Hoe het is om een Rohingya-kindbruid te zijn

Toen Rashidah twaalf jaar oud was, stak een menigte radicale boeddhisten haar Rohingyadorp in brand tijdens een golf van anti-islamitisch geweld. In de drie jaar die volgden werd het meisje verkocht als slaaf en verkracht door mensensmokkelaars. Rashidah, die inmiddels vijftien jaar is en al moeder, is het slachtoffer geworden van een probleem dat te weinig aandacht krijgt in de media en waar de omvangrijke Rohingya-bevolking in Maleisië onder gebukt gaat: de verkoop van jonge meisjes die vervolgens in gedwongen huwelijken terechtkomen.

"Ik had nooit gedacht dat ik op deze manier zou trouwen," zei Rashidah toen we elkaar een maand geleden ontmoetten. "Maar het was niet alsof ik een keuze had."

In Maleisië wonen circa 90.000 Rohingya-asielzoekers, maar het is volgens experts moeilijk om het werkelijke aantal te achterhalen. Bij het vluchtelingenbureau van de Verenigde Naties in Kuala Lumpur zijn 53.896 Rohingya-vluchtelingen geregistreerd, maar het aantal ongeregistreerde Rohingya is op dit moment het dubbele van het aantal dat bij het vluchtelingenprogramma is ingeschreven.

Het Rohingya-volk behoort tot een van de meest onderdrukte volkeren in de wereld. Ze zijn stateloos verklaard door de Maleise overheid, die ze als Bengaalse migranten beschouwt, waardoor ze genoegen moeten nemen met ellendige nederzettingen in een apartheidsstaat. Na een golf van geweld in de Myanmarese provincie Rakhine in 2012, sloegen 140.000 mensen op de vlucht en ontstond er een regionale humanitaire crisis. Tijdens de eerste drie maanden van 2015 staken 25.000 Rohingya de grens over – samen met een groep migranten uit Bangladesh – in overvolle boten, in een poging om Maleisië te bereiken. Honderden vluchtelingen overleefden de overtocht niet.

In Maleisië is het grootste deel van de Rohingya-populatie man. Deze situatie zorgt voor een zorgwekkende tekort aan jonge Rohingya-vrouwen in plaatsen zoals Ampang, een voorstad van Kuala Lumpur waar veel Rohingya-mannen wonen. Mensensmokkelaars richtten hun aandacht al snel op jonge meisjes in Rohingya-kampen in Myanmar. Ze bieden de meisjes een veilige reis naar Maleisië aan voor een fractie van de normale prijs. Maar zodra ze op de boot stappen, veranderen de voorwaarden. Opeens hebben de meisjes een schuld van 1.000 Amerikaanse dollar en degenen die niet kunnen betalen worden in junglekampen vastgehouden. Veel van hen worden verkracht door smokkelaars. Anderen worden verkocht, voor gedwongen huwelijken in Maleisië.

"We weten dat vrouwen gratis of voor een lage prijs zijn geworven door bemiddelaars in Rakhine, omdat smokkelaars verwachtten dat ze hen voor een veel hogere prijs konden verkopen aan mannen in Maleisië," zegt Amy Smith van Fortify Rights – een nonprofit-organisatie die zich richt op mensenrechtenschennis in Zuidoost-Azië.

Het is volgens experts moeilijk om precies te achterhalen hoeveel vrouwen zijn verkocht voor gedwongen huwelijken. Gearrangeerde huwelijken zijn gebruikelijk in de Rohingya-gemeenschap, en het komt vaak voor dat mannen betalen voor de reis van hun vrouw. Het is een traditie dat overeen lijkt te komen met gedwongen huwelijken. De vrouwen wier huwelijk wordt gearrangeerd hebben echter wel al eerder contact gehad met hun man, en die man wordt dan eerst goedgekeurd door de familie van de bruid. De slachtoffers van gedwongen huwelijken hebben nooit eerder contact met hun echtgenoot gehad, en hadden ook niet de intentie om te trouwen toen ze uit Myanmar vertrokken.

"Gedwongen huwelijk is een wat beladen term," zegt Richard Towle, de Maleise vertegenwoordiger bij UNHCR, de vluchtelingenorganisatie van de VN. "Het feit dat een huwelijk is gearrangeerd door de ouders, maakt het nog geen gedwongen huwelijk. We hebben te maken met een hoop gearrangeerde huwelijken. We horen veel over kinderen die hier naartoe worden gestuurd om met een man te trouwen. We horen soms verhalen waarin geld of dwang een rol spelen. Er zijn veel zaken die een rol spelen."

Sharifah Shakirah, een Rohingya-vrouw die in Maleisië met de slachtoffers van gedwongen huwelijken werkt, zei dat de situatie een symptoom is van een wreed systeem. Mensensmokkelaars eisen grote sommen geld voor de overtocht naar Maleisië, en mannen die willen betalen voor een bruid op een plek waar weinig Rohingya-vrouwen beschikbaar zijn ondersteunen deze uitbuiting door de mensensmokkelaars weer te betalen voor hun bruid. Shakirah werkt met een bonte verzameling van Rohingya-mannen en -vrouwen om anderen ervan te overtuigen dat deze praktijken verkeerd zijn. Het is echter een moeilijk gespreksonderwerp – vooral voor mannen die net zijn aangekomen en weinig onderwijs hebben gevolgd.

