Homo’s in de Holocaust

Aryan Ideal, door Pacifico Silano

Fotograaf Pacifico Silano verzamelde indrukwekkende foto's voor zijn adembenemende expositie Against Nature, waarin hij een vaak vergeten en over het hoofd geziene periode van de LGBT-geschiedenis verkent: de vervolging – en uiteindelijke slachting – van homoseksuele mannen in nazi-Duitsland. De titel refereert aan het beruchte boek van Joris-Karl Huysman en een zin in Paragraaf 175 van het toenmalig Duitse wetboek, waarin homoseksualiteit verboden werd en vergeleken werd met bestialiteit.

De expositie heeft hetzelfde thema als zijn vorige fotografische series, zoals Male Fantasy Icon, waarin homogemeenschappen die zwaar leden onder de HIV- en aidsepidemie werden belicht. Al Parker, een homoseksuele pornoster die in de jaren zeventig aan aids overleed, was een belangrijk persoon in dit verhaal. In Against Nature gebruikt Silano archiefbeelden van de Tweede Wereldoorlog en de Duitse naturistenbeweging, niet om homoslachtoffers van de Holocaust te herdenken, maar ook om de verborgen homo-erotische trekjes van het nazistische ideaalbeeld van de Arische man in beeld te brengen. Met een verwarrend simpel rood, wit, en zwart kleurenpalet zet Silano deels bedekte foto's van mannen tegenover prachtige Robert Mapplethorpe-achtige bloemen. Hiermee maakt hij een krachtig statement over verlies, identiteit, en de geschiedenis.

Ik sprak met Silano over hoe hij geïnteresseerd raakte in de geschiedenis van homoseksuele mannen in nazi-Duitsland, de gedachte achter zijn foto's, en waarom hij archieven belangrijk vindt voor de LGBT-geschiedenis.

VICE: Against Nature onderzoekt de nauwelijks besproken geschiedenis van homoseksuele mannen in nazi-Duitsland. Wat inspireerde je om dit project te beginnen en het verder te onderzoeken?
Pacifico Silano: In 2012 was ik in Amsterdam en toen bezocht ik het Homomonument, wat 's werelds eerste monument voor vermoorde homoseksuelen tijdens de Holocaust is. Het was iets waar ik erg weinig over wist – waarschijnlijk omdat de geschiedenislessen op school de onderdrukking van LGBT-mensen compleet negeerden. Het raakte me die dag en toen besloot ik dat dit mijn volgende project zou worden.

Hoe zag het proces eruit en waar vond je het bronmateriaal?
Het duurde even voordat het project van de grond kwam. Deels omdat ik nog zocht naar de manier waarop ik de foto's wilde maken. Uiteindelijk besteedde ik al mijn aandacht aan het vinden van bronmateriaal. Er ging veel tijd zitten in het online kopen van foto's en negatieven uit die periode. Ik heb ook veel onderzoek gedaan in bibliotheken. Ik dacht veel na over het idee van 'het archief' en wat ik met het project wilde, dus de bibliotheek leek de ideale plek om inspiratie te vinden. De stille uren die ik daar besteedde hebben ongetwijfeld invloed gehad op de manier waarop ik veel van de beelden heb gemaakt.

Waarom gebruikte je alleen deze kleuren rood, zwart en wit?
Ik dacht veel na over deze specifieke kleuren omdat ze bij de propaganda van de nazi's in de Tweede Wereldoorlog hoorden. Ze gebruikten deze kleurencombinatie om haat en intolerantie over de wereld te verspreiden. Door het nu bij dit onderwerp te gebruiken neem ik die associatie weg. Het was een erg belangrijke keus die ik aan het begin van het project moest maken. Op creatief gebied was het een grote uitdaging, maar het gaf het project een mooi kader.

German Officer

Waarom heb je voor deze titel met ogenschijnlijk tegenstrijdige betekenissen gekozen?
Tijdens de onderzoeksfase van het project ontdekte ik de naturistenbeweging die in Duitsland opkwam voordat de Tweede Wereldoorlog begon. Het was de viering van het naakte lichaam, zonder schaamte. Het bestond uit veel fotografische documenten van naakte mannen die buiten poseerden. Dat kwam natuurlijk tot een abrupt eind toen Hitler aan de macht was, maar het was een beginpunt voor mij.

