Een still uit 'Inherent Vice'Paul Thomas Anderson is niet alleen een van de meest getalenteerde filmregisseurs die ooit geleefd heeft, maar ook een van de chillste mannen op aarde. Hij is het brein achter Boogie Nights, Magnolia en The Master. Allemaal zware, complexe films, maar tegelijkertijd schijnt het er op zijn sets zo gezellig en relaxed aan toe te gaan dat mensen het beschrijven als een enorm prettige, georganiseerde chaos. Paul zelf – ongeschoren, een grijns op zijn gezicht en een sigaret rokend uit het raam van zijn hotelkamer – weet me meteen totaal op mijn gemak te stellen.
Advertentie
Zijn nieuwe film, Inherent Vice, komt begin februari uit en vertelt het verhaal van Doc Sportello (gespeeld door Joaquin Phoenix), een blowende privédetective die zich bezighoudt met een mysterieuze kidnapzaak, in Californië in de jaren zeventig.In de eerste scene kringelt er een pluimpje wietrook uit de mond van Phoenix, maar binnen de kortste keren word je geconfronteerd met neonazi's op motoren, Black Panthers en moordlustige criminelen, in een wereld vol paranoia, na de moorden van seriemoordenaar Charles Manson.Ik sprak met Paul Thomas Anderson over de film, de soundtrack en over een aantal films die hem als regisseur hebben geïnspireerd.VICE: Wat betekent Inherent Vice eigenlijk?
Paul Thomas Anderson: Alles dat onvermijdelijk is. Je weet wel: eieren die breken, chocola die smelt, glas dat kapot valt. Alles in het leven bevat dit soort ingebouwde foutjes. Vooral mensen, denk ik.*Het plot van Thomas Pynchon's boek* Inherent Vice is redelijk ingewikkeld. Ben je ooit bang geweest dat de film te moeilijk zou worden voor het publiek?
Er zijn mensen die veel slimmer zijn dan ik, die de film kijken en het idee hebben dat ze snappen wat er gebeurt. Ik vind dat best wel schokkend, want ik probeer de hele tijd alle informatie die op me afkomt op me in te laten werken. Ik denk dat dat best wel frustrerend kan werken. Het beste is als mensen gewoon naar de film kijken en meegaan met het ritme en de flow van de film, zonder bang te zijn om iets belangrijks te missen.
Paul Thomas Anderson: Alles dat onvermijdelijk is. Je weet wel: eieren die breken, chocola die smelt, glas dat kapot valt. Alles in het leven bevat dit soort ingebouwde foutjes. Vooral mensen, denk ik.*Het plot van Thomas Pynchon's boek* Inherent Vice is redelijk ingewikkeld. Ben je ooit bang geweest dat de film te moeilijk zou worden voor het publiek?
Er zijn mensen die veel slimmer zijn dan ik, die de film kijken en het idee hebben dat ze snappen wat er gebeurt. Ik vind dat best wel schokkend, want ik probeer de hele tijd alle informatie die op me afkomt op me in te laten werken. Ik denk dat dat best wel frustrerend kan werken. Het beste is als mensen gewoon naar de film kijken en meegaan met het ritme en de flow van de film, zonder bang te zijn om iets belangrijks te missen.
Advertentie
Het gaat om de beleving.
Precies. Ik denk dat je de film het beste kan zien zoals het moment dat je 's ochtends wakker wordt na een avondje drinken, en je je een fractie van een seconde helemaal kiplekker voelt. Tot je opeens denkt: Wacht, wat heb ik gisteravond ook al weer gedaan? En op dat moment voel je opeens je kater binnensijpelen. Ken je dat gevoel?Zeker. De film werkte soms ook wel als een soort alcohol op mijn hersenen. Ik voelde me dronken vanaf het moment dat ene nummer van Can te horen was. Heb jij dat gekozen?
Ik heb dat nummer gekozen ja. Wie is er nou niet geobsedeerd door Can? Ik ken echt niemand die dat niet is. Het was een goede manier om de film te beginnen, omdat er een hoop energie en spanning in zit. Het nummer heeft een soort groovy paranoia en iets heel meeslepends. Jonny [Greenwood, van Radiohead, die de soundtrack van de film maakte] is ook al een tijdje geobsedeerd door Can.Neil Young zit er ook in. Wat doet zijn muziek met de film?
