FYI.

This story is over 5 years old.

Stuff

Er zijn grotere problemen dan terrorisme

Er is aan de lopende band breaking news over terreur. Dat begint het oplossen van andere problemen in de weg te zitten, volgens Thijs.

Column: Woorden van meningsuiting

Na Parijs was er afgelopen weekend een nieuwe aanslag op het vrije woord, dit keer in Kopenhagen. Tegelijkertijd werd in het Duitse dorp Braunschweig het carnaval afgelast vanwege een concrete terreurdreiging, en werd in het Belgische Aalst serieus overwogen om de burgemeester bij het volksfeest in een kogelvrij vest te laten rondlopen.

Hoezeer ik idioten die aanslagen plegen ook zat ben, ik ben de reactie die op elke aanslag volgt inmiddels even zat aan het worden. Wereldleiders betuigen hun medeleven, er komt een discussie over wie wel en niet afstand neemt van de gruweldaad, kranten duiden het verhaal vanuit zes verschillende hoeken en een paar dagen later zit de Tweede Kamer in een drukbezocht debat bij elkaar om te laten zien hoe belangrijk ze veiligheid vinden.

Advertentie

Sommige mensen lijken er enorm van overtuigd dat dit de volgende stap is in een strijd om het bestaan van onze democratie, maar het lijkt me vooral de zoveelste wanhoopsdaad van een gewelddadige idioot. Dankzij briljant optreden van de beveiligers van het evenement is erger voorkomen. Het is gruwelijk dat er uiteindelijk toch twee doden vallen, maar dat is niet genoeg om de democratie omver te werpen.

De strijd om het vrije woord is namelijk een steeds specifiekere strijd aan het worden: die om de islam te mogen beledigen zonder dat je daarvoor moet vrezen voor je leven. Een belangrijke strijd, en de strijders die hem voeren zijn een stuk moediger dan ik. Maar het is echt niet zo dat de vrije expressie zo heilig is dat elke inperking daarvan de ineenstorting van onze samenleving aankondigt. Mein Kampf mag namelijk ook niet verkocht worden, je mag de koning niet beledigen en in een 3D-modellingprogramma kinderporno maken is ook verboden.

Toch lijkt het alsof de strijd tegen moslimfundamentalisten veruit het belangrijkste probleem is waar onze samenleving op dit moment mee te kampen heeft, terwijl er volgens mij dingen zijn die minstens zo veel gevaar opleveren.

De onderwereldoorlog die op dit moment woedt, bijvoorbeeld. Daarbij zijn in de afgelopen maanden drie onschuldige slachtoffers gevallen. De criminelen in deze oorlog zijn onderdeel van een breed internationaal netwerk, zijn belust op geld, zorgen voor corruptie, verwoesten gezinnen en creëren een gevoel van onveiligheid in de stad waar ik woon. Ik zou zeggen dat dit een vrij groot probleem is, maar ik wacht nog op breaking news-alerts, stampvolle Kamerdebatten en debatten over of cokesnuivers afstand moeten nemen van deze geweldsdaden.

Advertentie

Elk moment dat we het probleem van terrorisme groter maken dan het is, zijn we niet bezig met het oplossen van andere problemen van onze tijd. President Obama zei onlangs tegen Vox dat het feit dat de media het probleem van terrorisme zo opblazen, ten koste gaat van bijvoorbeeld nieuws over klimaatverandering: "Er gaan ontzettend veel middelen naar [terrorismebestrijding] en het is goed dat we daar waakzaam en agressief in zijn – net als bij een burgemeester die criminaliteit in zijn stad wil tegengaan. Maar we moeten ook naar andere zaken kijken, op een afgewogen manier die niet contraproductief is."

De angstcirkel wordt door verschillende psychologische processen in stand gehouden. Mensen zijn evolutionair voorgeprogrammeerd om te reageren op gevaar dat ze kunnen zien. Beelden van een idioot met een mitrailleur drukken bij ons feilloos dezelfde knoppen in als beren en wolven vroeger deden. Bij de Islamitische Staat weten ze perfect hoe dat werkt, en daarom pompen ze video na video de wereld in. Zodra we onthoofdingsvideo's een beetje gewend zijn, besluiten ze mensen levend te verbranden.

De media doen niet veel om dat angstsysteem tegen te gaan. Van de Telegraaf verwacht ik inderdaad chocoladeletters over het naderende gevaar, maar mijn telefoon trilt zich de laatste weken suf door elk nieuwtje dat de NOS over moslims en geweld de wereld in slingert: de inval in Verviers, afgehakte hoofden, een verbrande gevangene en de veroordeling van Sharia4Belgium.

Advertentie

De vernietiging van biodiversiteiten, de aankomende energierevolutie, inkomensongelijkheid, nucleaire proliferatie, de opkomst van kunstmatige intelligentie, verminderde privacy en het in stand houden van de voedselvoorziening worden niet alleen als saai en links geneuzel weggezet, ze zijn ook nog eens ontzettend ongrijpbaar.

Tegelijkertijd hebben politici hun goedkeuring gegeven aan het opbouwen van een controlestaat met identificatieplicht, cameratoezicht, het koppelen van databases en het opslaan van gegevens, maar het is nog niet genoeg. De Kamer steunt nu een wet die het ongericht aftappen van data die over kabels wordt verzonden mogelijk maakt. Anderhalf jaar geleden waren dezelfde Kamerleden nog tegen. Er is dus niets geleerd van Edward Snowden, of in elk geval hebben de gebeurtenissen in Parijs en Kopenhagen die lessen snel doen vergeten.

George Orwell had het over het principe van een 'perpetual war', een oorlog die nooit ophoudt en burgers in z'n greep houdt. We leven niet in een samenleving zoals hij die in 1984 beschrijft, maar is het raar om te vragen wanneer de strijd tegen terreur nou precies gewonnen is? Als er nooit meer een aanslag wordt gepleegd?

Als we over veertig jaar terugkijken, zijn we het dan nog steeds eens met de stelling dat terrorisme een van de grootste problemen van onze tijd is? De strijd tegen terreur lijkt in veel opzichten op de strijd van senator McCarthy in de jaren vijftig, toen een groot deel van de Amerikanen dacht dat communisten elk moment de macht in de Verenigde Staten konden grijpen. Nu lees je in de NY Times dat Europa op scherp staat.

Terrorisme bestaat. Er is een uitgebreid veiligheidsapparaat opgebouwd om het te bestrijden, en wat mij betreft is nu het punt bereikt waarop we ons moeten afvragen hoeveel verder we nog willen gaan. Wanneer gaan we handelen naar het mooie idee dat we onszelf er niet onder laten krijgen door een stel malloten met wapens? Of stoppen we pas als prins carnaval en gevolg met een kogelvrij vest in de optocht staan?