Journalisten worden bij bosjes vermoord in Mexico

Juan Mendoza Delgado was redacteur van de onafhankelijke digitale nieuwswebsite uit Mexico, Writing the Truth. Laatst werd hij meegenomen door twee mannen, en een week later dood langs een weg gevonden. Op zijn lichaam waren sporen van marteling te zien. Een speciale commissie die was opgezet om journalisten te beschermen in de staat Veracruz, kwam echter tot een andere conclusie. Volgens hen was Delgado overleden als gevolg van een aanrijding.

Mendoza was niet de enige Mexicaanse journalist die op zo'n manier aan zijn einde is gekomen. Dit kalenderjaar zijn er in totaal zes journalisten vermoord, waardoor Mexico volgens velen een van de gevaarlijkste landen ter wereld is om dat beroep uit te oefenen. In 2014 zijn er in totaal vijf journalisten koud gemaakt, waardoor Mexico hard op weg is om het aantal van vorig jaar te verdubbelen.

Mendoza's website berichtte over hyperlokaal nieuws in Medellín, vlakbij de haven van de stad Veracruz. Denk aan sportuitslagen, auto-ongelukken en kleinschalige protesten. Writing the Truth ging echter ook nog in op politiek nieuws en misdaadverslaggeving.

Moises Sanchez was de eerste journalist die dit jaar in Veracruz is vermoord. Hij was redacteur bij de krant La Union, en net als Mendoza verdiende hij wat bij als taxichauffeur. Begin januari werd hij ontvoerd uit zijn huis, en drie weken later werd zijn lichaam in stukken gevonden in een goot langs een weg bij Medellín. Een verdachte werd gearresteerd, en deze beschuldigde de toenmalige burgemeester ervan dat hij opdracht zou hebben gegeven tot de moord. Deze vluchtte hierop uit de stad. De gouverneur van Veracruz, Javier Duarte, loofde Sanchez en zei dat hij naast verslaggever en taxichauffeur ook een sociaal activist was.

De gouverneur van Veracruz, Javier Duarte (links), naast de Mexicaanse president Enrique Peña Nieto

Het was bij lange na niet de eerste keer dat Duarte zulke statements moest afgeven. Zijn staat is namelijk de staat waar met afstand de meeste journalisten vermoord worden. Sinds zijn verkiezing in 2010 staat de teller inmiddels op twaalf, dertien als je een lokale journalist meetelt die net in de naburige staat Oaxaca werd gedood. De Isthmus-regio tussen de twee staten is hard op weg een ware hotspot te worden voor geweld tegen journalisten. In Tabasco werd Ismael Diaz Lopez, schrijver voor de krant Tabasco Hoy, neergestoken in zijn huis door onbekende aanvallers. De autoriteiten waren opmerkelijk snel met hun onderzoek, en kwamen tot de dubieuze conclusie dat de oorzaak van de aanval waarschijnlijk een huiselijke ruzie was.

Duarte staat er langer om bekend dat hij nogal nonchalant en hardvochtig omgaat met het gevaar dat journalisten lopen, en met de vrijheid van meningsuiting in het algemeen. In 2011 gooide zijn regering bijvoorbeeld twee twittergebruikers in de gevangenis op aanklacht van "terrorisme", omdat ze ongeverifieerde berichtgeving over twee kinderkidnappings verspreidden. Duarte's meest recente uitspraken gaan alleen zelfs voor zijn standaards nogal ver. De dag voordat Mendoza dood werd aangetroffen, sprak hij op een evenement ter promotie van de meningsvrijheid de volgende onheilspellende woorden:

"Gedraag je. We weten allemaal wie er op het verkeerde pad zit. We weten wie er op een of andere manier connecties heeft met de onderwereld," zei hij, zoals te horen in een opname van de speech. "Alsjeblieft, ik smeek jullie. Het is voor jullie eigen bestwil. We zullen de boom gaan schudden, en er zullen veel rotte appels uit vallen."

Met zijn woorden ging Duarte in op een pijnlijk gedeelte van het dagelijkse leven van de journalisten in staten die te leiden hebben onder drugsoorlogen. Drugskartels infiltreren politiemachten, politieke partijen en overheidsinstellingen. In de staten die het sterkst onder hun invloed vallen, zoals Veracruz, komt het geregeld voor dat ze botweg dicteren wat er nieuws is en wat niet. Onder dreiging moeten journalisten en nieuwsbedrijven de dingen negeren die de kartels niet op prijs stellen. De enige verhalen die worden gedeeld zijn degene die de goedkeur van de drugsorganisaties hebben gekregen – dat is wat werd vastgesteld door de NGO Committee to Protect Jounalists (CPJ) uit New York. Volgens de Global Impunity Index van dit CPJ staat Mexico zevende van de wereld qua gebrek aan rechtsvervolging voor vermoorde journalisten.

"Dit was een jaar van toegenomen geweld tegen journalisten, en van toegenomen stilte erover," aldus Dario Ramirez, directeur van het CPJ, in gesprek met VICE News. Ramirez voegde daaraan toe dat Mexico "een van de meeste robuuste systemen ter wereld heeft voor het beschermen van journalisten". In het land is er op federaal niveau een speciale afdeling van het Openbaar Ministerie voor ingericht, is er een aparte wet, en daarnaast een speciale eenheid in de nationale mensenrechtencommissie.

Toch is dit hele juridische apparaat, dat speciaal is opgericht om reporters te beschermen, er niet één keer in geslaagd om een moordenaar van een journalist te veroordelen. Een typisch voorbeeld komt uit 2012, toen de journalist Regina Martinez in haar eigen huis werd gewurgd. Drie jaar later hebben officials inmiddels een plein naar haar vernoemd, maar zijn ze nog niet in staat geweest om een fatsoenlijk proces op gang te krijgen.