroxide, pseudo-efedrine en ether. In combinatie met water reageren deze stoffen heel heftig.

Dus kennis van chemische zaken houdt je veilig? 

Nou, ja en nee. Het probleem met deze geïmproviseerde middelen is dat je geen controle hebt over de endothermische reacties in de plastic fles. Je kan je gewoon niet op alle formules en uitkomsten voorbereiden. Zelfs de experimenten die we in ons lab hebben gedaan mislukken soms. We hebben al heel wat gevaarlijke reacties gehad. Het verschil is dat wij vuurbestendige pakken dragen ter waarde van $1200. Meth-bakkers hebben die niet, en dat is waarom zij op dit moment een derde van alle brandwondslachtoffers uitmaken in de VS.

Zijn deze explosies door schudden een groot probleem voor de brandwondencentra? 

Oh, absoluut. Het kost heel veel en is een grote zorg. Er bestaat ook een gigantisch risico voor anderen, want de brand kan overslaan naar buren in appartement- of motelcomplexen. Zoals gezegd ligt een derde van alle brandwondslachtoffers in zo'n centrum door methgerelateerde ongelukken. De methgebruikers zijn vaak niet verzekerd, wat een enorm veel vergt van de brandwondencentra. De gemiddelde kosten voor een slachtoffer kunnen oplopen tot een miljoen dollar.

Jezus. Wanneer hoorde je voor het eerst van de schudmethode?

Nou, we weten dat het voor het eerst aansloeg aan de westkust van de VS rond 2003/04, en dat het pas ergens rond 2007 het zuiden bereikte. Het gebruik groeide daarna elk jaar exponentieel. Ik zou zeggen dat de schudlaboratoria op het moment 80% van onze labvangsten inhouden. Technisch gezien is een fles al een lab en daarom denken mensen dat we de statistieken scheeftrekken. Maar we vinden altijd meer dan een fles; een keer vonden we er 98. Maar meestal vinden we per vangst drie of vier flessen.

Waarom denk je dat de schudmethode bestaat? Is het puur vanwege het gemak, of staat het in verband met de recessie?

Als methgebruikers het niet via dealers en fabrikanten hoeven te spelen dan hoeven ze zich geen zorgen te maken over het vinden van een goed contactpersoon om aan goede meth te komen. Ze hebben het idee dat anoniem en onafhankelijk kunnen blijven en zelf een zo puur mogelijke drug kunnen maken. Door het zelf te maken krijgen ze het gevoel een soort kwaliteitscontrole in handen te hebben.

Is meth nu de gevaarlijkste drug in Amerika, nu de schudmethode het makkelijker heeft gemaakt om aan meth te komen?

Als je daarbij het fabriceren van meth optelt, zeker. Alleen al vanwege de complexiteit van de drug is het de ergste die ik in mijn carrière heb gezien. Het is niet alleen uitputtend voor ons om de laboratoria op te sporen, maar het heeft een verwoestende invloed op de hele gemeenschap. Als je kijkt naar de drug zelf en hoe verslavend die is zou je kunnen zeggen dat het net zo erg is als crack of heroïne. Maar met die drugs heb je alleen te maken met het eindproduct, terwijl je met meth te maken hebt met de levensgevaarlijke laboratoria. En dat maakt het veel moeilijker.

Hoe vecht justitie daartegen?

We zorgen ervoor dat onze mensen ook gespecialiseerd zijn in giftig afval, zodat ze bij een inval zo'n lab direct kunnen stabiliseren en ontmantelen. Onze agenten moeten de juiste beschermingspakken dragen. Ook hebben we een systeem opgezet waarmee we het legale bestanddeel van meth, pseudoephedrine, kunnen traceren, waardoor onze mensen de mogelijkheid krijgen om de lokatie van  illegale laboratoria te vinden.

Ben je al veel horrorverhalen tegengekomen als methbestrijder?

[lacht] Maandelijks, ja. We worden wel eens gebeld door een familie die verhuist naar een huis waarvan we niet wisten dat het een methlab was. De kinderen krijgen dan bijvoorbeeld ademhalingsproblemen. Ook zien we wel eens kinderen die per ongeluk glas vol met methingrediënten hebben opgedronken, waarna hun slokdarm wordt weggegeten door het zwavelzuur. Dat soort verhalen komen we elke maand tegen. Bizar, eigenlijk.