De effecten op je lichaam van een lijntje cocaïne op z'n tijd

Het is vrijdagnacht, een uurtje of vier. Je bent een half uur geleden de club uitgerold, en zit nu met een paar vrienden bij iemand thuis nog een paar lauwe blikken Finkbräu naar binnen te gieten. Dan komt iemand op het lumineuze idee om "even te bellen."

Iedereen legt een paar tientjes op tafel, er wordt inderdaad even gebeld, en een half uur later dan hij had gezegd er te zijn komt een gastje op een brommer voorrijden, om je geld te ruilen voor een paar envelopjes coke. Dat ritueel herhaalt zich rond een uur of zes nog eens, en misschien tegen achten wel nog een keer. Je gaat hoe dan ook de volgende dag toch je bed niet uitkomen voor twee uur 's middags, en als je dan eindelijk opstaat voelt het alsof iemand heeft geprobeerd een Boeing in je neus te parkeren.

Je bent niet de enige – dit is nou eenmaal wat we doen in het weekend. Dat zeg ik niet, dat zegt het European Monitoring Centre for Drugs and Drug Addiction. Uit onderzoek van die club blijkt dat Amsterdam op de tweede plek staat als het gaat om Europese steden waar de meeste coke wordt gebruikt. Van alle steden die werden onderzocht overtreft alleen Londen onze hoofdstad in cocaïnegebruik. Daar kwamen de onderzoekers achter door de hoeveelheid cocaïne in het rioolwater te meten.

Maar wat doet al die cocaïne met onze lichamen? Je hoort weleens verhalen over hoe je neusschot wordt weggevreten of je hart explodeert als je vier gram per dag weghakt – maar dat doen de meeste mensen niet. Hoe zit het met de gematigde gebruikers? Hoe slecht is coke voor de mensen die in het weekend een half grammetje in hun neus stoppen?

Adam Winstock, arts en oprichter van de Global Drugs Survey, is duidelijk: "Elk weekend een gram coke snuiven is niet gezond, en je kunt dat ook geen gematigd of gemiddeld gebruik noemen," zegt hij. "Dat noemen we een normatieve misvatting, als iemand denkt: mijn vrienden en ik doen dit, dus zal iedereen dat ook wel doen. Cocaïne is een vasoconstrictor – het zorgt ervoor dat je hart sneller klopt terwijl je bloedvaten vernauwen. Het is een beetje alsof je op het gaspedaal trapt terwijl je de brandstoftoevoer dichtknijpt. Mensen vergeten ook nog weleens dat het delen van een opgerold bankbiljet dat iedereen in zijn bloedende neus stopt hepatitis C kan overbrengen. Dat is een virus dat prima een paar weken buiten je lichaam kan overleven."

Henry Fisher, een scheikundige en redacteur bij het magazine VolteFace, vult aan: "Elk weekend cocaïne gebruiken is gevaarlijker dan drugs als mdma. Cocaïne heeft invloed op je hart. Het veroorzaakt piepkleine scheurtjes in je hartspieren, voornamelijk door overbelasting. Na verloop van tijd worden die scheurtjes erger en erger, en kunnen ze uiteindelijk al op jonge leeftijd tot littekenweefsel leiden…En dan heb je ook nog atheromatose."

Ik wist het ook niet, maar atheromatose betekent dat er vet aan de wanden van je aderen blijft hangen, tot ze lijken op een vettige, gemarmerde steak. Niet echt charmant dus.

Dr. Winstock wijst me er vrolijk op dat er nog meer complicerende factoren zijn. "Vanzelfsprekend heeft je hart het zwaarder als je een dikke, vijftigjarige roker bent dan wanneer je een atleet van twintig bent. Maar dan nog schuilt het gevaar vooral in langdurig gebruik door de jaren heen. En het gaat er ook om hoe je het gebruikt," zegt hij. "Uit het onderzoek van de Global Drugs Survey, dat is uitgevoerd onder 50 duizend drugsgebruikers, blijkt dat 0,5 procent van de cokegebruikers in het ziekenhuis belandt door acute reacties van het lichaam op de cocaïne. In de meeste landen leggen gebruikers ongeveer tien lijntjes van een gram. In Brazilië is dat gemiddeld maar zes lijntjes, en daar zien we dat het aantal acute ziekenhuisopnames 3.5 procent bedraagt. Het is dus vrij duidelijk dat vaker een klein lijntje nemen minder slecht is voor je hart dan enorme lijnen opsnuiven."

Dr. Winstock en dr. Fisher menen allebei dat de gevaren van regelmatig cocaïnegebruik niet alleen in het fysieke schuilen, maar ook op mentaal en emotioneel vlak. "Als mensen meer en meer gaan gebruiken over een lange periode kan dat negatieve gevolgen hebben voor de sociale contacten," zegt dr. Winstock. "Gebruikers jagen al hun geld erdoorheen, het gaat vaak slecht op hun werk, partners worden boos en vrienden willen ze niet meer of minder vaak zien – ze gaan zich eenzaam en geïsoleerd voelen, en gaan daardoor vaak juist nog meer coke gebruiken, voor die neppe ego-boost."

Dr. Fisher is een stuk bondiger. "Een van de grootste effecten van cocaïne is dat mensen zich gaan gedragen als klootzakken." Daarna onderstreept hij de ernst van zijn punt. "Mensen realiseren zich niet hoe makkelijk je kan afglijden. Gebruikers worden afhankelijk van dat valse gevoel van zelfvertrouwen dat coke je kan geven. Dus het begint met een lijntje in het weekend, en na een tijdje hebben ze daar al op donderdag behoefte aan in plaats van op vrijdag. En dan wordt het woensdag, enzovoorts, tot je echt een probleem hebt."

Neil Woods, een voormalige rechercheur die veertien jaar lang undercover werkte om drugsdealers op te pakken, voert nu campagne voor LEAP UK, een organisatie van huidige en voormalige politieagenten die tegen de criminalisering van drugs zijn. Hij heeft er een andere kijk op: "Veel van de gevaren van cocaïnegebruik komen van de middelen waarmee het wordt gemixt. Ten eerste gebruiken mensen vaak coke als ze aan het drinken zijn, waardoor ze veel meer alcohol kunnen consumeren dan normaal. Dat verhoogt niet alleen het risico op onvoorspelbaar en agressief gedrag, maar in de lever worden cocaïne en alcohol ook gecombineerd tot een nieuwe stof, cocaethylene, die de effecten van beide drugs versterkt en verlengt."

En om het nog erger te maken: het is niet alleen de coke, maar ook alle andere troep die eraan toegevoegd wordt voordat het in jouw neus belandt.

"Er worden tot zestien verschillende chemicaliën toegevoegd aan cocaïne. De zuiverheid van coke verschilt enorm. In Engeland ligt de zuiverheid van cocaïne rond de 10 procent," zegt Woods. Volgens onderzoek van de Nationale Drug Monitor was de gemiddelde zuiverheid van cocaïne in Nederland in 2014 nog 59 procent, en werd de coke onder andere versneden met levamisol, cafeïne en fenacetine. "Levamisol werd ontwikkeld als een ontwormingsmiddel voor vee, en is niet bepaald goed voor de witte bloedcellen bij mensen. Lidocaïne, een tandheelkundig verdovingsmiddel, wordt ook vaak gebruikt, en is mogelijk kankerverwekkend als je het regelmatig gebruikt. Deze aspecten zouden natuurlijk een stuk veiliger zijn als cocaïne beschikbaar was als onderdeel van een gereguleerde markt," zegt dr. Woods.

Dus nu weet je wat er gebeurt met je lichaam elke keer dat je een gram verstouwt. Ik hoop dat de gedachte dat je hartspieren scheuren en je vaten dichtslibben en verkalken terwijl jij ontwormingsmiddel in je neusgaten stopt niet een al te grote domper op je weekend is. Veel plezier vanavond!