Plakband met persoonlijkheid

Zes maanden lang stond Johan Rijpma op zijn balkon in weer en wind te turen naar afwikkelende plakbandrolletjes. Elke paar seconden draaide hij aan de schijf waaraan de rolletjes hingen, en vaak duurde het zo'n twaalf uur voordat de rolletjes volledig uitgewikkeld waren. In principe zou dit genoeg moeten zijn om Johan voor gek te verklaren, dit interview te laten voor wat het is en weer door te gaan met je uitzichtloze bestaan. OF je stelt je even op als geïnteresseerd mens en kijkt nu gewoon de bovenstaande stop-motionfilm die hij op dat balkon maakte, en verrijkt je leven met een prachtig filmpje. Ik zou voor optie 2 gaan. Optie 1 was eigenlijk ook maar een grapje, natuurlijk heeft je bestaan een klein beetje uitzicht.

Johan is een jonge kunstenaar die dit jaar met zijn project Tape Generations is afgestudeerd aan de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht. Hoewel zijn leraren eigenlijk wilden dat hij een ander project zou doen, sloeg hij hun advies in de wind. Hij zette door met als uitkomst het resultaat hierboven en een nominatie voor de prestigeuze HKU Award, die vanavond wordt uitgereikt.

VICE: Hoi! In je video's heb je een soort extreme fascinatie voor langzame dingen. Wat is er leuk aan langzame dingen?

Johan: Ja, ik denk niet dat het per se langzame dingen zijn. Het heeft meer te maken met tijd en onvoorspelbaarheid. Tijd vind ik een interessant iets. In dit geval, met het plakband, heeft dat met langzame dingen te maken. Dat je dingen ziet die je met het blote oog niet ziet. Dus dingen die wel bewegen, maar op een ander niveau, zodat je het eigenlijk niet merkt.

Dan ben je vast een geduldig mens.

Ik denk het niet. Ik word tijdens mijn werk best snel boos als er iets fout gaat. Ik hoor wel vaker dat mensen denken dat ik geduldig ben, maar ik denk dat dat wel meevalt.

Nou, ik las op je Vimeo dat je die schijf om de dertig seconden een klein stukje draaide, en dat een volledige compositie twaalf uur kon duren. Vind ik best geduldig. Wat deed je ondertussen?

Ik heb veel nagedacht over allemaal dingen, dus dan krijg je vaak veel ideeën in je hoofd. Op een bepaald moment verveelde ik me echt, dus toen ging ik tafels uit mijn hoofd leren die ik nog niet kende. De tafels van 13 en 14 en steeds hoger.

Wow. En hoe lang heb je nou over Tape Generations gedaan?

Mijn hele afstudeertraject, dus eigenlijk zes maanden. Maar ik had het idee al eerder in mijn hoofd. Het zat zo: ik zat op een avond achter mijn bureau te werken. 's Avonds ga ik altijd mijn notities en aantekeningen van de dag verzamelen uit het notitieboek dat ik altijd bij me heb. Dan knip ik en plak ik de vodjes aan elkaar. Ik vind het namelijk mooi om de aantekeningen van die dag te bewaren, in plaats van ze over te schrijven, dus dan gebruik ik vaak mijn schaar en plakband. En dat plakband hang ik altijd aan de rand van mijn bureau zodat ik niet iedere keer dat beginnetje hoef te zoeken.

Handig, ja.

Toen werd het later en later en uiteindelijk was ik gaan slapen zonder mijn spullen op te ruimen. De volgende ochtend zag ik dat het plakbandrolletje zich had ontwikkeld tot de vloer. Dus toen dacht ik, "Fantastisch!" Dat dat rolletje door de zwaartekracht heel langzaam een eigen leven aan het leiden was terwijl ik sliep vond ik fascinerend. Dus ik wilde onderzoeken hoe dat precies werkte. En toen kwam ik er ook achter dat ieder rolletje zijn eigen snelheid heeft. En dat ieder rolletje op die manier zijn eigen karakter had. Zo zag ik het een beetje.

