Ik was in Iran en maakte een top 10 van de beste straatkunst

Twee weken geleden was ik op vakantie in Iran. In de hoofdstad Teheran zag ik een heleboel straatkunst en andere beelden die op waren gehangen om de stad op te fleuren. Hier mijn tien favoriete werken.

10. Welkom / Groetjes Thuis

De enige reden waarom deze portretten niet hoger staan in top 10 is omdat ze niet daadwerkelijk op straat hangen. Imam Khomeini (links) greep na een revolutie in 1979 de macht en veranderde Iran van een prowesters koninkrijk in een moslimfundamentalistische republiek. Imam Khamenei volgde hem in 1989 op. Samen kijken ze toe op de bagageband op de luchthaven van Teheran, met een blik die nog maar een keer benadrukt dat het echt niet de bedoeling is om vieze plaatjes of wodka in je koffer te hebben.

Overal staan bordjes waarop staat dat je geen foto’s mag maken, en overal lopen militairen en beveiligers rond die erop toezien dat je het ook daadwerkelijk niet doet. Vandaar dus de Alberto Stegeman-achtige beeldkwaliteit van deze foto, maar als je goed kijkt zie je dat het komische duo Khomeini en Khamenei bij vertrek de passagiers vrolijk uitzwaait.

9. De Soldaat

Lege gevels in Teheran zijn vaak opgeleukt met soldaten, tenminste: zo zagen ze eruit. Soms was het alsof ze nadachten, soms waren ze heel druk met wapens in de weer. Het leek erop dat wanneer er echt geen beter idee was, er dan maar een soldaat werd neergekalkt. Vandaar slechts een negende plek.

8. Vuisten En Vlaggen

Met een reusachtige foto van een grote groep mensen met vlaggen en vuisten in de lucht kun je nooit de mist ingaan bij het opvrolijken van een druk plein. Een begrijpelijke, maar nogal makkelijke keuze, dus daarom niet hoger dan een achtste plaats.

7. Khomeini Aan Het Volk

Imam Khomeini overleed in 1989, maar liet een waslijst aan tegelwijsheden na aan zijn volk. Op iedere straathoek hangt er wel een, zoals “we have to be the great founder of the future”. Niet origineel, maar wel inspirerend, als dit is waar je warm voor loopt.

6. Het Volk Aan Khomeini

De Iraniërs die ik sprak waren stuk voor stuk geen groot fan van Khomeini, of van welke machthebber in hun land dan ook. Maar over de doden natuurlijk niets dan goeds, moeten een aantal andere Iraniërs gedacht hebben. Mede door de gigantische hoeveelheid verf en moeite die nodig waren om deze respectvolle boodschap op de muur van dit overheidsgebouw te krijgen eindigt hij op een redelijke zesde plaats.

5. Zonen Van Satan

Obama staat hier met een gematigd glimlachje afgebeeld naast Shemr, die in het jaar 680 de opdracht van de toenmalige machthebber kreeg om de troepen te verslaan van Hoessein, de kleinzoon van de profeet Mohammed en een held onder shi’itische moslims zoals die in Iran. Tijdens zijn oorlogspad bood Shemr een aantal Hoessein-aanhangers een ‘brief van bescherming’ aan. Hierin stond dat als ze Hoessein zouden verraden, ze zelf geen slachtoffer zouden worden van Shemr’s moordpraktijken. De Hoessein-aanhangers weigerden de brief. De Shemr die afgebeeld staat op het gebouw biedt de kijker dezelfde brief aan.

Onderaan de muurschildering staan de woorden Ba ma bash, dat aardig wat weg heeft van de naam Obama en ‘sta aan onze kant’ betekent. De twee ultieme bad guys Shemr en Obama proberen dus samen de toeschouwers te verleiden om de kant van de vijand te kiezen en het Iraanse regime te verraden. Niemand wil een verrader zijn en iedere Iraniër weet dat verraad, met het oog op je eigen veiligheid en die van je familie, niet de slimste keuze is. Het is dus beter om de beschermingsbrief die dit duo aanbiedt te weigeren zoals een brave, trouwe Iraniër dat hoort te doen en niet te enthousiast te zijn over Amerika. Een sterk staaltje propaganda, gemaakt met oog voor detail, maar de kleuren hadden wel wat levendiger gemogen. Een respectabele positie in de middenmoot van deze top 10.

4. Thuiskomen

Voordat Khomeini aan de macht kwam leefde hij veertien jaar in ballingschap. Hij leidde de revolutie die hem aan de macht hielp vanuit andere landen, de laatste maanden vanuit Parijs. Een Air France-vliegtuig met 120 journalisten aan boord bracht hem thuis toen de toenmalige leider van Iran, de sjah, eindelijk was weggewerkt. Khomeini was in die tijd erg geliefd en werd ontvangen door een joelende menigte van naar schatting vijf miljoen mensen. Deze foto, waarop hij het vliegtuig uitstapt, is populair in de straten van Teheran. Een emotioneel beeld met een pakkend historisch tintje. Een verdiende vierde plaats.

3. Down With The U.S.A.

Een korte, duidelijke slogan, vallende raketten, doodshoofden, geplaatst naast een drukke weg: de bedenker hiervan weet hoe je effectief een boodschap overbrengt.

2. De Verlaten Amerikaanse Ambassade

In 1979 werd de Amerikaanse Ambassade in Teheran bestormd en werden 52 Amerikanen 444 dagen gegijzeld. Zes van hen ontsnapten (Argo al gezien?). Amerika heeft sindsdien geen diplomaten meer naar Iran uitgezonden. De ambassade is daarna onder andere gebruikt als trainingscentrum voor het leger en als museum. Het werd me niet helemaal duidelijk waar het nu voor diende, maar er liepen militairen rond en er hingen overal camera’s en ‘NO PHOTO’-bordjes. Maar omdat ik niet verwachtte dat ik hier volgende week weer voor de deur sta maakte ik stiekem foto’s van de door de Iraanse regering goedgekeurde anti-Amerikaanse graffiti op de muren.

Een Iraanse man die we op straat waren tegengekomen en die mij en mijn vrienden graag rond wilde leiden die middag werd na een tijdje een beetje paniekerig. “Ik weet niet of jullie het door hebben, maar we worden gevolgd.” Ik had het niet door, maar toen ik achterom keek zag ik inderdaad een soldaat die ons van een afstand boos aankeek. Hij praatte in een walkietalkie. “We moeten nu een taxi in,” zei onze gids, nog paniekeriger. Toen we weg raceten haalde hij opgelucht adem en begreep ik een beetje beter hoe het is om een Iraniër te zijn. Gelukkig had ik de foto’s en was al die heisa niet voor niets geweest. Het Vrijheidsbeeld met doodskop en de strepen van de Amerikaanse vlag die overgaan in prikkeldraad over de landkaart van Iran getuigen van veel creativiteit, maar dit kunstwerk staat vooral in mijn top tien door het angstzweet dat de foto veroorzaakte.

1. Vrolijkheid

Alle Iraniërs die ik heb ontmoet waren allesbehalve religieuze freaks die iedere Amerikaan een enkeltje hel toewensen. Ook als je bijvoorbeeld naar deze Banksy-achtige straatkunst van straat artiest Ill kijkt zie je dat echt niet iedere Iraniër zich bezighoudt met het maken van nucleaire bommen of het ophangen van homo’s. “Our government is silly,” zei de man die ons de ambassade liet zien en met ons de taxi invluchtte. Ik heb de laatste tijd weinig dingen over Iran gelezen die positief afsluiten, dus laat ik eens iets geks doen.