Inwoners van Istanbul vertellen hoe zij de mislukte staatsgreep hebben beleefd

FYI.

This story is over 5 years old.

nieuws

Inwoners van Istanbul vertellen hoe zij de mislukte staatsgreep hebben beleefd

"We kwamen erachter dat de snelweg was afgesloten. Een jongen naast me grapte: 'Wat is dit, een coup?'"

Een man ligt voor een tank in de buurt van het vliegveld van Istanbul op zaterdag 16 juli. Foto door Ismail Coskun/IHA via AP

Afgelopen vrijdagnacht probeerde het Turkse leger de macht over te nemen in het land. Bij de mislukte staatsgreep vielen zeker 265 doden, en er zijn drieduizend coupplegers gearresteerd. VICE News vroeg Turkse burgers, journalisten en toeristen om te vertellen hoe zij de staatsgreep hebben beleefd. Lees hun verhalen hieronder.

Yagmur Cemberli, 26 jaar, student, uit Istanbul

Ik woon in Atasehir, aan de Anatolische kant van Istanbul. Het was een gewone zomerse vrijdagavond, en ik was met mijn familie bij de bruiloft van mijn nichtje in Bahcekoy, aan de rand van de Europese kant van de stad. We droegen chique kleren, dansten, dronken en waren vrolijk. Maar dat veranderde allemaal toen onze telefoons opeens begonnen te piepen. We kregen nieuwsmeldingen dat soldaten het verkeer hadden stilgelegd op de twee belangrijkste bruggen van Istanbul, de Bosporusbrug en de Fatih Sultan Mehmetbrug.

Mijn eerste gedachte was dat de berichten niet klopten en er niets aan de hand was, maar diep van binnen waren we allemaal bang dat het een coup was. Aangezien de berichten gebaseerd waren op sociale media, begon ik op Twitter te zoeken naar meer informatie. Een paar minuten later zat iedereen op z'n telefoon te kijken en gingen de eerste gasten op weg naar huis.

Advertentie

Blijkbaar hadden de soldaten de wegen maar in één richting afgezet, van de Anatolische kant naar de Europese kant. Omdat we dachten dat we nog een kans hadden om thuis te komen, lieten we het bruidspaar en hun families achter, en stapten we in de auto.

De wegen waren vrij tot Balmumcu, vlakbij het water, maar daarna begon de politie de wegen te blokkeren. Ze lieten ons als de laatste auto door, maar daarna stuitten we op andere wegblokkades en was er geen manier om zelfs maar in de buurt van de bruggen te komen. We belden onze familie, vrienden en geliefden om te checken of zij veilig waren, en besloten daarna de auto achter te laten op een parkeerplaats in Carsi. Voordat ik het wist liep ik in mijn jurk en hoge hakken over straat, in een poging om de veerboot naar Uskudar te pakken, over de Bosporus. In Carsi liepen de cafés en restaurants leeg. Iedereen keek bezorgd terwijl ze met elkaar praatten en probeerden te begrijpen waarom dit gebeurde.

Ze vlogen zo laag dat de ramen trilden. Het leek alsof ze ergens in de buurt iets aan het bombarderen waren.

We kwamen aan in Uskudar, waar we uitkeken op de lege Bosporusbrug die blauw, wit en rood was verlicht, in nagedachtenis van de aanslag in Nice. We gingen gelijk in de rij staan voor de taxi's, maar de chauffeurs wilden geen passagiers meenemen – ze waren bang door de militaire jets die over Istanbul vlogen. Mijn vader bood een chauffeur 100 lira (normaal zou de rit van Uskudar naar Atasehir 30 lira kosten) en de chauffeur stemde in, dus we waren weer een stapje dichterbij huis.

Advertentie

Helaas was het bijna onmogelijk om door de politieblokkades te komen. De chauffeur ging naar links, nee, die straat was afgezet, dan weer rechtdoor, dan naar rechts, nee, mensen waren aan het omkeren, weer een andere route proberen…vrachtwagens blokkeerden sommige straten, andere waren door de politie afgezet. Terwijl we door de straten reden zag ik mensen in de rij staan om geld op te nemen bij pinautomaten, en bij supermarkten om eten in te slaan.

