De skateboardende meisjes van Afghanistan

Zeven jaar geleden zorgde de Australische skater Oliver Percovich voor ophef op de straten van Kabul. Zijn skateboard trok de aandacht van de Afghaanse kinderen, waarvan de meesten nog nooit een skateboard hadden gezien. Er was iets dat hem opviel: ook meisjes waren erg geïnteresseerd.

Skateistan is begonnen in 2007, nadat Percovich een perfecte plek in het hart van Kabul had ontdekt om in het weekend te skaten: de Mekroyan-fontein, een verlaten relikwie uit de tijd dat de Russen nog in Afghanistan zaten. Toen steeds meer kinderen uit de buurt kwamen kijken en mee wilden doen, besloot Percovich dat hij zijn bezoek aan zijn vriendin in Kabul wel kon verlengen. Hij besloot er de rest van zijn leven te blijven.

Percovich richtte in 2009 een non-profit-skateschool op in Afghanistan. Tegenwoordig zijn er twee: één in Kabul, de andere in Mazar-e-Sharif in het noorden, vlakbij de grens met Oezbekistan. Het doel is simpel: skateboarden gebruiken als vorm van emancipatie, in een instabiel land dat al dertig jaar geteisterd wordt door conflicten. De kinderen komen naar de school om te skateboarden, maar krijgen daarnaast ook onderwijs.

Wat Skateistan helemaal bijzonder maakt is dat van de 800 studenten 45% uit meisjes bestaat. De negentienjarige Nelofar voelt zich "stoer en sterk" als ze op een skateboard staat en een grote ramp pakt, vertelt ze me. En nog belangrijker: ze voelt zich er vrij door.

UNICEF noemt Afghanistan een van de slechtste plekken ter wereld om op te groeien als vrouw. 60% van de 4 miljoen kinderen die niet naar school gaan zijn meisjes. En hoewel internationale troepen zich steeds meer terugtrekken uit Afghanistan, is geweld tegen vrouwen nog steeds aanwezig. Nelofar vertelt dat als ze op een skateboard stapt, ze die bittere tegenstelling tussen mannen en vrouwen niet meer voelt.

Die grenzen tussen mannen en vrouwen worden voornamelijk bepaald door tradities en door strenge familieregels. "De vader bepaalt vaak de regels die de eer van de familie moeten bewaken," legt Alix Buck, communicatiemanager van Skateistan, uit. "En ja, dat leidt zeker wel eens tot conflicten."

Skateistan vond een maas in de sociale wetten van Afghanistan, toen bleek dat skateboarden nog een hele onbekende sport was. Fietsen, voetballen en vliegeren zijn taboe voor meisjes, maar niemand weet precies wat die planken met wieltjes eigenlijk zijn. "Mensen zien het meer als een spelletje dan een sport," vertelt Buck. Hierdoor kunnen Nelofar en zo'n vierhonderd andere meisjes elke week met hun gekleurde hoofddoeken over de ramps van Skateistan rausen.

Nu, achttien maanden nadat ze hier voor het eerst kwam, is Nelofar niet alleen supergoed in skaten, maar werkt ze ook bij Skateistan. Ze is inmiddels gespecialiseerd in studentenadministratie en media en studeert geneeskunde.

Toch is er nog altijd een flinke strijd gaande. Buiten de veilige wereld van Skateistan zorgt het idee van meisjes die sporten nog steeds voor wrijving bij veel Afghanen. Nelofar: "Twee dagen geleden deed ik mee aan een hardloopwedstrijd. Toen we zo'n tien kilometer hadden gelopen begon iemand op straat ons lastig te vallen. Toen besloten dat we voortaan alleen nog in Skateistan gaan hardlopen. Buiten de school is het praktisch onmogelijk voor meisjes om te sporten."

Veel van de kinderen die naar Skateistan gaan, komen uit een kansarm milieu en werken al vanaf jonge leeftijd op straat. Zo ook de tienjarige Mursal.

"Voordat ik naar Skateistan ging was mijn leven ontzettend saai," vertelt Mursal me. "Elke dag moest ik werken; de hele dag verkocht ik kauwgum. Op een dag besefte ik me: als ik altijd op deze manier blijf werken, kan ik nooit aan mijn toekomst bouwen."

Mijn beeld dat Afghaanse vrouwen alleen staan in hun strijd voor meer onafhankelijkheid en een eigen identiteit, dat ik baseer op sensationele krantenkoppen en @UN_Women-tweets, klopt niet, volgens Buck. "Veel mensen beseffen zich niet dat lang niet alle meisjes een extreem conservatieve achtergrond hebben," zegt ze.

Het lijkt erop dat sportende meisjes heel langzaam aan meer geaccepteerd worden. De vader en broer van Nelofar staan volledig achter haar. "Ze vinden het leuk dat ik skateboard," zegt ze. "Ze moedigen me heel erg aan en vinden dat iedereen rechten heeft." Ook Mursal heeft het geluk dat haar familie haar steunt. "Ze denken dat het goed voor me is. Daarom sturen ze me naar Skateistan."

Als ik Nelofar vraag wat ze hoopt dat 2015 vrouwen gaat brengen, antwoordt ze: "Ik hoop dat iedereen ooit kan sporten, ook meisjes op straat, zonder dat ze worden lastiggevallen. Hopelijk gaat dit ooit lukken."