Het Japanse leger wordt belachelijk schattig

Het Japanse ministerie van defensie bracht eerder deze maand een tekenfilmpje uit om de werking van het leger uit te leggen aan de bevolking. De Japanse strijdmacht is dan ook uniek in de wereld: het land mag namelijk eigenlijk helemaal geen leger hebben.

In plaats daarvan heeft Japan de Japanse Zelfverdedigingskrachten (JSDF). De JSDF heeft alle kenmerken van een gewone legermacht, waaronder een machtige luchtmacht en marine. Maar het is voor het JSDF grondwettelijk verboden om in het buitenland te opereren, en technisch gezien wordt ze beschouwd als politiemacht.

Na WOII werd beslist dat Japan nooit meer oorlog mocht voeren en geen militaire macht meer mocht hebben. Omdat het land niet weerloos kon achterblijven nadat de Amerikanen er in 1950 wegtrokken, werd er snel een Nationale Politiereserve samengesteld. Die zou het land moeten verdedigen tegen invasie. Die politiereserve evolueerde in de JSDF, het huidige leger.

Sommige Japanse politici vinden het bestaan van de JDSF ongrondwettelijk. Het is dus erg moeilijk voor leiders om de tweederdemeerderheid te halen die nodig is om de grondwet aan te passen en de JDSF meer macht te geven. Dat is wat Shinzo Abe, de huidige premier, probeert te doen. Terwijl er rondom Japan dreigingen van China en Noord-Korea de kop opsteken, breidt Abe de macht van de JDSF beetje bij beetje uit. Om de oppositie niet voor het hoofd te stoten, en de bevolking aan haar kant te krijgen, zoekt de regering manieren om de uitbreiding van het leger te rechtvaardigen. Haar nieuwe strijdplan is: schattigheid.

Neem bijvoorbeeld deze tekenfilm, die is uitgebracht door het ministerie van defensie. In de tekenfilm legt een vogel het doel van de JSDF uit aan drie kinderen van wie de vader bij de luchtmacht zit. De vogel legt uit dat de JSDF agressie moet afweren en een globale stabiliteit moet verzekeren. En dat het er niet is om andere landen binnen te vallen. Het tekenfilmpje eindigt met de vader die twee luchtvaartuigen onderschept. Die lijken erg op de Su-35, een straaljager die op het verlanglijstje van China staat.

De JSDF gebruikt voor haar propaganda ook de moe-stijl. Dat is een populaire Japanse tekenstijl die eigenlijk vooral bestaat uit schattige meisjes. In 2011 schilderde 'De Vierde Anti-tank Helikopter Compagnie' een moe-meisje met de naam Aoi-chan op een AH-1S Cobra-aanvalshelikopter. Een jaar later had Aoi-chan drie zusjes, elk met haar eigen helikopter. De drie zusjes werden megapopulair. Vrouwelijke leden van de compagnie verkleedden zich zelfs als een van de zussen op luchtshows en PR-evenementen.

In 2013 moest de compagnie stoppen met de meisjes, omdat het een beetje uit de hand aan het lopen was, maar ook daarbuiten begreep men dat deze manier van PR enorm goed werkte. Zo brengt het rekruteercentrum van de JSDF in Tokushima sinds 2010 jaarlijks een rekruteerposter uit in de moe-stijl. In Okayama waren er 20% meer vrijwilligers nadat er drie schattig ogende mascottes werden ingezet. In heel Japan begonnen bedrijven en instanties op deze manier mensen te werven.

De Japanse manier van mensen overhalen om bij het leger te gaan is zo'n beetje exact het tegenovergestelde van hoe men het in de rest van de wereld aanpakt. Elders worden soldaten afgebeeld als cool, sexy en gevaarlijk, maar niet in Japan. De details variëren, maar er zijn duidelijk trends te spotten. Zo heb je de meisjes in minirokjes en motoren van vliegtuigen uit de Tweede Wereldoorlog aan hun benen vastgemaakt in Strike Witches (2010), of de tieners die na school voor hun plezier met een tank gaan rondrijden in Girl und Panzer uit 2012. Het onderliggende thema blijft hetzelfde: het leger is niet bedreigend, maar juist leuk, en vooral schattig.

In 2015 werd de serie Kantai Collection uitgebracht. Die serie brengt schattigheid en oorlog op een bizarre manier samen. De serie toont 'ship-girls': reïncarnaties van Japanse oorlogsschepen die gezonken zijn tijdens WOII. Deze keer mag het Japanse leger echter winnen. In de finale van de serie (spoiler alert) winnen de protagonisten de slag bij Midway, een beslissende strijd die de Amerikanen historisch gezien de overwinning bezorgde.

Minister-president Abe werd eerder al bekritiseerd voor zijn pogingen om de oorlogsgeschiedenis van Japan te rehabiliteren en de macht van de JSDF uit te breiden. De wortels van het Japanse pacifisme liggen diep, met de pijnlijke lessen die het land uit de Tweede Wereldoorlog heeft getrokken als oorzaak. Maar de pogingen van Abe om het leger een 'schattig' imago te geven lijkt vruchten af te werpen. Er zijn discussies gaande over het opheffen van bepaalde beperkingen van de macht die de JSDF heeft.