De ups and downs van mijn bipolaire stoornis

Toen ik vijf jaar oud was gaf mijn vader me de videoband Robin Williams: Live at the Met! "Ik denk dat je dit wel leuk zal vinden," zei hij. "Dit is die gast van Aladdin." Ik vond het oprecht hartstikke leuk. Ik zat er uren naar te turen, en lachte heel hard om alle grappen over cocaïne en Ronald Reagan. Het waren niet per se zijn grappen die me aanspraken, het was zijn energie. Robin Williams was op een bepaalde manier gestoord – hij was ontzettend druk en leek haast wel bezeten, en die dingen herkende ik totaal in mijn vijfjarige zelf.

Uiteraard had ik niet het flauwste vermoeden dat Robin Williams in die tijd beweerde dat hij cocaïne nam om "zichzelf te kalmeren". Het is twintig jaar later, en ik sta op de hoek van de straat, een beetje te klagen over wat mensen die ik eerder op de avond heb ontmoet. "Ja, ja, nee, die Trump is inderdaad tamelijk gestoord ja. Hey, iets anders, ik kan dus alle landen van de wereld opzeggen in een rijmpje, willen jullie het horen?" Ik hoor het, en als reactie begin ik meteen op zeer hoog tempo het nummer 'Yakko's World' uit Animanicas op te dreunen. Hun monden hangen ongeveer allemaal op half zeven als ik zonder blikken of blozen alle Zuid-Amerikaanse landen uit m'n mouw schud. Ze hebben het duidelijk rustig aan gedaan vanavond – een paar wijntjes, misschien een biertje. Ze zagen mij net zes cocktails en een fles rode wijn achteroverslaan. Ook stond ik erop om een rondje bubble-tea te geven. Extra large.

Dit was het moment waarop ik me realiseerde dat hij terug is: Manic Patrick. Hij heeft zijn medicijnen aan de wilgen gehangen, en is terug van weggeweest.

Van alle psychische aandoeningen vind ik bipolair de meest duistere van allemaal –en ook degene waar ik de meest gecompliceerde relatie mee heb. Ik haat de term 'bipolair'. Ik spreek veel liever van een manische depressie, omdat naar mijn idee deze twee woorden de uitersten van de stoornis zo goed vangen. Manische. Depressie.

Voor een jongen als ik, die het leuk vindt om te schrijven, is een manische drang zowel een zegen als een vloek, tegelijkertijd. Een goede vriend van me zei een keer tegen me: "Met jou praten voelt ongeveer hetzelfde als honderd tabbladen open hebben staan in Chrome." Wanneer je manisch bent, zijn er miljoenen dingen die er op hetzelfde moment door je hoofd schieten. In die waas ga je hele rare verbanden leggen in je hoofd, en soms kan ik dat gebruiken in het vormen van mijn identiteit, en het maken van kunst. Het is alleen moeilijk te controleren, en tijdens een aanval is het bovendien moeilijk om het überhaupt te willen controleren. Honderd tabbladen in je browser open hebben staan eist nogal z'n tol. Het systeem wordt er langzaam door en uiteindelijk loopt het vast. Op zo'n moment vindt er een soort explosie van vuurwerk plaats. Tenzij het in m'n slaap plaatsvindt (wat vaak gebeurt) voel ik de manie van tevoren aankomen. De overgang naar een uitputtende depressie, na een week of langer (vroeger kon het wel maanden duren) te moeten dealen met manische waanzin, is intens en slopend. Voor elke dag dat ik hyperactieve waanbeelden heb, lig ik een dag stil in bed. Ik kan de tandwielen in mijn brein op volle toeren horen draaien, totdat het er uiteindelijk mee ophoudt.
Na een depressie gaat het weer een dag of twee goed, tot er plotseling iets knapt en de manische versie van Patrick weer om de hoek komt kijken. Dat voelt een beetje als een ongrappige versie van The Nutty Professor (zoals The Nutty Professor 2.) Ik worstel met de destructieve relatie die ik met mijn manische kant heb. "Hij" voelt soms als een superkracht. Mijn sociale ongemak verdwijnt totaal en ik loop plotseling over van het zelfvertrouwen. Ik kan een volle kamer om mijn vinger winden. Mijn fantasie is super levendig. Ik heb nog geen enkele drug gevonden die ook maar in de buurt komt van de puurheid van een manische aanval. Het is alsof je in een politieachtervolging zit waar geen einde aan komt – alsof je de hele tijd vijf sterren hebt in GTA Vice City.

Maar net als in GTA gaat het lang niet altijd goed. Mijn manische kant is een alcoholist, seksverslaafde, kleptomaan, winkelverslaafde en een bullebak die alles zegt dat in 'm opkomt. Baldadigheid gaat over in het willekeurig neersabelen van mensen die geen idee hebben wat ze fout hebben gedaan. Ik heb een hoop dingen kapot gemaakt zonder dat ik het zelfs doorhad.

Ik noem de brutaliteit het "Larry David-effect." Als het aanwezig is dan heb ik het lef om alles te zeggen; of het nou tegen de ouders van mijn vriendin is, of tegen een docent. Natuurlijk leidt dit tot een hoop 'krijg de klere, Larry David'-scenario's, en een hoop 'avontuurtjes' die doen denken aan slechte dramaseries.

Een keer ben ik op het dak van een rondvaartboot gesprongen terwijl op die boot een feestje gaande was. Een andere keer crashte ik een feest van iemand die ik niet kende en schreef ik allemaal obscene dingen in zijn gastenboekje. Een groot gedeelte van manie is grootheidswaanzin. Van Gogh wordt vaak aangehaald als een archetype van manische depressie. Kun je je voorstellen hoe erg je door jezelf geobsedeerd moet zijn om je oor eraf te snijden, om dat vervolgens naar je geliefde te sturen. Het solipsisme is aantrekkelijk en tegelijkertijd verschrikkelijk.

Een manische aanval is als een overbevolkte gangbang waar ik alle deelnemers in een ben. Maar door dat egoïsme gaan een hoop relaties stuk. En is geen verderfelijker gevoel dan het treuren om mijn onvermogen om de onmogelijke wensen van mijn manische kant werkelijkheid te laten worden.

Ik nam de hulp van mijn vriendin aan om mijn bipolaire stoornis serieus te behandelen. Ik begon vier jaar geleden met een behandeling op regelmatige basis. Als ik medicijnen gebruik is alles erg vaag; Ik kan me vaak geen namen of gezichten herinneren. Ik moet zelfs mijn best doen om me gisteren te kunnen herinneren. Vrij associëren is alsof je een drol met stekels uitpoept. Ik ben onvast ter been en vaak uitgeput. Mijn creatieve proces is veranderd: ik vertel goede vrienden dat het schrijven op medicijnen hetzelfde is als een taal opnieuw leren. Het is als fietsen met zijwieltjes – alleen is één van de wieltjes driehoekig.

Dat is waarom ik ermee stopte.

Het is moeilijk om medicijnen te blijven nemen als er een stem in m'n hoofd fluistert dat ik een god ben. "Gooi die medicijnen weg, jij briljante kanjer," lispelt-ie. "Laten we kijken of we van iemand een lift naar de klote kunnen krijgen! Want geef toe, je hebt nog nooit betere vriend gehad dan ik."