India bindt de strijd aan met haar verkrachtingsprobleem – maar er is nog een lange weg te gaan

Op 16 december 2012 was Jyoti Sing, een aspirant-fysiotherapeut van 23, onderweg naar huis nadat ze met een vriend naar de film Life of Pi was geweest. In Zuid-Delhi pakte ze een taxibusje in de verwachting binnen een paar minuten thuis te zijn, maar uiteindelijk overleefde ze de tocht niet. Zes gasten, onder wie één minderjarige, hadden de bus namelijk gestolen en overtuigden Singh en haar vriend om aan boord te stappen. Daar werd de vriend bewusteloos geslagen. Singh werd achterin de bus mishandeld, gepenetreerd met een ijzeren staaf, en herhaaldelijk verkracht. Uiteindelijk werd het tweetal uit de rijdende bus gegooid. Op 29 december datzelfde jaar overleed Singh in het ziekenhuis aan haar verwondingen.

Deze brute aanval maakte een stortvloed aan reacties los, waardoor er eindelijk een einde kwam aan het grote stilzwijgen over verkrachting en geweld tegen vrouwen in India. "Je ziet dat er nu een dialoog gaande is over verkrachting die eerst nauwelijks breed gevoerd werd," aldus Michael Kugleman, onderzoeker in Aziëstudies aan het Wilson Center in Washington, in gesprek met VICE News. "Mensen zijn nu eerder geneigd om over verkrachting te praten, omdat ze zien dat er eindelijk aandacht en uitgebreide publieke veroordeling is."

Toch zijn we inmiddels ruim twee jaar verder, en zijn er volgens activisten en onderzoekers maar mondjesmaat successen geboekt in het veranderen van de sociale mores die de Indiase verkrachtingscultuur mogelijk maken. Activisten en organisaties hebben echter wel vastberaden werk gemaakt van het onderwijzen van vrouwen en het aanpassen van wetgeving omtrent seksueel misbruik. "Het incident in Delhi was echt een keerpunt in de strijd om mensen duidelijk te maken dat verkrachten niet oké is," zei Krupa Shandilya, professor in genderstudies aan het Amerikaanse Amherst College.

Eerder dit jaar is de activiste Sunitha Krishnan begonnen op YouTube aanrandingsvideos te delen die al op WhatsApp circuleerden, waarbij slachtoffers onherkenbaar gemaakt werden en daders juist uitgelicht, in het kader van de zogeheten #ShametheRapistCampaign. In een post op haar blog legde Krishnan uit dat ze met deze video's politieonderzoeken wilde eisen, en een systeem wilde creëren waarbij burgers anoniem melding konden maken van seksmisdaden. Hoewel dit volgens Krishnan al tot minstens twee arrestaties heeft geleid, zijn die video's haar op de nodige kritiek komen te staan. De video's zouden andere potentiële verkrachters op ideeën brengen, en daarnaast de slachtoffers nog eens extra in gevaar brengen. Krishnan heeft de video's daarom weer van Youtube verwijderd, maar ze is nog steeds naarstig op zoek naar daders. Met enige regelmaat deelt ze nog zelfgemaakte gezocht-posters op haar twitteraccount.

Volgens experts zijn er verder op juridisch niveau gematigde succesjes geboekt in het beschermen van vrouwen. Zo is de officiële definitie van verkrachting inmiddels uitgebreid en zijn de straffen bij veroordeling zwaarder geworden. Hier staat tegenover dat men vooralsnog weigert om verkrachting binnen het huwelijk te criminaliseren, op basis van de overweging dat het huwelijk binnen de Indiase cultuur anders wordt begrepen dan in het Westen. Ondanks de verscherpte wetgeving lopen vrouwen in India dus nog de nodige risico's.

Volgens The Times of India heeft de politie van Delhi in de eerste twee maanden van 2015 zo'n tweehonderd gevallen verkrachting, en vijfhonderd gevallen van aanranding geregistreerd, dat is meer dan dubbel zoveel als in dezelfde periode vorig jaar. Deze toename wordt toegeschreven aan het feit dat slachtoffers door de campagne eerder naar de politie durver te stappen. Toch geloven de meeste experts dat het aantal verkrachtingen in werkelijkheid hoger ligt, en dat de angst voor wraakacties zorgt dat veel zaken niet aan het licht komen.

"Ik ben inderdaad geneigd te zeggen dat er nu veel meer openheid is in het praten over verkrachtingen, en misschien zij er ook wel minder stigma's, maar de sociale consequenties zijn nog grotendeels hetzelfde: vrouwen dragen een veel zwaardere last dan mannen." Dat zei Priya Nanda, directeur sociale en economische ontwikkeling aan het International Center for Research on Women, in gesprek met VICE News. Ze zei ook dat er momenteel niet genoeg wil is binnen de Indiase politiek om grote verandering in de wetgeving mogelijk te maken. "Er is nog te weinig betrokkenheid met de bredere problematiek," aldus Nanda, "momenteel viert de waan van de dag hoogtij: we springen van de ene specifieke verkrachtingszaak naar de andere, en daar blijft het meestal bij."