Een gesprek met de eerste Nederlander die maandelijks duizend euro gestort krijgt

Een jaar lang elke maand duizend euro op je rekening zonder er iets voor te hoeven doen. Dat is het idee van het basisinkomen. Een maandinkomen dat iedere burger krijgt, zonder enige verplichtingen. Het idee is geboren uit de onvrede over het huidige sociale stelsel en de grote inkomensverschillen in de maatschappij. Het basisinkomen zou mogelijk leiden tot een betere organisatie van de verzorgingsstaat. Zo kunnen sociale uitkeringen als huursubsidie, kinderbijslag en pensioen worden vervangen door één vast bedrag per maand. Het initiatief krijgt steeds meer aandacht. Zo wijdde VPRO's Tegenlicht meerdere afleveringen aan het basisinkomen en startten meerdere gemeenten, waaronder Tilburg en Utrecht, projecten om het idee te onderzoeken.

Een ander experiment werd uitgevoerd door MIES (Maatschappij voor Innovatie van Economie en Samenleving), dat naar Duits voorbeeld vorig jaar een crowdfundingsactie begon, met als doel om één persoon een jaar lang een basisinkomen te kunnen geven. In het plan van de campagne staat:

Als iedere Nederlander verzekerd is van een realistisch, leefbaar inkomen, hoe gaan we dan met elkaar om?

Dit is een uitstekende en interessante vraag, maar het is daardoor des te opmerkelijker dat voor dit experiment slechts één persoon een basisinkomen krijgt. De organisatie schoof de Groningse Frans Kerver als gelukkige naar voren. Frans is in het dagelijks leven tekstschrijver en communicatieadviseur, en is daarnaast initiatiefnemer van het sociale project Tuin in de Stad. Hij krijgt sinds juli, als eerste Nederlander ooit, zonder enige tegenprestatie iedere maand een rug op zijn bankrekening gestort.

Na een tweede succesvolle crowdfundingsactie wordt aanstaande maandag uit zestienduizend aanmeldingen de volgende gelukkige getrokken, die aankomend jaar zonder financiële druk door het leven mag gaan. Deze persoon wordt dit keer niet door de organisatie naar voren geschoven, maar willekeurig gekozen uit een grote groep aanmeldingen. We spraken Ronald Mulder van MIES, om te vragen wat precies het doel van het experiment is en of het eigenlijk wel zin heeft om het concept 'basisinkomen' te testen op één persoon. Daarna belden we met Frans, die sinds juli duizend euro per maand op z'n rekening gestort krijgt.

VICE: Dag Ronald. Waarom hebben jullie de afgelopen keer Frans naar voren geschoven om het experiment te ondergaan?
Ronald Mulder: We hebben voor Frans gekozen omdat hij onvermoeibaar is. Hij klimt op elk podium – dat is publicitair wel handig. Daarnaast is het voor het crowdfunden handig om een energiek iemand te hebben. Dat trekt aan.

Frans heeft als enige een basisinkomen gekregen; dan kun je toch helemaal niks zeggen over of het idee in de praktijk werkt?
Klopt, één iemand is zeker niet voldoende om te zeggen of het wel of niet werkt. Maar we zijn dit project vooral gestart om aandacht te genereren voor het basisinkomen. Het afgelopen jaar is er in de media en de politiek steeds meer over het basisinkomen gesproken, dus als ons experiment daar iets aan heeft bijgedragen vinden we het al geslaagd. Duitsland is op een soortgelijke manier te werk gegaan en daar zijn nu vijftien of zestien mensen die een basisinkomen hebben.

Begrijp jij waarom mensen geld doneren zonder dat ze er iets voor terug krijgen?
Bij Frans zou je kunnen zeggen dat we het voor elkaar hebben weten te krijgen omdat we van tevoren hebben aangegeven dat hij het zou worden. Daardoor hebben veel kennissen en vrienden geld ingelegd. Bij het tweede basisinkomen, dat verstrekt gaat worden aan een willekeurig persoon, is dat niet het geval, maar toch hebben we ook daarvoor het geld bij elkaar weten te krijgen. Ik heb zelf economie gestudeerd, en volgens de regels van de economie zou dit helemaal niet kunnen. Er wordt bijna altijd gezegd dat men uiteindelijk altijd uit eigenbelang handelt, maar dit initiatief bewijst het tegendeel.

