In Cuba verdienen tatoeëerders meer dan bijvoorbeeld artsen en advocaten

Foto’s door Stacey Rupolo.

Sinds het begin van dit jaar is de 52-jarige Miguel Diaz-Canel de vice-voorzitter van de Raad van State van Cuba, en daarmee een waarschijnlijke kandidaat voor de positie van toekomstige leider van het land. Sommige Cubanen hopen dat hij in die functie een nieuw hoofdstuk in de geschiedenis van Cuba zal inluiden. Een van de redenen waarom Diaz-Canel gezien wordt als vernieuwend, is dat hij  toen hij nog de gouverneur van de Villa Clara-provincie was, een tatoeagefestival sponsorde.

Als Cubaanse Amerikanen terugkeren naar Cuba om hun familie en vrienden te bezoeken, nemen ze vaak cadeautjes mee, die uiteenlopen van zonnebrillen tot sneakers tot plasmatelevisies. Che Alejandro vraagt z’n bezoekers om iets anders: tattoo-magazines, inkt en naalden. “Er zijn op dit moment maar een paar mensen die ons tatoeagespullen brengen,” zegt Che Alejandro, die gezien wordt als de grondlegger van de Cubaanse tattooscene. “Je kunt geen vergunning krijgen om ze te importeren, dus moeten ze kleine dingen meenemen in hun bagage en die aan je verkopen. Je krijgt meestal niet de beste kwaliteit.”

Alle spullen die tatoeëerders nodig hebben om hun werk te doen zijn of illegaal, of niet te krijgen in Cuba. Autoclaven, die gebruikt worden om tatoeagenaalden te steriliseren, zijn verboden. Dit dwingt de tatoeëerders om te improviseren. Ze maken ontsmettingsmachines van plastic mandjes, medische spullen en snelkookpannen. Het is zwaar om een tatoeëerder in Cuba te zijn. Maar Che heeft het gevoel dat hij ruimte maakt voor persoonlijke expressie in een land waar lange tijd werd neergekeken op individualiteit.

Tatoeagespullen zijn moeilijk te vinden, dus moet Che inventief zijn. Hij tekent ontwerpen op basis van z’n skateboard en stripboeken. Hij maakt z’n eigen naalden, en als hij werkt aan een grotere, ingewikkeldere tatoeage, geeft hij z’n klanten hoge kortingen.

“Het gaat te langzaam,” zegt hij over het tempo waarin Cuba verandert. “We moeten opschieten. Mensen sterven terwijl ze wachten op vrijheid.”

De Cubanen omarmen culturele trends uit het buitenland sneller dan vroeger. Overal op de zonovergoten straten van Havana zie je tatoeages onder mouwen en boven sokken en kragen uitkomen.

In Cuba hadden tatoeages in de tweede helft van de twintigste eeuw een slechte reputatie. Dat stigma geldt nog steeds. Tot een paar jaar geleden mochten getatoeëerde Cubanen niet op het strand komen. Door de staat gesponsorde boekwinkels weigeren nog steeds om tattoo-magazines te verkopen. Er gelden ongesproken regels tegen het inhuren van getatoeëerde werknemers. Volgens sommige Cubanen mogen mensen met tatoeages niet op het vliegveld werken.

Alberto Carmona, een oudere Cubaan, herinnert zich dat toen hij nog jong was de enige mensen die tatoeages hadden prostituees en criminelen waren. Hij zegt dat de obsessie van jongeren met tatoeages kenmerkend is voor een generatie die zich niet verbonden voelt met de revolutionaire geest van hun ouders.

“Als er een protest was, dan waren de demonstranten altijd mensen met tattoos,” zegt hij. “Als deze jongeren lid werden van de Unie van Jonge Communisten, dan zou het land sterker zijn.”

De meeste jonge Cubanen die naar Che Alejandro gaan voor tatoeages weten dat deze stigmatiserend kunnen werken, en het moeilijk voor ze kunnen maken om naar de universiteit te gaan of werk te vinden.

Sosa Santa, een tatoeëerder die in een smoezelig appartement in Oud-Havana werkt, zegt: “Ik heb m’n eerste tatoeagemachine zelf gemaakt. Nu tatoeëer ik verschillende soorten mensen. Ik heb zelfs tatoeages gezet op politieagenten.”

Hoewel er neergekeken wordt op het werk dat de tatoeëerders doen, verdienen ze er goed aan. De meeste Cubanen hebben officiële overheidsbanen waarmee ze ongeveer €23,- per maand verdienen. “Als tatoeëerder kan ik meer geld verdienen dan als ik voor de overheid zou werken,” zegt Sosa. “Artsen en leraren zouden eigenlijk meer moeten verdienen dan ik, maar dat doen ze niet.”

Een tatoeëerder kan met één tatoeage meer verdienen dan de meeste mensen in een maand. Klanten vinden hun tattoo-artiest via mond-op-mond reclame, en vragen vaak hun getatoeëerde vrienden om advies. Door recente economische vernieuwingen zijn veel soorten kleine bedrijven nu gelegaliseerd, zoals restaurants en fitnessstudio’s, maar tattooshops vallen daar niet onder.

De tatoeages die in Cuba populair zijn lijken erg op de ontwerpen die je veel in Miami en New York ziet. Mannen hebben pin-ups of tribals; vrouwen kiezen voor bloemen en panterpootjes. Draken zijn ook populair, net als plaatjes van Jezus. Oudere Cubanen gaan voor de Cubaanse vlag of portretten van revolutionaire leiders zoals Ché Guevara.

Alberto Veldez, die in de buurt van het Plaza de Armas stond te bedelen om kleingeld, zegt dat hij z´n eerste tatoeage bij zichzelf zette toen hij veertien was. Hij heeft er nu meer dan twintig. Zijn favoriete tatoeage is één woord, Libertad, op z´n rechterschouder. Hij zegt dat Cuba meer vrijheid nodig heeft. Hij zegt dat z´n tatoeages ervoor hebben gezorgd dat hij meerdere malen door de politie in elkaar is geslagen.