Ali: Het gevoel dat ik een jongen ben heb ik al zo lang als ik me kan herinneren. Ik heb me altijd als een jongen gedragen, maar een geslachtsveranderende operatie was sociaal gezien onacceptabel, omdat ik uit een conservatieve moslimfamilie kom. Toch heb ik die wens altijd gehouden. Mijn hele kindertijd droomde ik dat ik een jongetje was. Als mensen zeiden dat ik op een jongen leek, vond ik dat fijn. Ik had een bloedhekel aan cosmetica en het lakken van mijn nagels. In een toneelstuk op school speelde ik een jongen en droeg ik jongenskleding. Nadat het toneelstuk afgelopen was, kwam er een meisje naar me toe. Ze omhelsde en zoende me, vertelde me dat ik er knap uitzag en zei dat ze met me zou trouwen als ik een jongen was. Heb je problemen met je familie gehad?
Ja. Voor mensen in Iran die een seksuele afwijking hebben, is de familie het eerste grote obstakel. Ze vonden het vreemd om op een andere manier tegen mijn geslacht aan te kijken en wilden dat ik met poppen speelde en een braaf meisje was. Ik haatte poppen. In mijn tienertijd nam mijn familie me een keer mee naar een heilige Shia-plek. Mijn moeder zei dat ik voor mezelf moest bidden, maar voegde daar aan toe: “Maar je mag niet bidden dat je in een jongen verandert.” Het enige wat ik wilde was in slaap vallen naast het altaar en wakker worden als een jongen. Ik hoopte dat de mensen in de lucht mijn stem zouden horen. De Iraanse wet staat zulke operaties toe?
Geslachtsveranderende operaties zijn al heel lang toegestaan, maar het mag alleen als een psycholoog eerst een brief naar de rechtbank schrijft. Homoseksualiteit is nog steeds een grote zonde waarvoor je heel zwaar gestraft kunt worden. Religieuze leiders hebben besloten geslachtsveranderende operaties toe te staan, maar dat wil niet zeggen dat de samenleving die mensen ook accepteert. Toen ik hoorde dat geslachtsverandering niet verboden is in Iran, was ik erg opgetogen. Er is zelfs een film- en televisieacteur die hier ervaring mee heeft. Hij heet Saman Arastoo en heeft de operatie met succes doorstaan. Ik las een artikel over hem in een tijdschrift en heb contact met hem opgenomen. Hij heeft me veel goed advies gegeven over wat ik moest doen. Wat moest je doen?
Toen ik midden twintig was, nam ik contact op met een psycholoog die ik daarna regelmatig bezocht. Natuurlijk hield ik dat in het begin wel verborgen voor mijn familie. Na een tijdje zei de dokter dat hij mijn familie wilde ontmoeten. Ik moest het toen wel aan mijn moeder vertellen. Ik legde haar uit dat ik naar een psycholoog ging en wat mijn persoonlijke redenen daarvoor waren. Uiteindelijk ging ze ermee akkoord om samen een bezoekje aan mijn dokter te brengen. De dokter vertelde haar dat ik de geslachtsveranderende operatie moest ondergaan en dat ik geen keus had. Mijn moeder haatte hem hierom. Ze heeft een paar dagen onafgebroken gehuild. Ik maakte me zo’n zorgen om haar gezondheid, dat ik haar heb verteld dat ik niet meer naar hem toeging. Ali in het asielzoekerscentrum. Hoe zag je sociale leven er op dat moment uit?
Het was erg pijnlijk. Mensen die me niet kenden en die niet op de hoogte waren van mijn probleem, vroegen me steeds waarom ik nog niet getrouwd was. Er ligt veel sociale druk op meisjes in Iran om te trouwen. Ik vertelde een collega die ik vertrouwde over mijn situatie. Hoewel het een hoogopgeleide vrouw was, lachte ze me uit en zei ze dat ik door duivelse geesten was bezeten. Toch gaf ik niet op. Na vijf jaar dwong ik mezelf om naar een andere psychiater te gaan, die een expert is op het gebied van geslachtsverandering en de problemen die daarbij komen kijken. Hij kon de rechtbank ervan overtuigen dat ik de operatie nodig had. In één van onze sessies raadde hij me aan om een vriendje te zoeken, zodat ik daar ervaring mee kon opdoen. Ik wilde zien wat mannen doen, dus begon ik een affaire met een huisvriend van mijn familie. Die seks had ik niet voor de lol, maar om te leren en om mezelf te ontdekken. Ik heb ervan geleerd hoe ik met een vrouw moet vrijen. Hoe ging de behandeling bij de psychiater in zijn werk?