Welke conclusie kunnen jullie trekken uit de afgelopen maanden met Frans?
Het is nog te vroeg om een conclusie te trekken. In ieder geval kan Frans zich veel meer richten op dingen die hij werkelijk belangrijk vindt. Welke conclusie we in ieder geval ook kunnen trekken is dat men niet alleen uit eigenbelang handelt. Er is maatschappelijke solidariteit. Dit vind ik opmerkelijk en zeer verheugend.

Zijn jullie niet bang dat het volgende basisinkomen bij iemand terechtkomt die niet aansluit bij jullie idealen?
Nee, absoluut niet. Op de website konden mensen aangeven waarvoor zij het geld zouden gebruiken. Zo waren er mensen die aangaven het zelf niet nodig te hebben, maar het geld zouden weggeven aan hulpbehoevenden. En stel, het komt terecht bij iemand die al genoeg geld heeft, of het geld uitgeeft aan onzin, dan is dat ook een uitkomst. Het zou compleet kunnen mislukken, maar dan weten we dat ook. Het draait vooral om het sociale experiment.

Bedankt!

-

VICE: Hoi Frans. Wat dacht je toen je de eerste keer het geld op je rekening gestort kreeg?
Frans Kerver: Ik ben in het dagelijks leven met zoveel dingen tegelijk bezig dat ik het me nauwelijks realiseerde. Maar toen ik naar de bank ging en mijn rekening checkte dacht ik: wow, dit is fucking bijzonder! Er staat duizend euro op mijn bankrekening, gekregen van vijfhonderd mensen waarvan ik meer dan de helft helemaal niet ken. Dat is nog nooit gebeurd in de geschiedenis van Nederland. Wat is er nou mooier dan blind vertrouwen?

Waarom denk je dat mensen geld hebben gestort om jou een maandelijks basisinkomen te gunnen?
Dat is een hele goede vraag. Er hebben meer dan vijfhonderd mensen gedoneerd met bedragen tussen de vijf en vijfhonderd euro. Ik denk dat ik een zekere charmefactor heb waarom mensen mij het wel gunnen. Dat mensen denken: ach die arme Frans, kijk hem nou ploeteren.

In jouw geval wisten de mensen aan wie het geld gegeven ging worden, maar de tweede persoon die het basisinkomen krijgt is tot op het laatste moment onbekend. Waarom zouden mensen dan alsnog geld doneren?
Dat vond ik ook heel bijzonder; misschien is die persoon wel heel onsympathiek. Maar toch doneren mensen. Er zijn blijkbaar heel veel mensen die dit idee ondersteunen, zonder er zelf belang bij te hebben. Ik denk dat er een groep is die beseft dat de sociale zekerheid zoals het nu is, met de participatiewet en al die bureaucratie, niet meer werkt. Daarnaast is er een groep die het doet vanuit hun hippie-idealen: sharing is caring.

Het kan dus ook zijn dat er een alcoholistische student wordt getrokken, die zijn volledige basisinkomen aan halve liters spendeert.
Zeker. De persoon heeft volledige vrijheid, want het moet onvoorwaardelijk blijven. Zelfs als hij of zij anoniem zou willen blijven dan moet dat kunnen. Het zou natuurlijk wel veel leuker zijn als iemand er over wil vertellen en de publiciteit opzoekt.

Bent je gelukkiger nu je een basisinkomen hebt?
Nou ja, gelukkiger. Ik wil niet doen alsof het basisinkomen de hemel op aarde is, dat is onzin. Ik wil gewoon dingen doen die ertoe doen. Met het sociale project Tuin in de Stad doe ik waardevol werk. Nu ik het basisinkomen heb hoef ik me geen zorgen meer te maken over mijn vaste lasten en kan ik meer tijd in dat project steken.

Wordt je er niet ontzettend lui van?
Dat denken veel mensen, maar ik doe ook nog gewoon betaald werk. Ik ben tekstschrijver en communicatieadviseur. Het enige verschil is dat ik in de keuzes die ik maak niet meer hoef na te denken over wat het me oplevert.

Wat ga je doen als het jaar voorbij is?
Geen idee. Ik ben niet iemand die zijn leven plant, en ik maak me er totaal geen zorgen om. Wie weet val ik morgen dood neer – je weet het niet.

Meld je hier aan voor de derde actie, en wie weet ben jij volgend jaar uit de financiële sores.

Lees ook:

Hoe kun je geld besparen zonder een lul te zijn?

Ik werd voor de camera gekieteld voor geld

Deze jongen leende een berg geld om het financiële systeem onderuit te halen

Like als de wiedeweerga VICE Nederland om niks te missen van alles wat we maken: