​Dabben, de toekomst van wiet roken, is gearriveerd in Nederland

De eerste keer dat ik een concentraat wiet op had, leidde dat tot een van de meeste psychedelische ervaringen die ik ooit had. Activiste Jackie Woerlee had me in Amsterdam twee 'dabs' gegeven. Dat zijn flinke hits van een soort waxachtig concentraat van cannabis.

Het effect was een beetje alsof de wereld in slow-motion aan me voorbij trok, een combinatie tussen het bullettime-effect in The Matrix en het filter dat Frodo voor z'n ogen krijgt als hij de ring omdoet in Lord of the Rings. Het was aan het einde van een werkdag, vlak voor de 5-1 tegen Spanje op het WK in 2014, en het blijft één van de meest memorabele ervaringen die ik ooit met wiet had.

Tot die tijd was ik in Nederland nooit concentraten tegengekomen, en kende ik het alleen omdat een agent van de Amerikaanse Drug Enforcement Agency me een keer had uitgelegd wat het was. Ik mocht in 2012 mee met een inval bij een wietplantage in de bossen van Noord-Californië, om inzicht te krijgen in de wietindustrie daar. En terwijl deze agent zich daarop aan het voorbereiden was, vond hij het leuk om me in geuren en kleuren te vertellen hoe de wietenthousiastelingen Butane Hash Oil maken.

"Ze pakken een stalen pijp, vullen die met wiet, en sluiten 'm helemaal af. Dan maken ze aan de ene kant een filter, en aan de andere kant van de pijp een klein gaatje waar ze aanstekervulling doorheen spuiten," vertelde de DEA-agent, die het buitengewoon leuk leek te vinden om een jongen uit " Amsterdáám" te kunnen vertellen over de nieuwste Amerikaanse wiettrend.

Het komt erop neer dat het butaangas alle werkzame stoffen uit wiet opneemt, en het plantmateriaal achter zich laat. Het resultaat is een honing-achtige substantie met een gouden kleur. Dat wax-achtige spul kan je roken door het te smelten, wat meestal wordt gedaan door een elementje op een glazen pijp te verhitten met een gasbrander.

In de Verenigde Staten wordt deze manier van cannabis consumeren – dabben – steeds populairder, omdat het een gezonder alternatief is dan het roken van plantmateriaal. Er zijn tal van soorten concentraten, elk met hun eigen uiterlijk en productiemethode.

"Je gelooft niet hoe snel het een vlucht neemt daar," vertelt liefhebber Joey [niet zijn echte naam] me in Amsterdam. Joey heeft een nauwe verbinding met een Amsterdamse coffeeshop en zorgt ervoor dat ze meegaan met de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van cannabis.

Hij is net terug uit de VS, waar hij zag hoe normaal dabben daar al is. "Het was bizar. De kids daar noemden wiet serieus 'pre-run', als in: het is nog niet door de machine gegaan om de concentraten eruit te winnen. Ze omschreven wietbloemen alsof het sinaasappels waren waar het sap nog uitgeperst moest worden, als een grondstof voor het uiteindelijke product."

In Nederland zijn we nog niet zo ver. Hier moet je diep de underground in om de concentratenwereld te leren kennen. Want cannabis is in Nederland nog altijd illegaal, ook al word je niet opgepakt voor het roken van een jointje. Het onderzoeken en ontwikkelen van nieuwe manieren van cannabis gebruiken moet je hier op je zolderkamertje doen.

De juridische status van concentraten is namelijk een beetje bizar, en komt voornamelijk voort uit een rechtszaak uit 2010. In een zaak vol verwarring over een "ongebruikelijk mengsel" dat de politie aantrof, oordeelde de Hoge Raad dat een middel met plantenresten mag omdat het op hasj lijkt, maar dat een zuiver middel zonder restjes niet gedoogd is, omdat dat lijkt op wietolie, dat op lijst 1 van de Opiumwet staat.

Dus: hoe schoner het product, hoe illegaler, zo legde advocaat Maurice Veldman uit in een uitgebreid stuk van het Nederlandse wietmagazine Rolling Stoned. Hij adviseerde producenten om er dus altijd een beetje plantengruis doorheen te mengen. Uit een vorm van zelfregulering heeft de Bond van Cannabisdetailisten, één van de brancheverenigingen van coffeeshops, de wax bij voorbaat in de ban gedaan. In 2014 riepen ze in een brief hun leden op om geen concentraten te verkopen, uit vrees voor politici die het leven van de coffeeshophouders zuur willen maken.

Concentraten zitten in Nederland sindsdien in een soort grijs gebied – ze zijn immers nooit expliciet verboden of toegestaan. Een enkele coffeeshop verkoopt het desondanks gewoon openlijk, zoals MrKandCo in Amsterdam. Ze houden wel rekening met de uitkomst van de rechtszaak destijds. "Er zitten genoeg plantenresten in," zegt Dennan die in de shop werkt. "En dus moet het kunnen. We willen de regels niet overtreden en geen provocerend gedrag vertonen of zo, maar we hadden liever gezien dat de wet was mee-geëmancipeerd met het product zelf, in plaats van dat het nu zo ingewikkeld geregeld is."

