Malta heeft een revolutionaire wet voor interseksuelen aangenomen

Vorige week heeft Malta een nieuwe, nogal baanbrekende wet aangenomen: de 'Wet voor genderidentiteit, genderexpressie, en geslachtskenmerken'. Deze wet biedt nieuwe en krachtige bescherming tegen discriminatie en maakt het proces om van geslacht te veranderen gemakkelijker voor transgenders, mensen die zich man noch vrouw voelen, en interseksuele mensen. Nog belangrijker is dat de wet het verbiedt om geslachtsoperaties uit te voeren op interseksuele kinderen, zolang ze niet oud genoeg zijn om daarmee in te stemmen.

Intersekse is een van de minder zichtbare geslachtsidentiteiten op dit moment, en refereert aan de 0,1 tot 0,2 procent van de kinderen die jaarlijks worden geboren zonder geslachtsdeel, reproductieve organen, of met chromosomale patronen die niet binnen de normale geslachtsnormen vallen. Deze categorisatie dekt een lading genetische en medische fenomenen (van micropenissen tot niet ingedaalde teelballen die eierstokken blijken te zijn, tot samengevoegde schaamlippen).

In de jaren vijftig werd het normaal om operaties uit te voeren op baby's zodat ze meer op de traditionele geslachten zouden lijken, gebaseerd op waar hun geslachtsdelen volgens de arts het meest op leken. Het idee was om deze baby's in hun latere leven verwarring te besparen. Maar gedurende de jaren negentig kwamen er verhalen naar buiten van interseksuelen, ouders, en groeperingen over de emotionele, fysieke, en mentale trauma's die veroorzaakt waren door deze onvrijwillige operaties, die vaak verborgen bleven. Ondanks de groeiende mening dat zulke operaties onethisch zijn, worden ze nog regelmatig uitgevoerd en is het bijna overal legaal.

Dit maakt Malta's nieuwe wet revolutionair (ook al lijkt men nog steeds in de veronderstelling te zijn dat een kind uiteindelijk moet kiezen tussen een mannelijk of vrouwelijk geslacht). Het is helemaal revolutionair als je kijkt naar de zwaar katholieke, conservatieve geschiedenis van Malta; de grondwet erkent het katholicisme als de officiële religie van het land, en het is pas sinds 2011 toegestaan om te scheiden. Toch is het kleine landje dus ook druk bezig met geslachts- en seksualiteitshervormingen, sinds in 2013 de socialistische partij aan de macht kwam.

Om beter te begrijpen wat deze nieuwe wet betekent voor de interseksuele gemeenschap, spraken we Hida Viloria, voorzitter van de Organisation Intersex International. Viloria is een prominente voorstander van interseks en de eerste openlijk interseksuele persoon die door de VN werd gevraagd om te spreken. We praatten met haar over de impact van de nieuwe wet, over waarom deze revolutionaire vooruitgang juist in Malta gebeurde, en wat de vooruitzichten zijn voor vergelijkbare wetten in andere landen.

VICE: Hoe radicaal nieuw is deze wetgeving, als je kijkt naar de wetten en normen die er al waren?
Hida Viloria:Het is de eerste keer dat de regering een verbod legt op wat ik en andere voorstanders van interseksualiteit 'interseksuele genitale mutilatie' noemen, vanwege de overeenkomsten met 'vrouwelijke genitale mutilatie'. Wat dat betreft is het dus heel radicaal, net als iedere andere eerste hervorming van mensenrechten.

In het begin van februari 2013 raadde de rapporteur voor marteling van de Verenigde Naties alle naties aan om [deze onvrijwillige operaties] te verbieden. In de media is er bijna twintig jaar over gepraat en gediscussieerd. Het onderwerp is dus oud, maar het feit dat regeringen zich ermee bemoeien en onze eis steunen om deze operaties te verbieden is nieuw.

Heeft de wetgeving in Malta tekortkomingen?
Het enige is dat de terminologie erg de nadruk legt op het interseksuele kind om geslachtsoperaties te weigeren. Er staat in dat het moet worden uitgesteld tot het kind oud genoeg is om toestemming te geven.

Ik zeg wel eens: 'stel dat we op dezelfde manier zouden schrijven over herstellende therapieën voor homoseksuelen.' De vergelijkbare zin zou dan zijn: 'herstellende elektroshocktherapie voor homoseksuele jongeren moet worden uitgesteld tot ze oud genoeg zijn om toestemming te geven.' Het impliceert dat de ingreep sowieso zal gaan gebeuren. Op die manier neemt het de vooroordelen en het idee dat interseksuelen 'gerepareerd' moeten worden niet helemaal weg.