Een van de mooiste dingen die ik had gezien was dat als ik ze 's avonds ophing, de rolletjes dan met een bepaalde snelheid naar beneden gingen. En 's nachts ging het langzamer door de kou, en als de zon opkomt weer wat sneller. Het deed me denken aan een soort bloem of plant. Een levend ding dat reageert op licht.

Ja, dat plakband is best wel fascinerend spul. Ik las toevallig ergens dat plakband ook röntgenstraling uitstraalt als je het afwikkelt.

Had ik ook gelezen ja! Heb ik verder geen onderzoek naar gedaan, ik wilde er niet nog meer dingen bij halen. Ik had ook gelezen dat als je het in een luchtdichte ruimte laat ontwikkelen er ook vonken kunnen onstaan. Plakband is eigenlijk heel erg interessant.

Door hoeveel rolletjes plakband ben je eigenlijk heengegaan?

Volgens mij heb ik er zo'n zeshonderd gekocht.

Was er nog verschil tussen verschillende plakbandsoorten?

Ik heb onderzoek gedaan met verschillende soorten. Ik heb het ook met de goedkoopste geprobeerd, maar daar zat maar heel weinig plakband aan het rolletje.Daardoor ze zijn heel licht, en gaan ze dus heel langzaam, waardoor ik langer moest wachten. De duurdere rolletjes waren dikker en zwaarder, maar die plakten weer iets beter, waardoor ik ook weer extra lang moest wachten. Dus ik heb uiteindelijk een soort gulden middenweg gevonden.

Waar ben je nu eigenlijk mee bezig?

Ik ben nu bezig met… nee, ik ga het niet vertellen, het komt nooit echt over als ik mijn projecten toelicht voordat ze klaar zijn. Dat zag ik ook met Tape Generations. Er was niemand die iets had van "Wauw, dat klinkt goed." Volgens mij vonden de meeste mensen het toch wat saai klinken toen ik het probeerde uit te leggen.

Ik was je een beetje aan het internetstalken, en ik vond toen deze foto op je Facebook. Hoe lang heb je in godsnaam over die boterham gedaan?

Haha! Volgens mij ben ik 's ochtends vroeg begonnen en tegen de middag had ik ze er allemaal mooi op. Het is trouwens wel grappig, de boterham heeft ook te maken met het plakbandproject. Ik had het net voor mijn afstuderen gemaakt. Ter illustratie van het idee dat ieder rolletje plakband zijn eigen snelheid en karakter heeft, dat benadrukt wordt wanneer je ze geometrisch en precies verdeeld. En datzelfde had ik ook met het broodje hagelslag gedaan. Ik had het heel netjes verdeeld, in een soort grid. Door die verdeling gaat het opvallen dat ieder korreltje hagelslag ook een eigen karakter heeft. Ze zijn allemaal anders gebogen, terwijl je daar niet aan denkt als je ze gewoon op een hoopje ziet.

Heb je 'm ook opgegeten?

Even denken, ik heb hem wel een tijdje bewaard, omdat ik het zonde vond om 'm op te eten. Volgens mij heb ik 'm niet opgegeten, nee, ik had 'm te lang bewaard en toen begon 'ie toch te schimmelen. Toen heb ik hem weggedaan.

Jammer. Heb je nu nog een boodschap voor de mensheid? Dat ze geduldiger moeten zijn ofzo?

Nee, ik doe het vooral uit nieuwsgierigheid. Ik vind het niet zo mooi om met een film of een animatie een voorbedacht verhaal of een boodschap te vertellen. Ik vind het leuker om gewoon verrast te worden door wat er gebeurt.

UPDATE 16 december: Johan heeft gisteravond de HKU-award gewonnen. Met het prijzengeld gaat hij bier kopen voor zijn huisgenoten die hem 6 maanden het balkon hebben laten inpikken. 

Op de Vimeo-account van Johan vind je nog veel meer fascinerende projecten die bijna allemaal waarschijnlijk verschrikkelijk lang geduurd hebben om te maken.