Het is lastig om creatief te zijn als je aan de antidepressiva zit

Ik dacht altijd dat ik het beste schreef wanneer ik depressief was. Veel schrijvers zeggen hetzelfde. Er zit gewoon iets in je boos, angstig, en verdrietig voelen. Het klopt. Je gaat niet in een donkere kamer naar The National zitten luisteren en zwartgallige poëzie schrijven als je zin hebt in het leven. Geluk en zelfreflectie gaan meestal niet hand in hand.

Depressie dwingt je om te reflecteren op alle slechte momenten en te proberen er een verklaring voor te vinden. Of in ieder geval iemand te vinden om de schuld te geven, meestal jezelf.

Vier jaar nadat ik werd gediagnosticeerd met klinische depressie, was ik het zat om er constant tegen te moeten vechten. Op mijn 22ste had ik alle mogelijke natuurlijke middeltjes wel geprobeerd – meditatie, yoga, kleurboeken voor volwassenen – en had ik het gevoel dat ik geen andere opties meer had. Ik moest een oplossing vinden. Mijn paniekaanvallen werden met de dag intenser, en ik ging er langzaam aan onderdoor.

Dus ging ik aan de Lexapro [ook wel escitalopram, een antidepressivum dat in de categorie SSRI's valt.] Ik slikte elf maanden lang trouw elke dag 20 milligram zonder ooit een dosis te missen – al nam ik wel per ongeluk een dubbele dosis met oud en nieuw vorig jaar. Kanye West schijnt ook Lexapro te slikken – in FML zegt hij: "You ain't never seen nothing crazier than this n***a when he off his Lexapro."

Ik had niet stilgestaan bij de bijwerkingen van antidepressiva voordat ik ze begon te slikken. Ik dacht dat het simpel zou zijn. Neem elke dag een pil, en je wordt beter. Ik dacht niet dat de pillen een einde zouden maken aan het enige dat ik echt leuk vind om te doen: schrijven.

In het begin dacht ik gewoon dat mijn neiging om altijd alles uit te stellen wat sterker was geworden. Maar toen begon ik een patroon te herkennen. Ik huilde niet meer. Ik moest naar de begrafenis van mijn opa, en hoewel ik er kapot van was, was ik de enige persoon daar die niet moest janken. Ik werd zo bang dat mensen me daarop zouden aankijken, dat ik me verstopte in de wc, en water in m'n ogen druppelde zodat het eruitzag alsof ik had gehuild.

Lexapro veranderde me in een zombie, die door het leven strompelde zonder iets te voelen. Dingen die me vroeger boos maakten, leken niet belangrijk meer. Ik voelde geen greintje verdriet als ik naar Tom Hanks in Philadelphia keek. Als je je afvraagt of het nog wel goed met je gaat emotioneel gezien, dan is dat een duidelijk waarschuwingssignaal. Elke keer als ik een pen oppakte om iets te schrijven, kwam er niets uit. Ik kon niet eens schrijven over het slechte weer. Als je een schrijver bent die geen poëtische beschrijving van de regen op papier kan krijgen, dan heb je een probleem.

Het verdwijnen van emoties door selectieve serotonine-heropnameremmers (SSRI's) staat ook wel bekend als emotionele afvlakking. Voor de meeste mensen betekent dit dat antidepressiva ervoor zorgen dat ze zich niet meer depressief voelen, wat geweldig is. Maar voor anderen kunnen SSRI's alle emoties uitwissen, of je dat nou wil of niet.

Het is een paradoxale situatie. Je neemt SSRI's zodat je niet meer depressief bent, en dat werkt, maar dan word je depressief omdat je niets meer voelt. Je kan niet winnen. Maar ik huilde mezelf niet meer elke nacht in slaap en werd niet meer nerveus elke keer dat ik ergens binnenstapte. Dat was toch wat ik wilde? Ik had blij moeten zijn, maar was het niet.

Ik wou dat iemand me gewaarschuwd had voordat ik antidepressiva begon te slikken. Natuurlijk vertellen artsen je wel hoe ingrijpend je leven gaat veranderen als je aan de SSRI's gaat. Maar niemand vertelde me over de emotionele tol die gevoelloos zijn eist. Ik kon de elektrische schokken, constante duizeligheid en slaapproblemen wel aan. Maar geen gevoelens meer hebben, voelt alsof je doodgaat.

Creativiteit is subjectief, wat het moeilijk maakt om te meten. Maar na een beetje googelen vond ik wel wetenschappers die geprobeerd hebben de link te begrijpen tussen je slecht voelen en creatief zijn. En sociaal psycholoog Modupe Akinola van Colombia University heeft een correlatie gevonden tussen de twee.

In samenwerking met Wendy Berry Mendes van Harvard University vroeg Akinola studenten om hun carrièredoelen op te schrijven. Daarna kregen ze feedback die óf hun toekomstdromen in de grond trapte, of ze juist aanmoedigde. Daarna werden de studenten gevraagd om een kunstzinnige collage te maken. Het bleek dat de deelnemers die negatieve feedback hadden gekregen – en zich klote voelden door wat de onderzoekers "sociale afwijzing" noemden – collages maakten die creatiever waren dan die van de andere groep.

Ik besloot zo'n zes weken geleden te stoppen met Lexapro. Het was geen opwelling. Na de voors en tegens te hebben afgewogen, besloot ik dat het tijd was om het los te laten. De pillen werkten gewoon te goed. Sommige mensen willen zich emotioneel verdoofd voelen, maar voor mij werkte het niet. Ik miste mijn creativiteit.

Binnen twee dagen kwamen de emoties waarnaar ik had verlangd weer terug. Maar ik had ook een maand lang behoorlijke ontwenningsverschijnselen. Ik had last van extreme vermoeidheid, willekeurige elektrische schokken, en stemmingswisselingen. Het was zwaar, maar ik heb er geen spijt van dat ik gestopt ben.

Ik ben niet genezen van mijn depressie, en weet ook niet of dat ooit gaat gebeuren. Maar ik heb wel het gevoel dat ik er een stuk beter aan toe ben dan een jaar geleden. Al die negatieve emoties die me overspoelden en verpletterden, kan ik nu beter omzetten in creatieve energie. Ik heb eigenlijk geleerd dat mijn schrijver-zelf en mijn menselijke zelf geen twee aparte dingen zijn – je kan de één niet negeren uit angst de ander te verliezen. Het moet in balans zijn.

Als je worstelt met depressieve of suïcidale gedachten, bel dan naar de crisishulplijn 0900-0113 of kijk op113online.nl.