Ik luister sowieso heel veel naar Neil Young, maar ik toen ik de film maakte luisterde ik echt niks anders meer. Het creëert een soort zoet melancholisch gevoel. Mensen voelen zich veilig als ze naar Neil Young luisteren; het zet je met je benen op de grond. Het voelt gewoon altijd als herkenning.We hebben ook geprobeerd om Doc eruit te laten zien als Neil Young. Hij heeft zo'n soort jarenzeventig-look, met die bakkebaarden en dat haar en dat legerjasje. Ik bedoel, dat komt allemaal rechtstreeks uit de kledingkast van Neil Young. Het is eigenlijk direct van hem gejat.
Precies. Ik denk dat je de film het beste kan zien zoals het moment dat je 's ochtends wakker wordt na een avondje drinken, en je je een fractie van een seconde helemaal kiplekker voelt. Tot je opeens denkt: Wacht, wat heb ik gisteravond ook al weer gedaan? En op dat moment voel je opeens je kater binnensijpelen. Ken je dat gevoel?Zeker. De film werkte soms ook wel als een soort alcohol op mijn hersenen. Ik voelde me dronken vanaf het moment dat ene nummer van Can te horen was. Heb jij dat gekozen?
Ik heb dat nummer gekozen ja. Wie is er nou niet geobsedeerd door Can? Ik ken echt niemand die dat niet is. Het was een goede manier om de film te beginnen, omdat er een hoop energie en spanning in zit. Het nummer heeft een soort groovy paranoia en iets heel meeslepends. Jonny [Greenwood, van Radiohead, die de soundtrack van de film maakte] is ook al een tijdje geobsedeerd door Can.Neil Young zit er ook in. Wat doet zijn muziek met de film?
Ik luister sowieso heel veel naar Neil Young, maar ik toen ik de film maakte luisterde ik echt niks anders meer. Het creëert een soort zoet melancholisch gevoel. Mensen voelen zich veilig als ze naar Neil Young luisteren; het zet je met je benen op de grond. Het voelt gewoon altijd als herkenning.We hebben ook geprobeerd om Doc eruit te laten zien als Neil Young. Hij heeft zo'n soort jarenzeventig-look, met die bakkebaarden en dat haar en dat legerjasje. Ik bedoel, dat komt allemaal rechtstreeks uit de kledingkast van Neil Young. Het is eigenlijk direct van hem gejat.
Advertentie
Die look past echt perfect bij Joaquin Phoenix, maar ik heb gehoord dat je eigenlijk Robert Downey Jr. wilde casten?
Dat werd gezegd in de media. We hebben het er ooit over gehad om samen een keer een film te maken, of in ieder geval samen te werken, en de pers heeft dat opgepikt. Terwijl het verder nooit iets superserieus was of zo. Hoe dan ook, Robert kan alles, maar ik denk dat Joaquin in dit geval de beste keus was.En waar ken je Katherine Waterson van, die een van vrouwelijke hoofdrollen heeft?
Ik zag haar in een film, The Babysitter. Het is een film over een paar meisjes die op kinderen passen, maar ook een callgirl-bureau runnen. Oké, als je het zo zegt klinkt het misschien nogal kut, maar het is echt een boeiende film. Je moet hem maar een keer kijken, Katherine speelt een hele goeie rol.Je werkt vaak met grote acteurs, zoals in Boogie Nights, Magnolia en Inherent Vice. Heeft dat invloed op hoe je werkt?
Ja, dat was zeker zo bij Magnolia, maar in die tijd… nou ja, Tom Cruise was natuurlijk al enorm bekend, maar we hadden net Boogie Nights gemaakt, en een goot deel van die cast speelde ook in Magnolia. En een aantal mensen was juist door Boogie Nights beroemd geworden.Het leuke aan Inherent Vice was dat mensen steeds langskwamen, voor twee of drie dagen. Niemand had veel te doen, behalve Joaquin. Joaquin zat bijna in elke scene. Katherine moest ook veel doen. Het is geweldig om met sterren te werken. Kijk, je weet wie er een slechte reputatie heeft en daar blijf je dan van weg. Je probeert zo weinig mogelijk met dat soort mensen te werken.
