Hoe een Amerikaanse kinderserie het bestaan van parallelle universums bewijst

Zei Darth Vader nou "Luke, I am your father" of "No, I am your father" in The Empire Strikes Back? Stierf Nelson Mandela in de jaren tachtig in de gevangenis of is hij pas geleden overleden? Heette de grootste hamburgerbakker ter wereld vroeger MacDonald's in plaats van McDonald's?

Dit soort vragen houden de online gemoederen al langer bezig, maar laaiden weer in volle hevigheid op toen de helft van hiphopduo Run the Jewels een paar tweets de wereld in slingerde over de Amerikaanse kinderboekenserie The Berenstain Bears.

De eerste Berenstainboeken werden uitgegeven in de jaren zestig. In de decennia daarna verschenen er meer dan driehonderd delen, en werden de vijf antropomorfische beren geliefde jeugdiconen van miljoenen Amerikaanse kindertjes. Elk verhaal in de serie volgt min of meer dezelfde formule, en eindigt altijd met een waardevolle (zij het ietwat despotische) les. De Berenstains leerden hun lezertjes dat je geen gierige vrek moet zijn maar moet delen, en dat je als je op je nagels bijt een walgelijk vies ventje bent dat het verdient om het zwarte schaap van de familie te zijn. En, zo lijkt het nu, de Berenstains leren ons ook dat we in een parallel universum leven, en dat alles wat we denken te weten een leugen is.

En dat zit hem allemaal in hun naam. Volgens de website van de uitgever en Wikipedia heet de familie Berenstain. Maar veel mensen herinneren zich de naam van de beren als Berenstein met een "e", en niet Berenstain met een "a". Er zijn zelfs zo veel mensen die zweren dat de beren in de boekjes van hun jeugd Berenstein heetten, dat sommigen dat als bewijs zien van een glitch in de matrix. Deze mensen noem ik Berensteinieten. Ik heb een hoop mensen gesproken, en de meesten herinnerden zich de achternaam van de berenfamilie als Berenstein met een "e".

"Ik zag die "a" pas toen ik een van de boekjes zo'n acht maanden geleden voorlas aan mijn kind," zei een van mijn vrienden. "Ik ging die avond niet met een gerust hart slapen."

Om eerlijk te zijn: ik voel me één met de Berensteinieten. Ik heb er een levendige herinnering aan dat "Berenstein Bears" met een "e" werd gespeld, en ik heb ze ook jaren zo genoemd. Zelfs tijdens het schrijven van dit stuk ligt de verkeerd gespelde versie op het puntje van mijn tong. Ik moet steeds naar boven scrollen om alle "steinen" in "stainen" te veranderen, omdat mijn hersenen zo naar "stein" neigen.

De Berenst(e)aintheorie bestaat al een paar jaar, maar explodeerde toen El-P — rapper en producer van Run the Jewels en mogelijk Berensteiniet — er een hele rits stonede tweets over de wereld in slingerde.

In tegenstelling tot andere complottheorieën lijkt de Berensteindoctrine razendsnel aanhangers te winnen omdat mensen makkelijk een kant kunnen kiezen. Je hebt Team Stein en je hebt Team Stain, en de mensen die zich de feiten anders herinneren, wat ze ook denken dat de feiten zijn, zien het verschil tussen hun herinnering en de werkelijkheid als bewijs voor een alternatief en veel duisterder scenario. Zij zien de afwijkende spelling van Berenstain Bears als bewijs voor het Mandela-effect.

Het Mandela-effect is een idee van Fiona Broome, en ontleent zijn naam aan een grote groep mensen die zich de dag nog goed herinneren dat Nelson Mandela overleed in de gevangenis. Iets dat, in onze huidige geschiedschrijving, nooit gebeurde. Als er een grote groep mensen is met een 'gedeelde valse herinnering', aldus de theorie, dan houdt dat "verband met alternatieve geschiedenissen en parallelle universums." Als jij zou kunnen zweren dat Darth Vader "Luke, I am your father" zei, dan komt dat niet doordat je niet goed hebt opgelet, maar doordat je uit een parallel universum komt – of is er sprake van een glitch in de matrix.

Klinkt aannemelijk, toch?

Zoals bij alle complexe en belangrijke dingen moet je eerst de geschiedenis kennen voordat je de theorie kunt begrijpen, en de Berensteinieten hebben een lange en indrukwekkende geschiedenis. De eerste keer dat iemand schreef dat de Berenstain Bears ons wilden waarschuwen was in 2009, op een forum over dreadlocks. Ene Burke stelde in Dreadlock Truth de vraag waarom de spelling en uitspraak van zijn favoriete kinderboeken veranderd was. Toen begreep nog niemand de omvang van het probleem en de hevigheid van deze berenboodschap. Andere gebruikers kwamen met oplossingen op de proppen zoals dat Berenstein een beetje joods klonk, en dat de naam veranderd was om antisemieten te vriend te houden.