Twee uur later waren we thuis. We zetten de tv aan, en belden vrienden en familieleden om te zeggen dat we veilig thuis waren. Terwijl we naar de livebeelden keken van het bombardement van het parlement, de aankomst van Erdogan in Istanbul, en de bezetting van CNN Turk, riepen de imams mensen op om de straat op te gaan en vlogen gevechtsvliegtuigen laag over onze buurt. Ze vlogen zo laag dat de ramen trilden. Het leek alsof ze ergens in de buurt iets aan het bombarderen waren.

Het was bijna zes uur 's ochtends toen ik naar bed ging. Het was een vreemde avond: het ene moment was ik bij een bruiloft, het volgende moment maakte ik een militaire coup mee, zag ik hoe die coup mislukte, luisterde ik naar het geluid van vuurgevechten, hoorde ik de gebeden uit de moskeeën. Terwijl ik in slaap viel dacht ik: wat er ook gebeurd is in Turkije in de laatste vijftien jaar, een coup is nooit – en zal ook nooit – een oplossing zijn.

Aliser Delek, 36, redacteur bij nieuwszender CNN Turk

Ik was aan het werk bij CNN Turk toen er een helikopter in onze tuin landde. Vijf of zes soldaten liepen rechtstreeks naar het gebouw en bevalen ons om te evacueren. Sommige verslaggevers probeerden zich te verzetten, maar er kwamen soldaten de trap op. De eerste twee soldaten die op onze verdieping aankwamen waren nog erg jong en trilden helemaal. Ze zeiden tegen ons dat ze alleen maar bevelen opvolgden. Een kapitein kwam binnen, en zei dat we moesten stoppen met de uitzending. Wij weigerden. Ze begonnen te schreeuwen en te duwen. We escorteerden een paar van onze vrienden naar buiten, maar opeens kwamen er heel veel burgers de trap op. Ze liepen recht op de soldaten af en schreeuwden "Nee tegen de coup" en scandeerden "Allahoe akbar" – God is groot. Toen kwam de politie. De politie en burgers vielen de soldaten aan. De kapitein werd gearresteerd. Het was moeilijk in te schatten wat de agenten ervan vonden, maar de soldaten deden me denken aan kleine kinderen die stout waren geweest; ze werden met z'n allen in een hoek gezet.

Burgers stromen het kantoor van CNN Turk in om de soldaten weg te jagen. Foto door Aliser Delek

Advertentie

De burgers die naar ons kantoor waren gekomen om ons te beschermen tegen de soldaten voelden een "beheerste woede" jegens ons. Ze waren gekomen om een groep te helpen waarvan jarenlang tegen ze gezegd was dat ze hen moesten haten. Hun doel was om de putschistische soldaten te stoppen, maar ze bedreigden wel het personeel van CNN Turk en grepen elke kans aan om tegen ons te schreeuwen. De reden dat hun woede jegens de journalisten beheerst was, had ongetwijfeld te maken met het feit dat CNN Turk de eerste zender was waar president Erdogan zijn speech gaf waarin hij de staatsgreep veroordeelde. En daarna kwamen zijn ministers ook aan het woord bij CNN Turk. Ik denk dat die berichten hun woede in toom hielden.

Umut Akdag, 39 jaar, internationale tourguide

Mijn vlucht vanuit Boedapest landde op het Ataturk International Airport op vrijdag om 19:50 uur. Ik ging ongeveer een half uurtje later door de paspoortcontrole, verliet het vliegveld rond half negen, en besloot de metro naar het centrum te nemen. In eerste instantie waren er weinig veiligheidscontroles bij het vliegveld. Toen ik aankwam op het station Yenikapi rond negen uur om over te stappen op Marmaray (de metro die de Europese kant met Azië verbindt) werd ik tegengehouden door de politie. Agenten waren tassen aan het doorzoeken.

