Jaap weet al lang wie er uit Expeditie Robinson gaan vliegen

Jaap van Zessen is een tovenaar op het gebied van social media. Voor Buzzcapture houdt hij zich bezig met het monitoren en analyseren van alles wat mensen op internet achterlaten. Al dit gemonitor levert een hoop zinnige dingen op voor bedrijven, maar ook informatie die je onzinnig zou kunnen noemen. Met één druk op de knop weet hij te achterhalen hoeveel zwangere vrouwen in de bollenstreek tweeten over Roda JC, en met iets intensiever speurwerk is te achterhalen welke kandidaten eruit vliegen bij Expeditie Robinson, ondanks dat dat juist supergeheim moet blijven. Zijn bevindingen heeft hij gepubliceerd in een blog (mega spoiler alert!!!) op Buzzcapture.

Met de informatie die nu volgt kun je de dag van van een trouwe Expeditie Robinson-kijker goed verpesten, wat je natuurlijk alleen moet doen als ze je iets kwalijks geflikt hebben, zoals voordringen in de supermarkt, of 's ochtends bij de koffieautomaat de boel ophouden door drie dubbele cappucino's te maken.

VICE: Jaap, ben jij de eerste Nederlander met een werkende glazen bol?
Jaap van Zessen: De social media zijn mijn glazen bol. En het is geen toekomst voorspellen, maar geschiedenis terugkijken.

Hoe ga je te werk?
Ik zoom in op de accounts van de deelnemers en kijk wanneer de opnames zijn geweest. Teske de Schepper liet op haar blog zien dat ze vanaf 24 juni weer op Twitter mocht, dus zo kon ik de einddatum van de expeditie afleiden. Op het eiland kunnen ze geen updates doen, dus voor een week of drie, vier ligt hun gebruik lager dan normaal. Zo kun je al snel zien wanneer de deelnemers van het eiland weg zijn gegaan. En als je bijvoorbeeld iemand op de radio hoort terwijl ze nog op het eiland zouden moeten zitten, is het raak. Ik heb dit al een keer eerder bij Expeditie Robinson gedaan, en ook twee keer met Wie Is De Mol? Het is vrij accuraat allemaal.

Wat heb je over dit seizoen weten te achterhalen?
Van Ronnie Flex wist ik dat hij eruit zou gaan, want hij dook vroegtijdig op bij Giel Beelen. Marian Mudder gaat er nog uit, zij dook op bij Radio 2. Sharon Doorzon gaat het ook niet redden, want zij trad voor de einddatum al op in Groningen. Wietze, inmiddels eruit, was naar Guus Meeuwis geweest, waarvan een foto op Instagram stond. Tim Douwsma gaat er ook nog uit; hij was op 12 juni het Nederlands elftal aan het kijken en postte daarvan een foto, onbewust met zijn tv in beeld. De foto had van tevoren genomen kunnen zijn, maar uit de tv op de achtergrond viel af te leiden dat Nederland die dag tegen Letland speelde.

Het is ook zeer waarschijnlijk dat Elle Bandita eruit vliegt. Zij plaatste op 19 en 21 juni een paar tweets – onder meer over de film Michiel de Ruyter – die ze later weer verwijderde. Van Kim Lammers werd op 24 juni een column op Hockey.nl geplaatst, waardoor het onwaarschijnlijk is dat ze kort daarvoor nog op het eiland was. Klaas van der Eerden reageerde vanaf 22 juni weer via reply's op twitterberichten. Dat duidt erop dat hij toen weer in het land was, of in elk geval uit het spel lag. Danny Ghosen, Sandra van Nieuwland en Amara Onwuka plaatsten later pas berichten online.

Je kijkt ook naar wie van de kandidaten elkaar volgen op social media. Wat leid je daar uit af?
Je gaat met zeventien mensen naar een onbewoond eiland; als je daar vier weken met elkaar zit en je komt terug, ga je elkaar volgen omdat er een band is ontstaan. Maar als één iemand niet door de rest gevolgd wordt, dan heeft hij of zij waarschijnlijk niet lang in het spel gezeten. De kandidaten hoeven dus niet eens iets te plaatsen om informatie weg te geven.

