Blijkbaar is het in Zwitserland helemaal prima om een nazigroet te doen

Foto: Deutschen Bundesarchiv/Wikimedia

Er zijn best veel dingen die prima kunnen in sommige landen en niet zo prima kunnen in andere landen. En soms doen rechters daar verbazingwekkende uitspraken over. Zoals afgelopen week, toen het Zwitserse gerechtshof een nationalist vrijsprak die de nazigroet bracht tijdens de aftrap van het feest van de Zwitserse nationalistische partij: Partei National Orientierter Schweizer(PNOS).

Maar laten we even bij het begin beginnen. Ieder jaar vieren de Zwitsers op 1 augustus de oprichting van Zwitserland door met z’n allen in een veld te staan en te protesteren tegen alle mogelijke kwade krachten van buitenaf. De beroemde toneelschrijver Friedrich Schiller schreef een mythe over de oprichting van het prachtige Alpenland, die draait om de nationale held Willem Tell. Tell was een eenzame Zwitserse boer die ergens rond 1279 gevochten zou hebben tegen de kwaadaardige Habsburgers en vele andere boeren inspireerde om ook in opstand te komen tegen het rijk. Dit leidde uiteindelijk tot de zogeheten ‘Rütlischwur’ – een onafhankelijkheidsverklaring voor het middeleeuwse Zwitserland, die plaatsvond op de bergweide Rütli). Daarom noemen de Zwitsers zichzelf ook niet gewoon ‘mensen’; ­ze gebruiken een ander – enigszins theatraal – woord om zichzelf te beschrijven: ‘eidgenossen’, wat zoiets als ‘eedgenoten’ betekent.

En daarom vond de laatste bijeenkomst van de PNOS ook heel gepast op de Rütli plaats, waar een PNOS-lid op een podium stukken voorlas uit Willem Tell. Het was op dat moment dat – ik gok omdat hij zo ontroerd was geraakt door de prachtige literaire fragmenten – een van de ‘eedgenoten’ gedurende ongeveer een halve minuut de nazigroet bracht. Even voor de duidelijkheid: deze groet is nog steeds illegaal in de buurlanden Duistland, Oostenrijk en de Tsjechië. En het was een echte joekel van een groet: gestrekte arm, dreigende blik, alles. De politie en enkele wandelaars bevestigden het voorval.

Het besluit van de rechter om het gebaar als legaal te classificeren past goed binnen een reeks andere twijfelachtige besluiten van het Zwitserse gerechtshof van de afgelopen jaren. Onlangs sprak het gerechtshof een politieagent uit Basel vrij nadat hij openlijk een man tijdens een arrestatie “een vieze asielzoeker” had genoemd. En precies een jaar geleden besloot het hof ook dat een man die door twee jongens in elkaar was geslagen, de vechtpartij had uitgelokt omdat hij zijn middelvinger had opgestoken. De rechtbank besloot dat hij door het opsteken van de middelvinger medeplichtig was aan de afranseling, wat betekende dat zijn verzekering zijn betaalde ziekteverlof mocht halveren.

Dat het toegestaan wordt om een groet te brengen die symbool staat voor rassenmoord, maar dat je niet eens één simpele middelvinger mag laten zien, lijkt een beetje gek. Goddank kwam het nationale gerechtshof met een verklaring: het is alleen oké om een nazigroet te brengen als je daarmee je eigen mening uitdrukt, niet als je anderen ermee probeert te overtuigen om jouw nationaal socialistische gezindheid over te nemen.

Foto via Flickrgebruiker Tim Bartel

Dat betekent dus dat we het hier eigenlijk hebben over een verbod om te adverteren. En omdat de nazi op de Rütli zich in een groep gelijkgezinden bevond, kon er toch wel met zekerheid gezegd worden dat hij zijn mening niet aan anderen probeerde op te dringen. Zijn ode aan Hitler had niks met het discrimineren van andere culturen te maken, hoor. Niks ervan.

Misschien stak de arme nazimeneer trouwens wel gewoon zijn hand op om een vraag te stellen:

Sorry, meneer PNOS, ziet u Willem Tell als een uiting binnen de Sturm und Drang-stroming, of zou u het werk eerder tot Weimarer Klassik rekenen?

En het is niet eens een echte ver-van-je-bedshow: na de enorme successen van alle rechtse partijen bij de Europese verkiezingen hoef je niet gek op te kijken als de Europese rechtspraak zich wat meer naar Zwitserse maatstaven zal voegen.