Ik zei tegen ze dat mijn tas te vol zat om open te doen, en dat ik 'm met geen mogelijkheid weer dicht zou krijgen. De agent was erg kalm en aardig, en zei tegen me dat hij de tas wel moest controleren, omdat hij anders in de problemen zou komen. Hij opende en controleerde mijn tas en hielp me daarna om hem weer dicht te krijgen. Ik stapte op de trein en kwam aan in Sirkeci. Ik had daar afgesproken met een vriend, maar die zei dat hij het druk had, dus ging ik naar mijn hotel. Ik belde mijn vriend van de middelbare school Hasan, die een bar heeft aan de andere kant van de Bosporus in Kadikoy, en hij zei dat ik niet moest komen, en dat de bruggen gesloten waren. Ik dacht dat ze die hadden gesloten vanwege een mogelijke aanslag, na wat er die avond daarvoor in Nice was gebeurd. Ik had erg veel honger, dus ging ik weg uit het hotel om iets te eten te halen. Opeens begon ik berichtjes te krijgen van Facebook dat de bruggen gesloten waren en dat er F-16's over Ankara vlogen.

Advertentie

Soldaten stopten de bus en bevalen de chauffeur om de sleutels in het water te gooien.

Ik zat vlakbij het stadhuis, en bedacht me dat als dit echt een coup was, ze daar dan ook wel heen zouden gaan. Ik zag twee grote wagens voorbij rijden, Land Rovers volgens mij, en het was erg stil op straat – te stil. Ik werd bang, en begon de andere kant op te lopen.

Ondertussen gingen restaurants dicht, en de mensen op straat zagen er bang uit. Ik haalde iets te eten en belde mijn familie in Antalya. Mijn zus en moeder vertelden me dat de overheid de krijgswet had afgekondigd, en zeiden dat ik zoveel mogelijk contant geld moest opnemen. Ik haalde wat cash, belde een andere vriend, en kwam erachter dat hij vastzat in Sariyer door de politiebarricades. Ik wachtte op de tram, die normaal elke drie minuten langskomt. Ik wachtte 25 minuten, en er kwam niets. Ik liep naar mijn hotel en zette het nieuws aan, en praatte ondertussen met mijn vrienden en keek op social media. Een van mijn vrienden zei dat hij bij de metrobus die over de brug rijdt was, toen soldaten de bus tegenhielden en tegen de chauffeur zeiden dat hij de sleutels in het water moest gooien, en tegen de passagiers dat ze weg moesten gaan. Ondertussen hoorde ik helikopters en vliegtuigen boven Sultanahmet.

Ik was erg moe. Ik ben denk ik even in slaap gevallen, maar opeens schrok ik wakker van een verschrikkelijk geluid. Het klonk als een straaljager en het was veel te dichtbij me, en toen hoorde ik een explosie in de buurt van het stadhuis. Ik keek door het raam, en zag de vlammen. Een vriend belde om te vragen hoe het ging. Ik bleef wakker en probeerde uit te vogelen wat er aan de hand was. Ik viel rond vier uur 's nachts in slaap, en werd om elf uur weer wakker. De tram reed weer, en de tv en sociale media werkten weer normaal. Ik ging naar Harbiye om een vriend te ontmoeten. Ik belde hem eerst om te vragen of het Taksimgebied veilig was. Hij zei dat het oké was.

Advertentie

De tram was gratis, en niemand controleerde de passagiers. Terwijl ik dit schrijf is het zaterdagavond half zes, en de straten zijn griezelig leeg. Er lopen wel wat mensen rond met Turkse vlaggen, en net als ze meestal doen na een voetbalwedstrijd, toeteren de mensen in auto's en zingen ze "Ya Allah, Bismillah, Allah-u Ekber" – O God, in de naam van God, God is groot.

Chloe Bordewich, 26 jaar, doctoraalstudent aan Harvard. Ze is acht weken in Istanbul om Turks te leren.

Gek genoeg was dit mijn tweede coup in drie jaar. In 2013 woonde ik in Cairo, toen het leger onder leiding van Sisi de macht overnam van Mohamed Morsi. Hoewel er bepaalde dingen waren die ik herkende, zoals het geluid van gevechtsvliegtuigen die laag over de stad vlogen, was het deze keer wel anders omdat het zo onverwacht was.

Ons gebouw schudde op z'n grondvesten, en ik schreeuwde en rende de gang op.