Juridisch gezien voldoet de wet perfect aan onze eisen, dat wij de enigen zijn die het recht hebben om beslissingen over onze geslachtsdelen en voortplantingsorganen te maken. Dat heet 'lichamelijke integriteit', iets waar de Europese Raad ook al voor gepleit heeft. Het is iets waar wij als gemeenschap al tientallen jaren voor strijden. Dat is één ding waar we het wereldwijd over eens zijn: dat deze operaties verboden moeten worden.

Mijn ouders gaven mij het recht op lichamelijke integriteit en zelfbeschikking, en ik kan uit persoonlijke ervaring zeggen dat ik daar altijd ongelooflijk blij ben geweest. Het besluit om interseksuele genitale mutilatie (IGM) te verbieden en ons het recht te geven om te zijn wie we zijn is de enige juiste, ethische en humane manier om interseksuele mensen te behandelen.

Je noemde organisaties die in het verleden al met dit idee bezig waren. Zijn er überhaupt andere landen of wetgevende instanties die ooit in de buurt zijn gekomen van de wetgeving in Malta?
Nou, Colombia had in 1999 een wet waardoor het verboden was om dit soort operaties uit te voeren op kinderen jonger dan vijf jaar. Tenminste, het werd in één specifiek geval verboden, dus het was nog geen landelijke wet. Nogmaals, het is nog steeds problematisch omdat op vijfjarige leeftijd de ouders het kind alsnog kunnen laten behandelen, behalve als het kind zich hevig verzet. Zoals iedereen in de interseksuele gemeenschap weet, net als mensen in de LGBTQ-gemeenschap, word je in je jeugd vaak onder druk gezet. Dus ik denk dat we vooral moeten oppassen dat deze operaties niet worden opgedrongen en dat kinderen en ouders niet onder druk worden gezet om zoiets te laten doen.

Hetzelfde kan gezegd worden over Malta's nieuwe wet, toch?
Nou ja, het punt is dat een wet zoiets niet kan veranderen natuurlijk. Er staat alleen in dat het kind oud genoeg moet zijn om toestemming te geven. Het kan dus nog steeds gebeuren dat ouders het kind onder druk zetten. Ik zou liever zien dat er staat dat het kind nadrukkelijk moet vragen om zulke behandelingen. Maar zelfs daar valt makkelijk over te liegen in de rechtbank. 'Ja, het kind wilde dit, maar is nu van gedachte veranderd,' bijvoorbeeld.

Een wet kan dus lang niet alle problemen voorkomen, maar de wet in Malta is sowieso een grote overwinning voor de gemeenschap.

Waarom is deze wet eigenlijk juist in Malta ingevoerd, van alle plekken op de wereld?
Er zit in de regering van Malta een groot voorstander van interseksualiteit. Slvan Agius heet hij en hij werkte vroeger samen met de 'Internationale Homo, Lesbie, Transeksueel, Transgender, en Intersekse Vereniging', een instantie die altijd erg betrokken is geweest bij interseksualiteit. Hij organiseerde als vertegenwoordiger van de organisatie in Europa de eerste internationale bijeenkomst van voorstanders van interseksualiteit, met de naam International Intersex Forum. Hij droeg bij aan het samenbrengen van een wereldwijde interseksuele gemeenschap. In het derde jaar bracht hij het Forum naar Malta. Ik organiseerde dat Forum samen met hem en Ruth Baldocchino, een andere geweldige bondgenoot. We hadden de beste leiders van interseksvoorstanders bij elkaar, en [Agius] nodigde Helena Dalli [de minister van zijn ministerie in Malta] uit om ons te ontmoeten en het Forum bij te wonen.

Ze hoorde nu direct van ons over de noodzaak van lichamelijke integriteit. Ik denk dat deze verbinding, tussen de gemeenschap en de wetgevers, ervoor zorgden dat deze wet er uiteindelijk is gekomen. Net als hoe vrienden van de dochters van Obama homoseksuele ouders hadden en hem hielpen het homohuwelijk te begrijpen, had zij de mogelijkheid om persoonlijk met interseksuele mensen te praten. Dat heeft haar geholpen om het belang van deze wetgeving te begrijpen.