Die duurde erg lang, omdat de wet dat zo voorschrijft. Pas na anderhalf jaar kreeg ik van hem de brief voor de rechtbank. Het is aan de psychiater om aan te tonen dat de patiënt niet homoseksueel of lesbisch is. Je moet bewijzen dat je de operatie niet ondergaat omdat mannen in Iran meer vrijheid en macht hebben. Het lukte me uiteindelijk om toestemming voor de operatie te krijgen. De behandeling kost zo’n 16.000 euro en dat moest ik zelf betalen. Dit is een probleem voor veel mensen die graag een operatie willen; ze kunnen zo’n groot bedrag niet bij elkaar krijgen. Sommige mensen gaan gedwongen de prostitutie in om op die manier het benodigde geld bij elkaar te sparen. De geslachtsveranderende operatie bestaat uit twee delen. Tijdens het eerste deel worden de borsten en de baarmoeder verwijderd en bij de tweede operatie geven ze je een penis. Mijn eerste operatie had ik in maart van 2009 in een staatsziekenhuis. Dat is geen handige plek om zo’n soort behandeling te ondergaan, maar het was goedkoper en bespaarde me wat geld. Ik had jarenlang gewerkt en gespaard om mijn operatie te kunnen betalen. Ik vond het prima om mijn eerste behandeling in een staatsziekenhuis te laten doen, maar de tweede niet. Die wilde ik door een heel goede arts laten uitvoeren in een moderne privékliniek. Werd je uiteindelijk wel door je familie geaccepteerd?
Nee. Toen ik weer bij bewustzijn kwam in het ziekenhuis, was mijn moeder er niet. Ze was tegen mijn beslissing en kwam me dus ook niet opzoeken. De enige persoon die aan mijn bed zat, was een collega, die ook een vriendin was geworden. Zij steunde me en zorgde voor me. Mijn moeder schaamde zich voor me. Mijn familie kon niet accepteren dat hun dochter een zoon was geworden. Ik kan me nog goed herinneren hoeveel pijn het deed toen mijn moeder na de operatie tegen me zei: “We schamen ons dat je op deze manier weer naar huis komt.” Ze heeft zich er nooit bij neergelegd en kan geen waardering opbrengen voor mijn keuze. Als je eigen moeder je al niet begrijpt, kun je dan verwachten dat de samenleving dat wel doet? Natuurlijk niet. Mijn familie liet me weten dat ze zich voor me schamen en dat ik niet lang bij ze kon blijven. Ook moest ik ontslag nemen omdat ik was ingehuurd als vrouw en niet als man. Een nieuwe baan vinden is niet makkelijk, omdat je een hele nieuwe identiteit hebt en je verleden niet meer telt. Heb je Iran daarom verlaten?
Dat klopt. Op een gegeven moment moest ik wel vertrekken. Ik kreeg van niemand steun en kon ook geen werk vinden. Mijn familie had me laten vallen. Veel mensen die in een vergelijkbare situatie zitten en in andere steden wonen, verhuizen naar de hoofdstad Teheran, maar ik kon nergens anders heen. Mijn moeder drong erop aan dat onze vrienden en familie absoluut niet mochten weten dat ik een geslachtsverandering had gehad. Ben je blij met je nieuwe mannelijke identiteit?
Jazeker. Na mijn eerste operatie heb ik voor het eerst seks gehad met een vrouw. Ik had me geen betere eerste keer kunnen wensen en mijn partner was helemaal bevredigd. Ik weet meer over het vrouwenlichaam dan andere mannen en begrijp het daardoor veel beter. Je woont op dit moment in een asielzoekerscentrum, tot je een eigen huis krijgt.
Ik heb hier asiel gekregen en mag dus blijven. Ik woon samen met twee andere transseksuelen en moet verplicht naar Nederlandse les. Ik heb veel meegemaakt, maar ik ben helemaal klaar voor een nieuw begin. Ik heb nog één operatie te gaan, maar daar maak ik me geen zorgen over. Ik ben er klaar voor. Na twaalf uur ‘s nachts kijk ik nu als een echte man naar blote vrouwen op televisie. Als je één iemand naar Nederland zou mogen halen om hier met je te wonen, wie zou dat dan zijn?
Als ik één persoon naar Nederland mocht halen, dan zou het mijn moeder zijn. Ik wil haar laten zien dat ik gelukkig ben.TEKST EN FOTO’S DOOR ARASH SEMANTIPOURILLUSTRATIE DOOR ESTHER DE KORTE