Op vrijdagnacht liep ik naar het centrum van Beskitas om met een groep vrienden te gaan eten. We waren net gaan zitten in een van de drukke steegjes in de buurt en waren aan het bestellen, toen een van mijn vrienden zijn telefoon checkte en zei dat het leger de bruggen had afgesloten. Mijn eerste gedachte was dat er een terroristische dreiging was. We keken rond en zagen dat veel mensen om ons heen ook op hun telefoon aan het turen waren en zachtjes met elkaar aan het praten waren. Maar de muziek stond nog steeds erg hard – het was Hey Jude van de Beatles – en verder leek er niets aan de hand te zijn. Maar al snel kwamen de nieuwsberichten binnen dat het mogelijk een coup was, en dat er misschien een avondklok zou worden ingesteld, dus besloten we de fles raki die we net hadden besteld te laten staan en naar huis te gaan. Ik denk dat het rond elf uur was. Op straat zagen we geen soldaten, maar het was maar een kwartiertje lopen naar huis. Sommige mensen in Beskitas waren nog steeds gewoon aan het genieten van hun avondje uit, en maakten geen aanstalten om te vertrekken, terwijl anderen zich haastten om weg te komen.

Advertentie

Mensen verzamelden zich in Istanbul om zich te verzetten tegen de coup. Foto door Berkay Inkaya

Toen ik thuiskwam, ging ik met mijn Turkse huisgenoten voor de tv zitten, waar we bleven zitten tot een uur of drie. We zagen hoe president Erdogan facetimede met een nieuwslezer vanaf een onbekende locatie. Toen begon we geweersalvo's te horen, waarschijnlijk vanaf de Bosporusbrug (ongeveer twee kilometer van mijn appartement).

We gingen naar het balkon en zagen buren uit hun ramen leunen, die net als wij probeerden in te schatten hoe ver weg de gevechten waren. Gedurende de nacht hoorden we ook het gedreun van legervliegtuigen die over de stad vlogen. Soms klonken ze heel erg dichtbij. Ik ging om drie uur slapen, maar werd een half uur later wakker van een grote explosie.

Ons gebouw schudde op z'n grondvesten, en ik schreeuwde en rende de gang in. Mijn huisgenoten werden er natuurlijk ook wakker van, en we stonden een paar minuten in de gang terwijl we de veiligste plek probeerden te bedenken om te zitten. Dit was het engste gedeelte van de nacht. "Blijf weg van de ramen," zeiden we tegen elkaar. Op tv had het leger net CNN Turk overgenomen; de camera's draaiden nog maar het bureau van de nieuwslezers was leeg.

Uiteindelijk werd het rustiger in de lucht en konden we eindelijk slapen. Toen ik de volgende ochtend wakker werd, hoorde ik dat de staatsgreep mislukt was en alles weer "normaal" was. De bussen reden weer, winkels waren open, en mensen liepen gewoon weer over straat.

Berkay Inkaya, 28 jaar, ingenieur

Ik zette mijn vriendin af bij Beylikduzu en pakte de metrobus. Toen we aankwamen in Avcilar, kwamen we erachter dat de snelweg E-5 was afgezet. Een jongen naast me grapte: "Wat is er aan de hand, een coup?"

Ik keek op Twitter en kwam erachter dat de Bosporusbrug afgesloten was. We dachten dat het een terroristische aanslag was. Toen onze bus aankwam in Florya, kwamen er agenten aan boord die ons vertelden dat het leger het land had overgenomen. Ze bevalen ons om uit te stappen, en namen de sleutels in beslag van de chauffeur. Ik liftte van daar naar het oude centrum van Istanbul.

Advertentie

Nog voordat we daar aankwamen, werden we tegengehouden door soldaten die ons vroegen om het gebied te verlaten. We namen een andere route en kwamen aan in Bakirkoy. Ik werd daar afgezet, en begon over de E-5 te lopen. Ik zag een agent staan; hij huilde en vuurde losse flodders af in de lucht.

We zijn doodsbang. Ik hoop dat we dit nooit meer hoeven meemaken.