De theorie lag een paar jaar te verstoffen in de krochten van het internet, tot hij in 2011 uitvoerig aan bod kwam op humoristische website Communist Dance Party. In een satirisch bedoeld stuk verbindt de schrijver de Berenstaintheorie met het vlindereffect.

"Ergens tussen 1986 en 2011 is iemand terug in de tijd gereisd," schrijft hij, "en daarbij is per ongeluk iets aan het verloop van de geschiedenis veranderd waardoor Berenstein Berenstain is geworden. Dat is waarom iedereen zich de naam van de beren anders herinnert: toen we nog kinderen waren was het Berenstein, maar op een gegeven moment is dat veranderd in Berenstain, zonder dat we het direct doorhadden. Iemand heeft onze levens daarmee behoorlijk opgeschud."

Zonder het te weten werd deze schrijver een belangrijke schakel in de Berensteinbeweging.

In 2012 kwam de theorie weer ter sprake in een post op het blog The Wood Between Worlds, door ene Reese. Het stuk heet "The Berenstain Bears: We Are Living In Our Own Parallel Universe." Deze kleine 1600 woorden groeiden uit tot het gospel van deze moderne beweging. Het is het Nieuwe Testament voor de Berensteinieten, het zijn hun Veda's.

In het stuk poneert de auteur een "bescheiden stelling," namelijk dat we allemaal "in ons eigen parallelle universum wonen". Hij stelt dat er minimaal twee universums zijn: het "stein"-universum en het "stain"-universum. De schrijver probeert zijn stelling te onderbouwen, en giet er een wetenschappelijk en wiskundig sausje overheen.

Zoals:

Daarna lag de theorie op de plank te rijpen, tot hij vorig jaar op de subreddit Glitch in de Matrix weer opdook. Vanaf dat moment begon het geloof zich te verspreiden. De subreddit is gewijd aan dingen "die we vaak negeren en vergeten, omdat ze te raar zijn om waar te zijn." De Berensteinieten kwamen voor het eerst groot op Reddit toen ze een post overnamen waarin ze de vraag stelden of iemand weleens een afbeelding van Henry VIII had gezien waarop hij een kalkoenenpoot eet. Sindsdien noemen ze dit hoekje van het internet hun thuis.

Het Mandela-effect is zo'n populair onderwerp geworden dat het sinds 2013 zijn eigen subreddit heeft. Je kunt er checken of het je verkeerd herinneren van de releasedatum van " Boom Boom Pow" een bewijs is voor het bestaan van een parallel universum. Je kunt er een uitgebreide discussie houden over of het feit dat je zeker weet dat er vroeger MacDonald's op Happy Meals stond, betekent dat er gerommeld is met de universele tijdslijn. Het is een bolwerk van intellectualiteit. Een recent bericht van de toegewijde Berensteiniet Roxxorursoxxors zet een plan uiteen voor een twintigjarig experiment dat hij wil uitvoeren op z'n tweejarige dochter om te zien of de theorie klopt.

"Ik ga proberen te vergeten dat dit debat bestaat zodat ik haar niet beïnvloed, en ik ga zorgen dat ze Berenstain-boeken heeft tot ze tien wordt," schrijft Roxxorursoxxors. "Daarna neem ik ze van haar af. Als ze 25 is dan vraag ik haar of ze voor me kan opschrijven hoe die berenfamilie ook alweer heet."

Om meer grip te krijgen op misschien wel de belangrijkste wetenschappelijke ontwikkeling van deze eeuw legde ik het vraagstuk per e-mail voor aan dr. Henry L. Roediger, een vooraanstaand expert op het gebied van valse herinneringen in Amerika. Zijn reactie maakt duidelijk dat hij het meer iets vindt voor Ockhams scheermes dan voor de X-Files.

"Ik denk niet dat het zich verkeerd herinneren van één letter in een lange naam echt duidt op een 'gedeelde valse herinnering'," mailde hij. "Ik denk dat veel mensen zich "-stein" herinneren omdat het een veel voorkomend einde is bij namen – Einstein, Frankenstein, Goldstein, etcetera."

Roediger maakt duidelijk deel uit van het Berenstaincomplot.

Op zoek naar bevestiging stuurde ik een mailtje naar Random House, die de Berenstain-boeken uitgeeft sinds 1962. Ik vroeg of ze de naam altijd met een "a" hadden gespeld of niet, en of ze zeker wisten dat er nooit titels zijn gedrukt met "Berenstein" in de titel. Bijna meteen nadat ik het bericht had verzonden, kreeg ik een mail terug van de uitgever. Ongelooflijk snel, alsof ze erop zaten te wachten.

"Bedankt voor je mail naar de kinderboekenafdeling van Random House," schreven ze. "Omdat we veel mails ontvangen kan het soms wat langer duren om je mail te beantwoorden."

Ja, ja.

Ze weten dat de Berensteinieten ze doorhebben.