De straatbendes van Papoea-Nieuw-Guinea zien er verschrikkelijk eng uit

Vergeleken met de straatbendes van Papoea-Nieuw-Guinea (ze noemen zichzelf de Raskols) zijn Amerikaanse gangsterrappers makke lammetjes. Een Raskol dwingt geen ontzag af met dure kleding of hydraulische tweedehands Lincolns: deze jongens sjouwen rond met zelfgemaakte messen en geweren. We spraken fotograaf Stephen Dupont, die naar de hoofdstad van Papoea-Nieuw-Guinea ging om ze vast te leggen.

VICE: Wat is jouw verbintenis met Papoea-Nieuw-Guinea?
Stephen Dupont: Ik groeide op in Australië en kwam vaak mensen tegen die in Papoea-Nieuw-Guinea gewoond hadden, of er waren geweest. Door de spannende verhalen die ze me vertelden heb ik altijd een fascinatie gehad voor de plek; het was het moderne Hart der Duisternis. In de jaren ’90 ging ik vaak naar de Jayapura Room—een club waar oorlogscorrespondenten, fotografen, filmmakers, journalisten en professoren die iets te maken hadden met Papoea-Nieuw-Guinea vaak rondhingen.

Wat gebeurde er dan, in de Jayapura Room?
Onze gastheer was Mark Worth, een goede vent die nu helaas niet meer leeft. Hij gaf etentjes die vaak naadloos overliepen in een drinkgelag tot het ochtendgloren. We luisterden naar elkaars verhalen. Iedereen kwam net van een oorlogsgebied vandaan, of ging er snel naartoe.

Wanneer ging je voor het eerst naar Papoea-Nieuw-Guinea?
Mijn beste vriend, Ben Bohane, was al een keer in Papoea-Nieuw-Guinea geweest. In 2004 besloten we er samen naartoe te gaan om in Port Moresby te werken aan een project over de Raskols. We hadden geen idee wat we moesten verwachten. Toen we aankwamen hingen we veel rond in de beruchte nederzetting Kaugere, waar we leden van de Kips Kaboni-gang ontmoetten.

Voor de onwetenden onder ons: zou je kort de situatie in Papoea-Nieuw-Guinea sinds de onafhankelijkheid in de jaren ’70 kunnen beschrijven?
Papoea-Nieuw-Guinea werd in 1975 onafhankelijk van Australië. Sindsdien zijn er een aantal militaire coups gepleegd. Onlangs nog is de leider Michael Somare afgezet. Er heerst een constante stammenstrijd en er is net een eind gekomen aan een bloederige burgeroorlog, maar de staat is altijd krachtig centralistisch gebleven. Dat heeft waarschijnlijk te maken met de meer dan achthonderd stammen die verspreid zijn over enorm veel eilanden en afgelegen gebieden. Er is geen enkele groep groot genoeg om regionale tendensen in de hand te werken.

Port Moresby is door The Economist tot de meest onleefbare stad ter wereld uitgeroepen. Wat merk je daarvan?
Port Moresby heeft altijd tot de absolute bodem van de leefbaarheidsranglijst behoord. Dit jaar was Dhaka in Bangladesh het minst leefbaar, en daarna kwam Port Moresby. Ik weet niet precies welke criteria ze gebruiken, maar ik vind het een beetje overdreven. Oké, Moresby is een wrede en gevaarlijke plek, de werkloosheid is enorm hoog en beveiliging is de grootste business, maar ik ben op heel veel gevaarlijke plekken geweest. Moresby is geen Lagos, Mogadishu of Kabul. Net als in iedere stad moet je goed opletten dat je met de juiste mensen hangt. Als je dat doet, denk ik dat je er over het algemeen een prima tijd kunt hebben. Wij raakten bijvoorbeeld bevriend met de Raskols. Daarom hadden we geen problemen in de gevaarlijke buurten.

Waartoe behoren de mensen in je boek?
De portretten zijn allemaal van leden van de Kips Kaboni-gang.

Wat voor soort misdaden plegen ze? Is het georganiseerde misdaad, of gaat het meer om straatovervallen?
Nee, de meeste onlusten zijn zaken als autodiefstal en berovingen. Maar de bendes organiseren zich soms voor een oorlog of voor grootschalige overvallen.

Hoe kreeg je toegang tot de bendeleden?
Ben en ik onderzochten de bendes in Port Moresby en we hadden al eens gehoord over de wijk Kaugere en de Kips Kaboni. Een lokaal parlementslid, mevrouw Kidu—wier kiesdistrict toevallig in Kaugere lag—gaf ons een rondleiding toen we ineens middenin een bendeoorlog tussen de Motu-landeigenaren en de Hooglanders van Tari terechtkwamen. De nacht ervoor had een Tari Hooglander in een dronken bui een Motu-vrouw doodgeknuppeld. De volgende dag hadden de Motu’s een wraakactie ontketend. Het escaleerde snel tot een grootschalige plundering.

Spannend.

Toen mevrouw Kidu in conclaaf was met de dorpsoudste van Kaugere, Alan Omara, hadden we het geluk dat de leider van de Kips Kaboni ook aanschoof. Alan en zijn jongens patrouilleerden de straten van de Motu-nederzetting, waakzaam voor een tegenaanval van de Hooglanders. Hij was heel open. Ben en ik sympathiseerden ons met hun zaak, zodat er snel een goede verstandhouding was tussen ons en de bendeleden. We mochten portretten van ze maken. We waren de enigen. Alan vertelde ons dat er nog nooit een blanke journalist onuitgenodigd in zijn nederzetting was gekomen. Hij zei dat we gek waren, maar dat kon hij wel waarderen.

Laten we het even over de wapens hebben. Een paar zagen eruit alsof ze zelfgemaakt waren. Hoe zit dat precies?

Ja, de wapens, geweren en messen zijn vaak met de hand gemaakt. Geweren zijn erg schaars in Papoea-Nieuw-Guinea, dus zijn de dorpelingen vaak aangewezen op hun eigen inventiviteit. Sommige wapens zijn echt kunstwerkjes.

Voelde je ooit spanning of gevaar toen je de gangleden documenteerde? En heb je nu nog contact met ze? 

Ik heb nooit echt direct gevaar gevoeld in Kaugere. En ja: met sommige van de bendeleden heb ik nog steeds hecht contact. Momenteel schiet ik een documentaire over rugby in Kaugere.

Succes daarmee. En bedankt voor dit gesprek.