Ik voegde me bij een andere groep in de buurt van Zeytinburnu. We liepen door de zijstraten en kwamen aan in Bayrampasa. Daar zagen we het SWAT-team, dat probeerde drie tanks en een groep soldaten te stoppen; er waren duizenden burgers die het SWAT-team hielpen. Ze vormden een muur tussen de politie en de soldaten.

We liepen erlangs, en ik kwam aan bij mijn huis. Ik zag honderden mensen voor het politiebureau van Eyup en alle moskeeën speelden "Allahu ekber" af over de luidsprekers.

Toen ik eindelijk thuis was, zag ik live op televisie de jets het parlementsgebouw in Ankara bombarderen. Ik heb niet voor [Erdogans islamitische partij] AKP gestemd; ik ben een nationalistisch en conservatief lid van een familie uit de Balkan. Zoals alle Turken die van hun land houden, veroordeel ik deze gebeurtenissen ten zeerste. We zijn doodsbang. Ik hoop dat we dit nooit meer hoeven meemaken.

Zehra Arslan, 27 jaar, docent

Het was een doodgewone vrijdagavond voor ons. We gingen uit met vrienden om de zware en vermoeiende week op een gezellige manier af te sluiten. We namen de metro van Mecidiyeköy naar het Taksimplein, maar er was een strenge veiligheidscontrole bij de ingang van het metrostation – strenger dan normaal. Ik vroeg de beveiligers nog waarom, en ze zeiden dat het een voorzorgsmaatregel was.

Alles was normaal toen we uitstapten bij het Taksimplein. Maar zodra we het café binnenstapten, verschenen er talloze berichten op social media over soldaten die de Bosporusbrug versperden met tanks, en dat er geen verkeer van de Anatolische kant van de stad naar de Europese kant mogelijk was.

Advertentie

Het veranderde allemaal in minder dan een half uur. Groepen die net nog plezier hadden begonnen nu in paniek weg te rennen.

Daarna kwam het nieuws van de coup. We besteedden eerst niet te veel aandacht aan het nieuws en probeerden meer informatie te vinden via sociale media. Toen realiseerden we ons dat het geen onzin was, en onze families en vrienden die wisten dat we aan het stappen waren begonnen ons te bellen, om te zeggen dat het een coup was en dat we snel naar huis moesten gaan.

Het veranderde allemaal in minder dan een half uur. Groepen die een half uur geleden nog plezier hadden begonnen nu in paniek weg te rennen. We konden geen taxi vinden en hoorden dat de wegen naar Mecidiyeköy allemaal geblokkeerd waren. Ik probeerde onderweg wat foto's te maken; ik wilde de situatie vastleggen om mezelf eraan te herinneren dat het allemaal echt gebeurde. Ik dacht dat het allemaal een droom was!

Ondanks alle risico's besloten we terug te gaan met de metro. Het was de drukste metro die ik ooit heb gezien. Iedereen praatte over de staatsgreep, en of het nieuws echt was. We wisten niet wat ons te wachten zou staan wanneer we uit de metro kwamen.

Mecidiyeköy leek wel het Wilde Westen, zoals je ziet in films; er waren overal speciale eenheden, alle straten waren afgezet, mensen op straat renden naar de supermarkten om eten in te slaan of de pinautomaten om extra geld op te nemen, of gewoon naar huis. De rijen voor de geldautomaten werden met de minuut langer.

Toen we eindelijk thuis waren, belden we al onze vrienden om te zeggen dat we veilig waren. We hoorden ook dat sommige van onze vrienden nog buiten waren. We zetten de tv aan en keken het laatste nieuws en praatten over wat er nu zou gebeuren. Het irritantste was het lawaai van de gevechtsvliegtuigen die langs vlogen.

Rond twee uur 's nachts begonnen alle moskeeën over de hele stad te bidden vanaf de minaretten. Het was zo raar. Het was chaos en we wisten niet hoe we ermee om moesten gaan.

We bleven zolang mogelijk wakker, maar vielen op een gegeven moment in slaap en toen we de volgende ochtend wakker werden, waren er zoveel onbeantwoorde vragen. Als dit een staatsgreep was, hoe kan het dan in vijf uur allemaal voorbij zijn? We leven nog steeds in onzekerheid.

Asli Pelit droeg bij aan dit artikel.