Daan gaat onbegrijpelijke poëzie op Brazilianen loslaten

Daan Doesborgh is een uit de Nederlandse klei getrokken dichter en vandaag moet hij in Rio de Janeiro in wedstrijdverband gedichten voordragen. Hij mag namelijk de Nederlandse eer verdedigen bij een poetry slam op een literair festival in een favela daar. Voor een publiek van Portugezen, dus niemand kan hem verstaan.

Het lijkt me nogal wat om helemaal naar Rio te vliegen voor een wedstrijd die je toch gaat verliezen, dus ik sprak Daan om te vragen waarom hij zo blijmoedig de ondergang tegemoet treedt.

VICE: Wat is dit precies voor festival waar je naartoe gaat?
Daan Doesborgh: Het heet FLUPP en het is een literair festival in Brazilië. Ik ben zelf uitgenodigd door een Braziliaanse dichteres, die ik nog ken van het WK poetry slam. Zij organiseert dit nu voor de tweede keer. De eerste keer was ik ook uitgenodigd, maar dat was vlak na de ramp met de MH17, waar ook een vriend van mij in zat. Toen had ik geen zin om twaalf uur in het vliegtuig naar Brazilië te zitten.

Ik had eigenlijk gedacht dat ze sindsdien wel had ingezien dat het een hachelijke onderneming is om in Rio de Janeiro een poetry slam te organiseren met dichters vanuit de hele wereld, maar tot mijn verbazing werd ik dit jaar toch alsnog weer uitgenodigd. Ze hebben volgens mij zestien deelnemers uit onder andere Frankrijk, Duitsland, Engeland en Uruguay gevraagd. Ik zit zelf in een poule met Brazilië, en dat is niet best.

Waarom is dat niet best?
Je moet de gedichten voordragen in je eigen taal. Mensen verstaan je dus niet, tenzij je Braziliaans of Portugees bent. Op de muur achter je wordt een vertaling van het gedicht in het Engels en het Portugees geprojecteerd, zodat iedereen toch nog iets van de inhoud kan meekrijgen.

Je wordt beoordeeld op performance en inhoud, en daarin zit het probleem als je bijvoorbeeld een Nederlander bent. Mensen kunnen naar je optreden kijken, maar dan verstaan ze er geen hol van, of ze kunnen die vertaling gaan zitten lezen, maar dan zien ze het optreden niet.

De Braziliaanse deelnemer wordt tegelijkertijd beoordeeld op performance en inhoud, omdat het publiek dat simultaan tot zich kan nemen. Alle andere deelnemers – behalve misschien Engeland, Portugal, en weet ik in welke andere landen ze ook Portugees begrijpen – zijn in het nadeel.

Is het dan niet gewoon oneerlijk?
Dat is het wel, maar zo gaat het op het wereldkampioenschap ook. Dat is elk jaar in Parijs. De helft van de deelnemers is Franstalig of Engelstalig; die doen mee voor de knikkers. De rest kan het vergeten. In de geschiedenis van het WK is er maar twee keer een Nederlander geweest die er niet in de eerste ronde uit is gevlogen.

Maar jij hebt het eens tot de halve finale geschopt.
Ja klopt. En de Woorddansers tien jaar geleden ook.

Hoe kan dat dan?
Omdat wij heel goed zijn.

Wat is 'goed' dan precies? Dat je heel wild en agressief staat te schreeuwen?
Dat werkt soms. Kijk, veel dichters dragen gewoon heel slecht voor. Sommigen hebben interessante gedichten, maar die brengen ze dan heel saai. Of je hebt dichters die heel goed voordragen, maar die hebben dan weer afschuwelijke gedichten, zoals Simon Vinkenoog. Nou ja, die kon eigenlijk ook niet voordragen. Simon Vinkenoog kon gewoon niets.

Je optreden moet in overeenstemming zijn met de inhoud van je gedicht. Het moet iets opleveren dat meer is dan wanneer ik jou een printje van de tekst geef en tegen je zeg: "Draag dit nou eens zo goed mogelijk voor."

Maar mensen lezen straks jouw tekst van een scherm af, anders verstaan ze er geen ruk van. Hoe kun je dan een totaalplaatje afleveren?
Ik mik erop dat ze ervoor kiezen om het niet te verstaan en het dan evengoed interessant vinden. Dat kan namelijk, als je het echt goed doet.

Ben je dan niet gewoon naar een zich onverklaarbaar druk makende man op een podium aan het kijken?
Niet per se, dat is misschien dertig seconden interessant, maar niet drie minuten lang. Je moet er een soort opbouw aan geven: je zwelt je voordracht een beetje aan, en je zwakt het weer een beetje af, en dan denkt iedereen: holy shit, wat gebeurt er allemaal? Ik heb net drie minuten naar iemand staan luisteren die een taal spreekt die ik niet versta – een taal die klinkt alsof je stikt in een potlood. Ik heb er geen woord van verstaan, maar ik vond het toch interessant. Ik ben helemaal vergeten op het scherm te kijken en ik weet dus niet waar het over gaat, maar ik ga op jou stemmen.

Dat is genoeg reden voor je om te gaan?
Ik krijg een vliegticket naar Rio, er wordt een week lang een hotel met zeezicht voor me betaald en ik krijg drie maaltijden per dag. Ik ben er acht dagen, en als ik de finale haal moet ik drie keer voordragen. Dat betekent dat ik tijd heb om naar het strand te gaan.

Dat klinkt uitstekend, Daan. Succes vandaag in Brazilië!