Dit tijdschrift werd gedrukt met hiv-positief bloed

Het Oostenrijkse tijdschrift Vangardist haalde deze week het wereldnieuws omdat er bloed van drie hiv-patiënten is gebruikt om de nieuwste uitgave te drukken. Het gesteriliseerde bloed met het virus werd gebruikt in drieduizend van de achttienduizend nummers en was bedoeld om de dagelijkse stigmatisering van mensen met hiv onder de aandacht te brengen.

Het tijdschrift is natuurlijk helemaal veilig om te gebruiken. Onderzoekers van Harvard en de Universiteit van Innsbrück begeleidden het tijdschrift tijdens het productieproces. In het nummer staan artikelen over de geschiedenis van de stigmatisering van hiv-patiënten en hoe de ziekte er nu voorstaat, en interviews met de drie bloeddonoren. De opbrengst wordt gedoneerd aan goede doelen die zich bezig houden met hiv en aids.

Ik zocht contact met de uitgever van Vangardist, Julian Wiehl, om te praten over de campagne, zijn onderneming HIV Heroes en Conchita Wurst.

VICE: Wat hoopte je te bereiken met deze uitgave van Vangardist?
Julian Wiehl: We wilden niet alleen hiv onder de aandacht brengen, maar ook het feit dat mensen die ermee besmet zijn nog steeds ontzettend worden gestigmatiseerd in onze samenleving. Het probleem is niet dat hiv het nieuws nooit haalde, maar dat het tegenwoordig niet meer gebeurt. Iedereen lijkt te denken dat we er genoeg over hebben gehoord, maar de reactie op ons tijdschrift laat zien dat er nog veel winst te behalen is. Helaas is het niet voldoende om er alleen over te schrijven.

Wat zeg je tegen mensen die bang zijn om in contact te komen met het HIV-bloed in de inkt?
Ten eerste, het is honderd procent veilig om het aan te raken – net zoals het veilig is om hiv-patiënten aan te raken. Tegenwoordig kun je zelfs veilige seks hebben met iemand die het virus draagt, als je maar voorzichtig bent. De last van de ziekte is veel minder zwaar dan de last van de sociale stigmatisering.

Wat voor reacties heb je gekregen?
De mensen die betrokken waren bij het tijdschrift reageerden positief. Hiv-patiënten van over de hele wereld moedigden ons aan.

Kreeg je ook negatieve feedback?
Ja, dat ook, maar wel veel minder. Critici waren verdeeld in twee categorieën: zij die bang waren dat dit soort campagnes een negatief effect heeft en tot nog grotere stigmatisering van hiv-patiënten leidt, en mensen die dingen zeggen als "Stop die klootzakken in de gevangenis voor poging tot moord." Maar over het algemeen reageerden de mensen goed en daar ben ik heel blij om.

Zijn jullie weleens gediscrimineerd omdat jullie een homotijdschrift maken?
Eigenlijk nog nooit. We bestaan vijf jaar en in die tijd hebben we nooit negatieve reacties gekregen. Dat is best wel bijzonder omdat we over controversiële onderwerpen schrijven. Zelfs nu zie ik de kritiek niet als bedreigend. Het lijkt meer een soort uitdrukking van angst. Ik bedoel: "Stop ze in de gevangenis" betekent dat iemand zich zorgen maakt en wil dat de overheid controleert of alles wel in orde is. Het komt voort uit onwetendheid, maar het is niet per se verkeerd dat mensen erover nadenken. Het komt misschien als verrassing, maar ik vind eigenlijk dat onze samenleving erg tolerant is.

Je zei eerder dat we extreme campagnes zoals deze nodig hebben om mensen bewuster te maken van dingen als hiv.
Het is best triest dat je geen aandacht krijgt zonder dit soort campagnes. Maar toch, het werkt wel, dus ik denk dat ik niet boos maar dankbaar moet zijn. Het belangrijkste is dat we op deze manier veel mensen hebben bereikt.

De ziekte is erg genoeg – voor mensen met hiv staat het centraal in hun leven. Alles draait dan om de ziekte, ze worden achtervolgd door schuld, spijt, drugs, alles. De sociale druk die daar bovenop komt hebben ze echt niet nodig. Als je angst voor het virus verspreidt, dan verspreid je ook angst voor de mensen die het dragen. Daar help je niemand mee.

Had je ook mensen die je steunden voordat het nieuwe tijdschrift uitkwam?
Niet echt. Niemand wilde er deel van uitmaken. Je kon wel merken dat mensen bang waren. Dat is één van de redenen dat we deze uitgave "HIV Heroes" hebben genoemd – het gaat niet om de mensen die met hiv leven, maar om mensen zoals jij en ik die hun angsten overwinnen en helpen om anderen over het virus te informeren. We willen de wereld veranderen en iets vrijer maken. Net zoals Conchita Wurst dat vorig jaar deed bij het Eurovisie Songfestival.

Dus je vindt dat Conchita Wurst de wereld – of in ieder geval Oostenrijk – heeft veranderd?
Absoluut. Conchita – of Tom – toonde aan wat er mis was in onze samenleving en bracht daar op een vermakelijke manier verandering in. Conchita liet ons zien dat de maatschappij iets liberaler, meer open, en vrijer kon zijn en dat je echt niet bang hoeft te zijn voor dat soort dingen. Meestal kiezen de maatschappij en politiek voor de weg van de minste weerstand. Als je het idee hebt dat liberalisme je de verkiezing kan kosten, dan wil je die kant waarschijnlijk niet op gaan. Ik heb eigenlijk nooit gedacht dat Oostenrijk zo conservatief was als sommigen graag denken.

Wat zijn je toekomstplannen?
Ik wil onze website, HIV Heroes, groot maken en dan aan een NGO schenken. Maar het is te vroeg om daar meer over te zeggen. We beginnen pas net.