Dat werd gezegd in de media. We hebben het er ooit over gehad om samen een keer een film te maken, of in ieder geval samen te werken, en de pers heeft dat opgepikt. Terwijl het verder nooit iets superserieus was of zo. Hoe dan ook, Robert kan alles, maar ik denk dat Joaquin in dit geval de beste keus was.En waar ken je Katherine Waterson van, die een van vrouwelijke hoofdrollen heeft?
Ik zag haar in een film, The Babysitter. Het is een film over een paar meisjes die op kinderen passen, maar ook een callgirl-bureau runnen. Oké, als je het zo zegt klinkt het misschien nogal kut, maar het is echt een boeiende film. Je moet hem maar een keer kijken, Katherine speelt een hele goeie rol.Je werkt vaak met grote acteurs, zoals in Boogie Nights, Magnolia en Inherent Vice. Heeft dat invloed op hoe je werkt?
Ja, dat was zeker zo bij Magnolia, maar in die tijd… nou ja, Tom Cruise was natuurlijk al enorm bekend, maar we hadden net Boogie Nights gemaakt, en een goot deel van die cast speelde ook in Magnolia. En een aantal mensen was juist door Boogie Nights beroemd geworden.Het leuke aan Inherent Vice was dat mensen steeds langskwamen, voor twee of drie dagen. Niemand had veel te doen, behalve Joaquin. Joaquin zat bijna in elke scene. Katherine moest ook veel doen. Het is geweldig om met sterren te werken. Kijk, je weet wie er een slechte reputatie heeft en daar blijf je dan van weg. Je probeert zo weinig mogelijk met dat soort mensen te werken.
Advertentie
Dus als het met bepaalde mensen goed werkt, werk je de volgende keer weer samen? Zoals met Philip Seymour Hoffman of Joaquin Phoenix?
Ja, absoluut.
Ja, absoluut.
Wat voor soort films inspireren jou als filmmaker?
Repo Man, Something Wild, Dr. Strangelove, This Is Spinal Tap… het zijn er te veel. Er is waarshijnlijk niks dat nog niet gezegd is over Spinal Tap, maar misschien is dat juist een teken van hoe goed die film is. Er is al zoveel over gezegd, en mensen kennen die film zo goed, maar toch kan je hem nog steeds zien zonder dat het vermoeiend wordt. Die film is zo fucking grappig.Ik herinner me nog dat ik samen met mijn broer in Westwood was, in Californië, toen de posters voor die film uitkwamen. Het waren zwarte posters waar "This is Spinal Tap" op stond, in een heavymetal-font. Niemand wist wat het was, maar ik had die avond een filmpje in The David Letterman Show gezien en ik dacht: Dit is geen film over heavy metal, dit is een grap. Dus ik ging erheen met mijn broer. Er waren mensen in het publiek die echt volledige metalheads waren, die dachten dat het een film over heavy metal was die ze nog niet kenden. Ze moesten niet echt lachen, maar mijn broer en ik gingen de hele tijd stuk. We wisten toen al dat we die film nog honderd keer zouden gaan zien.Er lijkt ook een soort ironie in Inherent Vice te zitten. Hoe serieus moet je het nemen? Is het de bedoeling dat je de hele tijd snapt wat er aan de hand is?
Van 2001: A Space Odyssey wordt ik op dezelfde manier duizelig. Elke keer dat ik die film kijk snap ik niet echt wat er gebeurt of waar de film over gaat en dan opeens is er een soort flits, heb ik drie of vier seconden lang een soort openbaring en begrijp ik precies wat het allemaal betekent. Maar daarna zakt dat ook meteen weer weg. Ik zou je nu niet eens kunnen vertellen waar de film over gaat, al zou ik echt mijn best doen. Maar als ik hem kijk, als ik er echt middenin zit, dan is het gewoon vet.