Vond je het vroeger ook al leuk om de eindes van boeken en films te verklappen?
Ik hield daar juist helemaal niet van. Ik keek 's avonds naar Studio Sport, en deed alles om overdag de uitslagen te vermijden.

Dus als ik het goed begrijp ben je de persoon geworden die je ooit verachtte?
Ik snap wel dat ik nu die hater ben die het verpest. Daarom heb ik ook vrij expliciet 'spoiler alert' boven het artikel getypt.

Zijn er veel mensen boos op je?
Er zijn wel veel mensen nu al bang zijn dat ik Wie Is De Mol? van komend volgend jaar ga verpesten, en ze laten dat weten door me privéberichten op Facebook te sturen. Mensen nemen het ontzettend serieus. Het mooie is dat ze ervan uitgaan dat ik gelijk heb, want voor hetzelfde geld word ik ook in de zeik genomen door de productie. Dat is niet zo, maar het zou kunnen.

Oudere kandidaten als Jaap Jongbloed hebben geen social media. Is Expeditie Robinson dus gebaat bij oude kandidaten?
Ja. Het grappige is dat de jeugd, die zou moeten weten hoe het werkt, toch te geil is op aandacht, en zichzelf wil promoten op social media. Ik heb wat ik doe wel eens met Boer Zoekt Vrouw geprobeerd. Dat ging niet, omdat geen van hen social media had.

Onderschat RTL wat kandidaten weggeven op internet?
Ja, de boete voor deelnemers die de uitslag lekken is bij Robinson is een ton. Bij Wie is de Mol? is het anderhalve ton. Daar tekenen de deelnemers voor, maar vervolgens vergeten ze om die mensen een socialmediacursus te geven.

Eigenlijk ben je dus een ethisch hacker?
Ik laat de zwaktes zien. Het programma verklaarde dat ze er dit jaar echt rekening mee zouden houden. Daarom is het ook grappig dat ze er toch weer intrappen.

Haal je daar voldoening uit?
Nou, wat ik écht leuk zou vinden is om de kandidaten training te geven voor ze weggaan. Dat is wel een soort droom. Ik hoef er ook niet veel geld voor. En als ik dat zou mogen doen, plaats ik ook niks meer over het programma. De redacteur van Robinson heeft me gebeld met de vraag of ik mijn stuk (nogmaals: mega spoiler alert!) offline wilde halen. Maar dat ga ik niet doen, want ik doe niks wat niet mag.

Wat kun je behalve tv-programma's verpesten nog meer met het analyseren van openbare data?
Je kunt alles nagaan wat iemand ooit online gezegd heeft. Dat heeft iets sneus natuurlijk. Als Mark Rutte op zijn vijftiende bijvoorbeeld foto's met vrouwen en drank online had gezet konden we die nu nog terughalen.

Kunnen we social media dus gebruiken om de overheid en monarchie omver te werpen?
Je kunt wel veel bereiken. Eén tweet kan een hele communicatieafdeling van een bedrijf laten schrikken. Bedrijven zijn als de dood dat er op Twitter iets escaleert. Daar heb je dus echt macht, als consument, of kijker.

Hoe zie je de toekomst wat betreft gemonitorde data? Ligt alles straks op straat?
Er moet een bewustwording plaatsvinden: als je iets plaatst, blijft het voor altijd terug te vinden, ook als je het verwijdert. Mensen zouden bewuster met hun data moeten omgaan, door het af te schermen en bijvoorbeeld zelf te verkopen. In de toekomst zullen we veel met jeugdzondes te maken krijgen; je doet iets, bent tien jaar verder en een heel ander mens, maar kunt er niet meer aan ontsnappen. Over twintig jaar kun je alles terugvinden wat iemand nu zegt. Daardoor moet je beter opletten wat je doet. Dat maakt het leven niet per se leuker.