Voor de vrouwen die een huwelijk weigeren, is de toekomst nog grimmiger: "Er zijn hier een hoop ongelukkige meisjes," zegt ze. "De handelaren verkopen ze door aan pooiers, die ze in bars en clubs laten werken. Sommige handelaren zetten de meisjes in als bedelaars. Ze hakken hun handen eraf of lepelen hun ogen eruit om sympathie uit te lokken. Het is niet te beschrijven hoe moeilijk het is voor deze meisjes," zegt Shakirah met een zucht.

De instroom van nieuwe Rohingya-vluchtelingen is significant gedaald na de ontdekking van massagraven dicht bij de Thais-Maleise grens. Pogingen van de nieuwe overheid van Myanmar – geleid door Aung San Suu Kyi's Nationale Liga voor Democratie (NLD) – om de Rohingya-kwestie aan te kaarten, gaven sommige Rohingya hoop maar veroorzaakten juist woede bij nationalisten in Myanmar. Kofi Annan, de voormalig Secretaris-Generaal van de Verenigde Naties, leidt momenteel een door de NLD goedgekeurd onderzoek naar gemeenschappelijk geweld in Rakhine. Dat is een ontwikkeling die velen zien als een stap in de goede richting van de nieuwe overheid om een situatie te beëindigen die door onderzoekers een door de staat gesteunde genocide wordt genoemd.

Aan de andere kant hebben de recente geweldsuitbarstingen en meldingen van verkrachtingen door soldaten in Rakhine ertoe geleid dat mensen bang zijn dat de gruwelijke omstandigheden van voor de verkiezingen zullen terugkeren. Vrede lijkt nog ver weg.

Er zitten nog steeds duizenden stateloze Rohingya vast in Maleisië. Ze kunnen niet legaal werken of terug naar huis gaan en moeten waarschijnlijk nog jaren wachten voordat ze ergens anders terecht kunnen. En diep verborgen in de populatie van Rohingya zijn er vrouwen zoals Rashidah; tieners die door mensensmokkelaars zijn doorverkocht voor gedwongen huwelijken. Deze vrouwen – arm, niet thuis in de Engelse of Bahasa-Maleisische taal en bang voor justitie – zijn onzichtbaar in Maleisië.

Rashidah, wiens achternaam we niet noemen om haar identiteit te beschermen, ontmoette ik bij een kleine Islamitische kostschool aan de rand van Kuala Lumpur. Haar groene sari met bloemenpatronen en blouse waren bevlekt met witte verf; ze was de hele middag bezig geweest met het schilderen van de schoolmuren. Het is een van de vele baantjes die ze aanneemt om voor zichzelf en haar familie te zorgen.

Haar kind, een klein mollig jongetje, was op de vloer aan het slapen. Haar man was aan het rusten aan de andere kant van de kleine school – een simpel maar druk gebouwtje. Rashidah ontmoette Aziz op een lokale markt. Hij was vriendelijk en kwam uit dezelfde regio als zij. Rond die tijd zat Rashidah in een van de donkerste periodes van haar leven. Ze was net in Kuala Lumpur angekomen, nadat ze maandenlang in een junglekamp aan de grens tussen Maleisië en Thailand was opgesloten door Thaise mensensmokkelaars. Ze was alleen, blut en het jongste meisje in het kamp: een gevaarlijke combinatie.

De smokkelaars verkrachtten haar meerdere keren. Toen ze zwanger werd, verkochten ze haar aan een man in Maleisië. De man, een Rohingya in Kuala Lumpur met de naam Islam, betaalde 3.000 ringgit (650 euro) aan de smokkelaars, die haar naar zijn huis brachten. Islam zei tegen Rashidah dat ze voor zijn kinderen moest zorgen en zijn huis moest schoonmaken om haar 'schuld' af te betalen. Ze werd gedwongen om in een kleine schuur achter zijn huis te wonen. Toen hij erachter kwam dat ze zwanger was, zocht hij een arts die het kind zou kunnen aborteren. Een lokale geestelijke overtuigde hem echter om haar het kind te laten houden. De man ging toen snel op zoek naar een ander persoon die bereid was om haar over te nemen en haar als bruid te nemen.

Toen Aziz over Rashidahs situatie hoorde, beloofde hij om haar schuld af te lossen als ze zijn vrouw zou worden. Het was een ingewikkeld verzoek voor Rashidah. Ze geeft toe dat als de situatie anders was, ze niet was getrouwd. Maar toentertijd was ze alleen, zat ze in de schulden en was ze zwanger van een kind van een mensensmokkelaar die haar had verkracht. Deze man kwam vriendelijk over en wilde voorkomen dat ze in de prostitutie terecht zou komen, zolang ze bereid was om met hem te trouwen.

"Als mijn ouders er nog steeds waren, had ik kunnen trouwen met een geschoold persoon of een man die geld had om me te ondersteunen," zei Rashidah. "Maar op dat moment had ik niet genoeg geld, en niemand om me te beschermen."

Rashidah zegt dat haar man erg zorgzaam is en dat hij haar goed behandelt. Maar als ze de kans had om het helemaal opnieuw te doen, zou ze Myanmar nooit hebben verlaten. "Als ik had geweten dat al deze dingen zouden gebeuren, was ik niet hier naartoe gekomen," zegt ze. "Ik denk dat Myanmar beter voor me was geweest."