Cubaanse hanengevechten zijn smerig, bloederig en gewelddadig

Het was de geur van boerderijdieren en stront die bevestigde dat ik op de juiste plek was gearriveerd. Mannen met een vies gezicht die hun shirts over hun schouders drapeerden, hingen rond de geïmproviseerde kooi die als arena door moest gaan. Meisjes in strakke jurkjes en opzichtige hoge hakken marcheerden langzaam door het zachte zand, lonkend naar de big spenders. Ik pakte vijf Cubaanse peso’s (zeventien eurocent) uit mijn zak. Het was tijd om in te zetten op mijn eerste haan.

Mijn gastheer Marty nodigde me uit om het gevecht met eigen ogen te gaan zien, nadat ik aanbood om voor ons tweeën een gokje te wagen. Marty, een slanke, magere man, was geboren en getogen in Havana, dus hanengevechten waren voor hem niets nieuws. De dag dat hij me meenam naar de arena droeg hij een babyblauwe driekwartsbroek, een neongeel shirt en zijn haar zat strak naar achter. Het leek erop alsof hij een poging deed om de nieuwste Europese trends bij te houden, maar dit is geen simpele opgave voor een twintiger die zijn geld verdient met een parttime baantje in een café.

We gingen zitten op twee stoelen in de verroeste arena en hoopten vanavond met geld naar huis te gaan, nadat we hadden ingezet op één van de twee hanen – op Cuba ‘gallos’ genoemd. Op het spel stond het grandioze bedrag van twintig cent, wat in een land als Cuba net zoveel is als een heel dagloon.

Hanengevechten oftewel ‘campos’, behoren tot één van de oudste tradities van de Cubaanse boerengemeenschap. Het spel is zowel amusement voor de toeschouwers als een statussymbool voor de elite-hanenvechters – de fokkers van de hanen. Het gokken op vechtende vogels is illegaal, maar het gevecht zelf is in de ogen van de Cubaanse overheid legaal. Volgens een artikel in de Havana Times promoot de Cubaanse overheid het gewelddadige spektakel zelfs, juist omdat Cubaanse elite sportieve beroepen beschouwen als een deel van de ‘Cubaanse identiteit en cultuur.’ Tot mijn verbazing hoefde ik niet ver te reizen van de gesuikerde mojitos en sexy salsadanseressen om op mijn eerste haan te kunnen wedden. De arena was een kleine veertig minuten verwijderd van de dronken toeristen en de te dure Old Havana City-likeur.

Het complex was niet veel groter dan dat van een half voetbalveld. De oerkreten van de hanen waren al te horen vanaf de ingang. Het viel me op dat een van de trainers zijn haan oppakte om vervolgens lucht in zijn aars te blazen. “Dat maakt ze echt pisnijdig," vertelde Marty. "We zouden op hem moeten wedden.” Ik lachte en stemde in. Verderop zaten mannen aan twee verschillende tafels waar domino en een dobbelspel werden gespeeld – een populaire manier om de tijd te doden. Marty waarschuwde dat ik me niet moest laten verleiden om mee te doen, het was namelijk oplichterij. Jammer, want ik ben een meester in domino.

Ik liep door en zag een oude man op de rand van een uitgespreid laken zitten. Hij had een assortiment van willekeurige producten over zijn kleed uitgestald. Dit was de Cubaanse zwarte markt, maar in plaats van dat hij organen, illegale dvd’s of valse Rolex-horloges verkocht, had hij mondwater, wasmiddel en chips in zijn winkeltje. Sinds de Cubaanse Revolutie in 1959 leven de Cubanen in één groot sociaal experiment. De door Fidel Castro geïntroduceerde sociale hervormingen zorgden ervoor dat de staat de verantwoordelijkheid op zich nam voor huisvesting, voedsel en het leveren van voorzieningen aan de Cubaanse samenleving. Het enige probleem is dat Cuba een Caribisch eiland is waar niet zoveel wordt geproduceerd. En het is verboden om goederen ergens anders te kopen. Daarom smokkelen mensen zoals dit oude mannetje dingen als mondwater vanuit Miami en Latijns-Amerikaanse landen Cuba binnen, om die vervolgens voor hoge prijzen op een laken te verkopen.

Voordat de gevechten begonnen, bonden trainers kleine holle mesjes aan de poten van de kostbare hanen; de een gebruikte daarvoor rood touw, de ander groen, waardoor het publiek en de gokkers een goed onderscheid konden maken tussen de twee vogels. Een kleine groene doos met twee compartimenten waarin de vechtlustige hanen zaten, werd via een katrol omhoog getrokken richting het tinnen dak van de arena. De oude man die het touw in zijn handen had, trok eraan en bevrijdde zo de twee rivalen. Die schoten naar elkaar toe, met hun vleugels gespreid en hun messenpoten vooruit. De agressie van de beesten bevestigde dat vechten het enige was waarvoor ze waren gefokt. Ongeveer honderd Cubanen – grotendeels mannen – schreeuwden in lokale straattaal terwijl de twee hanen de veren van elkaars lichaam afrukten. Het was allemaal heel bloederig en gewelddadig.

Tien minuten gingen voorbij en de hanen stopten met vechten waarna ‘onze’ haan rondjes begon te rennen terwijl de ander hem achterna holde. “Hij probeert de ander uit te putten,” zei Marty. “Dat is een teken van goede training.” Op dat moment voelde mijn keuze goed. De haan was slim en hanteerde een iets vreedzamere strategie om de wedstrijd te winnen. Als de andere haan uitgeput zou zijn, zou mijn vogel tot winnaar worden benoemd. Nou, dat gebeurde dus niet, de ander had hem namelijk gegrepen en binnen vijf minuten tot aan het randje van de dood gebracht. Mijn haan lag op de grond, trillend van de pijn en niet meer in staat om te vechten. De wedstrijd was voorbij. We hadden verloren.

De trainer haastte zich richting de bebloede vogel om hem van de vloer te schrapen en hem in veiligheid te brengen. Terwijl de omringende mannen begonnen te bekvechten, pakte de andere trainer triomfantelijk zijn winnende haan. Alle weddenschappen waren verbaal gemaakt, dus haastig werd al het geld geïnd. Sommigen hadden meer dan 78 euro ingezet. We betaalden onze schuld en verlieten snel de arena; Marty dacht dat het door de hoge inzetten wel eens uit de hand zou kunnen gaan lopen. Hij liep terneergeslagen weg, hij had zojuist al zijn biergeld opgebrast. Ook ik was beteuterd: ik had gewed op iets wat ik als dierenmishandeling beschouw, en ik had niet eens gewonnen.

**Marty is een gefingeerde naam voor een echt persoon wiens identiteit we beschermen, omdat het voor Cubanen erg gevaarlijk is om in contact te komen met de Amerikaanse pers.**

Volg Alex op Twitter