Als je het meest zuivere product wil vinden zoals het tegenwoordig uit Amerika komt, zal je de zwarte markt op moeten. Dat is meestal een kwestie van de juiste hashtags weten, zoals #710. Een van de verkopers is Highegast, die ik in een bevriende coffeeshop spreek over zijn klanten.

"De jonge spacers gebruiken het, en de jaren-zeventig-ouwe-hippies, lekker gezellig bij elkaar. Maar ook Amerikaanse artiesten," aldus Highegast. "Ik moest laatst leveren voor Action Bronson; een medewerker van hem kwam bij me langs. Het leuke van deze scene is altijd geweest dat je alle soorten mensen tegenkomt: Nederlanders, Surinamers, Turken, ga maar door."

Vanwege het verbod is Highegast verplicht zich te gedragen als een klassieke dealer, met het uitwisselen van nummers, afspraken maken met klanten op locatie, en altijd over je schouder kijken. Toch is het niet te vergelijken met bijvoorbeeld de schichtige coke-scene, zegt hij.

"De handel is heel anders dan bij coke. Ik wil love, gewoon: 'hey gap, dankjewel'," zegt hij. "Dit is een scene waarbij je bij elkaar op bezoek gaat en even chillt. Ik kom voorbereid met een vaporizer, of anders met een volledige dab-rig. Mensen waarderen echt dat je ze die service levert. Dat maakt het leuk."

De concentratenwereld is best complex. Ik heb inmiddels een hoop mensen gesproken, youtubefilmpjes bekeken en grote plakken concentraat in mijn handen gehad, maar eerlijk gezegd begrijp ik nog steeds niet het exacte verschil tussen rosin, wax, shatter, olie en hoe je welke het beste kan maken. In essentie komt het in elk geval neer op het extraheren van de werkzame bestanddelen en het weggooien van de plantenresten.

In Nederland moet je wel extra goed oppassen dat je goed spul te pakken hebt, zegt Mauro Picavet, liefhebber van het product en secretaris van de Vereniging ter Opheffing van het Cannabisverbod. Wiet kweken is in Nederland verboden en dat kan tot slechte kwaliteit cannabis leiden als je niet weet waar de wiet vandaan komt. "Als je een concentraat maakt van wiet waar allemaal rommel in zit, zoals chemicaliën of pesticiden, dan concentreer je die ook mee in je eindproduct," aldus Mauro.

Ook in de VS gaat dat niet altijd goed. Bijna een kwart van alle samples die recent meededen aan de Chalice Cup in Californië werd volgens bezoeker en expert Mila Jansen afgekeurd "vanwege schimmels, pesticiden, residuen, bacteriën, noem het maar op".

En dat is zonde, want eigenlijk hebben we het hier over de toekomst van cannabisgebruik, volgens de kenners. "Het is misschien wel de ideale manier om cannabis te consumeren," zegt Mauro. "Je hoeft geen joint meer te rollen, je hebt geen last meer van plantenmateriaal, en je kan je dosering veel strakker aanpassen."

Deze toekomst is een wereld waarbij cannabis niet meer wordt gerookt als bloem, maar in een elektronische sigaret waar een kleine capsule in zit. Veel groter dan een sigaret zijn deze pennetjes niet, en een klein trekje geeft ongeveer eenzelfde soort high als een flinke hijs van een joint, maar dan met veel minder schadelijke stoffen. En als je flink doorpaft, kun je zomaar in een psychedelische timewarp komen, zoals mij overkwam. Daarvoor moet je psychisch wel een beetje sterk in je schoenen staan.

Concentraten hebben hoe dan ook hun plek gevonden in de underground, en verdwijnen zullen ze niet – daarvoor zijn ze (in de VS) al te populair. Het is alleen wachten op wetgeving, die het middel beoordeelt op de daadwerkelijke risico's, in plaats van de willekeurige regels die het drugsbeleid op dit moment bepalen. High Times maakte eens een rondgang langs alle experts, en kwam tot de conclusie dat het definitieve onderzoek naar de schadelijkheid nog moet worden gedaan, maar dat er vooralsnog geen indicaties zijn dat concentraten extra risico met zich meebrengen, ten opzichte van andere cannabisproducten. Als het product zuiver is, is het in elk geval een stuk minder schadelijk voor je longen.

Mauro houdt wel z'n hart vast voor het moment dat de politie ooit eens binnenvalt bij liefhebbers die proberen op het hoogste niveau deze concentraten te maken. "Wat gaan die dan doen joh? Voor de productie van concentraten op wetenschappelijke basis heb je echt een soort lab nodig. Die agenten gaan niet weten wat ze zien, en zullen waarschijnlijk alles meenemen – zelfs als er niks illegaals gebeurt. En dat terwijl het juridisch en technisch alleen maar gecompliceerder gaat worden."