Jij zit in de VS en hebt enige zichtbaarheid in de media. Waarom krijg je hier niet dezelfde toegang of connecties met de regering als de gemeenschap in Malta kreeg?
Een voordeel dat de gemeenschap in Europa en ook in Australië heeft, is dat noch interseks genitale mutilatie, noch de behandelmethodes daar niet vandaan komen. In de VS begonnen wij in 2006 met behandelingen als Disorders of Sex Development (DSD), wat ons officiële medische label werd (en nog steeds is) in plaats van het gewoon 'interseks' te noemen, of aandacht te hebben voor alle variaties die er zijn. Dat gebeurde niet in Europa en Australië, waar meerderheid van de organisaties het DSD-label weigerde.

In Europa verbond de interseksuele beweging zich met de LGBT-gemeenschap. In de VS wilde de eerste organisatie [de interseksgemeenschap van Noord-Amerika] niet samenwerken met de LGBT-gemeenschap, waar LGBT-leiders werden verteld dat ze geen 'I' aan LGBT moesten toevoegen.

Volgens mij heeft ons dat vertraagd, omdat de belangen van de trans- en interseksgemeenschappen op bepaalde manieren veel op elkaar lijken. We hebben allebei problemen met de erkenning van ons geslacht. Soms gebeurt dit als volwassene, zoals bij wijzigingen op je identiteitsbewijs, en discriminatie omdat je er anders uitziet. Er is een groot probleem met het maken van keuzes over ons eigen lichaam. Die problemen delen we dus met transgenders. In ons geval gaat het voornamelijk om behandelingen die we niet willen –transgenders hebben soms juist niet het recht om wél de behandeling te krijgen die ze willen.

Hoe probeer je deze problemen nu aan te kaarten?
Op dit moment proberen we os zoveel mogelijk te verbinden met de LGBTI-gemeenschap in de VS, en we gaan door met het creëren van zichtbaarheid voor interseksualiteit bij overheidsfunctionarissen van de VS. OII-USA is in 2012 in gesprek gegaan met het Amerikaanse ministerie (en ze zijn nog in gesprek) over het belang van betrekking van de LGBTI en het feit dat we nog niet betrokken zijn bij een anti-discriminatie wetgeving, bijvoorbeeld. Je hebt 'seksuele oriëntatie' en 'geslachtsidentiteit', maar interseksuele mensen vallen daar onder de bestaande wetgeving dus niet onder.

Malta voegde hier sekskenmerken aan toe. Australië voegde er interseksuele status aan toe. We hebben iets vergelijkbaars nodig in de VS. Het probleem is dat er nog steeds in medische termen gesproken wordt – er wordt zelfs vaak over ons gesproken als patiënten. Wat je ook nog ziet is dat mensen vinden dat alleen het probleem met kinderen opgelost moet worden, maar terwijl je over de problemen die volwassenen hebben nauwelijks iets hoort. De hele gemeenschap moet worden bekeken. En samenwerken met de LGBTI helpt daarbij.

Hoe is de weerstand nu tegen de toevoeging van een I in de afkorting?
Het is dezelfde discussie als toen de T werd toegevoegd: 'niet alle transseksuelen zijn homo'. Het is geen seksuele identiteit, dus waarom zou je het überhaupt toevoegen? Maar goed, wat we allemaal in gemeen hebben is dat we gediscrimineerd worden omdat we afwijken van de seksuele normen en de geslachtsnormen. Hoe zichtbaarder dat is, hoe meer we worden gediscrimineerd.

Ik zeg vaak dat we de frontlinie van homofobie en transfobie zijn, want of we nou als mens LGBT wórden of niet, is dat wel altijd wat mensen denken. Daardoor geloven mensen dat deze operaties dat zullen tegengaan. Veel mensen zijn homofoob, transfoob en interfoob en dat is waarom ik echt geloof dat we moeten worden opgenomen in de gemeenschap. Door dat te doen wordt het makkelijker voor wetgevers om te begrijpen wat de situatie met mensenrechten hier is.

Hoop je dat de wetgeving in Malta je zal helpen erkenning te krijgen in LGBTQ-gemeenschappen, en in wettelijke kringen in Amerika?
Ik denk dat dat al aan het gebeuren is. Elke burgerrechtenbeweging heeft een moeilijke beginperiode, en wij zitten nu in de onze. De enige reden dat het niet sneller gaat, is dus omdat we nog in de vroege fase zitten. Maar ik denk dat dit verbod een ongelooflijk positieve ontwikkeling is.