De nazi's haalden 'tegennatuurlijk' in 1935 weg uit Paragraaf 175, een term die historisch gezien aan sodomie refereerde. Het maakte het makkelijker voor ze om mensen die verdacht werden van homoseksualiteit te veroordelen en gevangen te nemen. Een kus, liefdesbrieven, of zelfs het vasthouden van de hand van iemand met hetzelfde geslacht was voldoende om iemand te arresteren en veroordelen. Die twee ontbrekende woorden van het Duitse wetboek waren belangrijk. Als ze niet waren verwijderd waren er misschien meer levens gespaard gebleven.

In de tentoonstelling zet je deze bewerkte archiefbeelden naast zwart-wit stillevens van bloemen, die me deden denken aan de bloemenfoto's van Robert Mapplethorpe. Welke rol spelen de bloemen binnen de gehele expositie?
Ik maakte ieder stilleven als gedenkteken aan slachtoffers van Paragraaf 175 en het fascisme. Ik was geïnteresseerd in de duidelijke symboliek tussen het stilleven van bloemen en hoe je zoiets moois tegelijkertijd een diepere betekenis kunt geven.

Bij het maken van deze stukken voelde het gepast om iemand als Robert Mapplethorpe aan te halen, een echte pionier die het mogelijk maakte voor mensen zoals ik om ongecensureerd werk te kunnen maken. Als homoseksuele kunstenaar is het nagenoeg onmogelijk om niet geïnspireerd te zijn door zijn werk. Robert Mapplethorpe was een echte bad bitch.

Wat ik interessant vind is dat het niet alleen over de homoseksuele slachtoffers van de Holocaust gaat, maar dat het homo-erotische van de Übermensch van de nazi's ook wordt vertegenwoordigd. Waarom was het belangrijk voor je om deze twee aspecten van nazi-Duitsland te belichten?
Ik wilde de homoseksuele slachtoffers van de Holocaust een stem geven, iets wat zelfs de geschiedenis jarenlang niet heeft gedaan, en tegelijkertijd de macho-uitbeeldingen van nazi's onderuit te halen door ze een beetje homo te maken. Door hun identiteit weg te nemen en ze te objectificeren met een homoblik maken we ze machteloos volgens Hitlers ideologie.

Naamloos werk

Wat is voor jou het belang om middels kunst nu terug te blikken op de homogeschiedenis tijdens nazi-Duitsland?
Kunst kan mensen ontroeren of boos maken, maar de beste kunst kan ons perspectief veranderen over iets waarvan we dachten dat we het kenden. Het is zo belangrijk dat deze verloren geschiedenissen worden gezien en gehoord. Pas in de jaren tachtig werden homoseksuelen erkend als slachtoffers van de Holocaust, wat compleet gestoord is. Zelfs veel van mijn homoseksuele vrienden wisten niet dat gevangen homoseksuelen na de oorlog niet bevrijd werden, maar opnieuw de gevangenis in gingen. Ze werden niet alleen de zorg geweigerd die andere slachtoffers kregen, maar ze werden nog steeds gevangen gehouden. Paragraaf 175 classificeerde hen nog steeds als criminelen.

Archiefbeeldenkunst die gerelateerd is aan de LGBT-geschiedenis, zoals de Visual aids-expositie Ephemera Als Bewijs, wordt steeds belangrijker. Wat is volgens jou het belang van het archief om de homohistorie te waarborgen?Ik heb me enorm verdiept in de geschiedenis van de onderdrukking van homoseksuelen, en helaas is daar ontzettend veel sprake van. Ik kan niet anders dan projecten over deze problemen te maken omdat het zo in mij zit.

Obscured Salute

Vanwege de gigantische stappen die we in de afgelopen jaren hebben gezet worden we meer erkend. We kunnen eindelijk terugblikken op onze cultuur en ons best doen om het te waarborgen. Het is moeilijk om terug te kijken en te beseffen hoeveel er verloren is gegaan. Een vanzelfsprekend voorbeeld zijn alle geweldige, talentvolle mensen die stierven tijdens de aidscrisis. Er zijn veel kloterige dingen gebeurd en dat kunnen we niet negeren. Het archief biedt ons de mogelijkheid om te zien wie we ooit waren, waar we zijn geweest, en waar we in de toekomst hopen te zijn.