South Park was een serie voor het internet, nog voor het internet groot werd

Donderdag begint het negentiende seizoen van South Park op Comedy Central. Miljoenen mensen van over de hele wereld zullen kijken, miljoenen anderen niet. Tegenwoordig is de serie een onmisbare schakel in de keten van plezier die de comedywereld is, altijd op zoek naar kwetsende en stekende grappen. Maar dat is niet altijd zo geweest.

Ik groeide op tijdens de culturele oorlog die woedde in de late jaren negentig. South Park was in ons conservatieve gezin verboden. Mijn ouders hadden al eerder The Simpsons in de ban gedaan, omdat ze dachten dat ik daardoor van een gehoorzaam kind zou veranderen in een onbeschofte vlerk, zoals de andere kinderen in de straat, die "godver" en "reet" zeiden, en stenen gooiden naar leegstaande huizen. Dit maakte de series natuurlijk vijftig keer aantrekkelijker dan ze al waren.

Tegen 1997 werden The Simpsons al iets minder opwindend en controversieel. Het had al die lieve kinderen al veranderd in rebelletjes. Waar The Simpsons stonden voor gemanierd, kijkwijzervriendelijk hooliganisme, was South Park letterlijke anarchie. In de ogen van mijn ouders veranderde de serie kinderen die al verpest waren, in het type jongeren dat eindigt in de gevangenis.

Toen South Park begon, werd een eenrichtingsweg ingeslagen. Ik was bang om het te kijken. Toen ik het toch deed, leken mijn ouders gelijk te krijgen. Het oudere kind dat het aan mij liet zien zit nu misschien wel in de cel. Hij stal altijd dingen voor de lol. Hij ging supermarkten in, pakte een fles drank, en liep er zo mee de winkel uit. Zijn geheime wapen was zijn gebrek aan schaamte. Hij liep gewoon rustig weg alsof hij zei: "Het is oké, rustig maar, ik ben alleen maar aan het stelen." Natuurlijk hield hij van South Park .

Het is schokkend dat South Park het zo lang volhoudt, als je South Park even niet beschouwt als een culturele mijlpaal, maar als een televisieserie uit 1997. De kartonnen animaties waren primitief, en niet op een schattige manier. De eerste afleveringen zien er vies uit, zijn onuitnodigend en eigenlijk schandelijk. Het had de meest knarsende, agressieve voice-acting ooit op tv. De toon was doordringend smerig, banaal en amoreel.

Het feit dat mijn ouders, en ouders overal ter wereld, het kenden en het haatten, zorgde ervoor dat het een hit zou worden die zijn weerga niet kende. Binnen ongeveer een dag had de hele stad het er over. Binnen vijf maanden was het Comedy Central's grootste show ooit. Per aflevering keken er gemiddeld meer dan twee miljoen mensen naar. De première van het tweede seizoen trok 6,2 miljoen kijkers.

Comedy Central dankt zijn nalatenschap aan Trey Parker en Matt Stone. Eigenhandig trokken zij de zender uit het zwarte gat van herhalingen van Absolutely Fabulous en de Daily Show met Craig Kilborn. Ze gaven de zender betekenis. Ze gaven Comedy Central bestaansrecht.

Zonder die historische context lijkt het onmogelijk waar South Park mee weg kwam – en nog steeds komt. Ze schoten de gebruikelijke klim naar de mainstream voorbij. Het werd meteen een multimediale franchise met speelgoed, t-shirts en in 1999 ook een film. Ze regelden dat Joe Strummer in een aflevering zong en lieten George Clooney een hond spelen.

Het is te makkelijk om Isaac Hayes' rol in de serie te verkleinen tot zijn fiasco bij Scientology en de ranzige manier waarop zijn karakter werd omgelegd. Het feit dat hij tien jaar lang in de show zat, is krankzinnig. Isaac Hayes is de man die "Soul Man," "Hold On, I'm Comin'," en "When Something is Wrong with my Baby" samen met Sam & Dave schreef. Zonder Isaac Hayes zou Sam & Dave misschien nooit bestaan hebben. Isaac Hayes is de man die Hot Buttered Soul maakte: het album dat Stax redde na de dood van Otis Redding. Isaac Hayes moest Otis Redding opvolgen, en hoewel het onmogelijk was lukte dat. Toen schreef hij de themesong van Shaft, een lied dat zo goed is, dat het schrijven ook onmogelijk had moeten zijn.

In 1997 ging hij niet alleen akkoord met zich op dezelfde planeet bevinden als Trey Parker en Matt Stone, maar zou hij ook alles zeggen wat ze voor hem opschreven. Binnen een jaar hadden ze het uitdagend vulgaire liedje "Chocolate Salty Balls" opgenomen.

Wat nog gekker is: dit komt niet eens in de buurt van de meest controversiële dingen die de show ooit gedaan heeft. Die onmogelijk hoge lat werd steeds verlegd, dankzij het productieschema van een week. Dat betekende dat de makers van South Park de eerste cartoonmakers waren die iets konden doen met de actualiteiten, en een trap tegen het wespennest konden geven wanneer ze dat wilden. Neem bijvoorbeeld de aflevering "Hell on Earth 2006," waarin grappen worden gemaakt over de dood van Steve Irwin, slechts zeven weken na hij overleed.

Het zorgde dat de show super actueel kon zijn, in tegenstelling tot elke andere cartoon. Het 'get-it-out-in-six-days' beleid gaf Parker en Stone een platform waarmee ze, als ze wilden, aandacht konden afdwingen. Ze veranderden de relevantie die een programma van een half uur op tv kon hebben. Ze ontsnapten aan de onmiddellijke obscuriteit die veel programma's van betaalzenders kregen.

Wat de serie een instituut maakt, is het internet. Zelfs ondanks het alomtegenwoordige gevaar dat South Park zó actueel is, dat het maar kortstondig werkt. Parker en Stone hebben de show onbedoeld toekomstbestendig gemaakt. South Park was perfect gemaakt voor internetconsumptie, anders dan iedere andere show uit de jaren negentig. Ze hadden de koele antisociale uitstraling van het vroege internet, lang voor het internet die had. De grappen waren hard en het tempo lag hoog. Ze zei wat ze wilden, zo ruw en controversieel mogelijk. Door de rudimentaire animaties kon je de complexiteit niet verpesten met digitale compressie, vooral omdat er geen complexiteit was om te verpesten. Het was een enorme voorbereidende kracht voor distributie via het internet. Toen Videoland nog een levensvatbaar bedrijf van vlees en bloed leek, in het jaar dat je Titanic in de bios kon zien, downloadde iedereen al afleveringen van South Park.

Hoe groot de show ook was op betaaltelevisie, op het internet komt-ie het meest tot zijn recht. Alle morele paniek en de tegenstand in de cultuuroorlog van de jaren negentig lijkt vreemd in deze tijd waarin we porno streamen. In één aflevering 162 keer shit zeggen is niets nieuws meer in een tijd waarin 162 keer shit zeggen op een rij volstaat als een perfecte zin. Wat eens schokkend was op tv, wordt steeds duidelijker het werk van twee studenten die elkaar aan het lachen proberen te maken. Het is opeens normaal, zonder enige controverse.

Nu ze hun cultuurbenadering is geaccepteerd door de massa, kunnen Parker en Stone met recht zeggen dat zij er de eerste mee waren. Dus ook al wordt South Park ooit gewist uit het bestand van Comedy Central, het zal altijd voortleven als een historisch artefact: een serie voor het internet, lang voor iemand wist wat dat kon betekenen.