Repo Man, Something Wild, Dr. Strangelove, This Is Spinal Tap… het zijn er te veel. Er is waarshijnlijk niks dat nog niet gezegd is over Spinal Tap, maar misschien is dat juist een teken van hoe goed die film is. Er is al zoveel over gezegd, en mensen kennen die film zo goed, maar toch kan je hem nog steeds zien zonder dat het vermoeiend wordt. Die film is zo fucking grappig.Ik herinner me nog dat ik samen met mijn broer in Westwood was, in Californië, toen de posters voor die film uitkwamen. Het waren zwarte posters waar "This is Spinal Tap" op stond, in een heavymetal-font. Niemand wist wat het was, maar ik had die avond een filmpje in The David Letterman Show gezien en ik dacht: Dit is geen film over heavy metal, dit is een grap. Dus ik ging erheen met mijn broer. Er waren mensen in het publiek die echt volledige metalheads waren, die dachten dat het een film over heavy metal was die ze nog niet kenden. Ze moesten niet echt lachen, maar mijn broer en ik gingen de hele tijd stuk. We wisten toen al dat we die film nog honderd keer zouden gaan zien.Er lijkt ook een soort ironie in Inherent Vice te zitten. Hoe serieus moet je het nemen? Is het de bedoeling dat je de hele tijd snapt wat er aan de hand is?
Van 2001: A Space Odyssey wordt ik op dezelfde manier duizelig. Elke keer dat ik die film kijk snap ik niet echt wat er gebeurt of waar de film over gaat en dan opeens is er een soort flits, heb ik drie of vier seconden lang een soort openbaring en begrijp ik precies wat het allemaal betekent. Maar daarna zakt dat ook meteen weer weg. Ik zou je nu niet eens kunnen vertellen waar de film over gaat, al zou ik echt mijn best doen. Maar als ik hem kijk, als ik er echt middenin zit, dan is het gewoon vet.
Advertentie
Je bent dus een Kubrick-fan. Dr. Strangelove – ik moet bekennen dat ik hem niet gezien heb – gaat over de Koude Oorlog toch? Er zitten ook in Inherent Vice een hoop kleine verwijzingen naar het communisme. Heeft dat een reden?
Ja, ik vind dat je moet kunnen lachen om de absurditeit van mannelijk machogedrag. Je weet wel, van die mannen in 'war rooms' die ruzie met elkaar maken, Russen die zich gedragen als kinderen, Amerikanen die zich gedragen als volwassenen die alles beter weten. Dat is fantastisch. Alles in die film is fantastisch. Je moet die film echt kijken. Dat de personages zo ontzettend geobsedeerd bezig zijn met hun politiek, dat is van een afstandje nogal grappig om te zien. Dat maakt die film ook zo goed.Denk je dat dat in jouw film ook naar voren komt?
Ja, ik denk het wel. In ieder geval een klein beetje. Al die dingen waar je het over had. In mijn film zit een soort constante waas van 'de Golden Fang' [een mysterieus schip/gang/iets dat de hele tijd in Inherent Vice genoemd wordt]. De Golden Fang is eigenlijk een soort depot voor alles waar je boos van wordt. Bijvoorbeeld, als je computer niet werkt. De Golden Fang zou daar verantwoordelijk voor zijn. Geen nieuwe klimaatwetten? Dat komt omdat de Golden Fang het tegenhoudt. Het is alles om je heen waar je je boos om maakt, denk ik.Een beetje zoals de 'inherent vice', de onvermijdelijke dingen die fout gaan, waar je het eerder over had?
Exact.
Ja, ik vind dat je moet kunnen lachen om de absurditeit van mannelijk machogedrag. Je weet wel, van die mannen in 'war rooms' die ruzie met elkaar maken, Russen die zich gedragen als kinderen, Amerikanen die zich gedragen als volwassenen die alles beter weten. Dat is fantastisch. Alles in die film is fantastisch. Je moet die film echt kijken. Dat de personages zo ontzettend geobsedeerd bezig zijn met hun politiek, dat is van een afstandje nogal grappig om te zien. Dat maakt die film ook zo goed.Denk je dat dat in jouw film ook naar voren komt?
Ja, ik denk het wel. In ieder geval een klein beetje. Al die dingen waar je het over had. In mijn film zit een soort constante waas van 'de Golden Fang' [een mysterieus schip/gang/iets dat de hele tijd in Inherent Vice genoemd wordt]. De Golden Fang is eigenlijk een soort depot voor alles waar je boos van wordt. Bijvoorbeeld, als je computer niet werkt. De Golden Fang zou daar verantwoordelijk voor zijn. Geen nieuwe klimaatwetten? Dat komt omdat de Golden Fang het tegenhoudt. Het is alles om je heen waar je je boos om maakt, denk ik.Een beetje zoals de 'inherent vice', de onvermijdelijke dingen die fout gaan, waar je het eerder over had?
Exact.