Twintig minuten met de UvA-voorzitter maakten duidelijk waarom het probleem zo geëscaleerd is

Als een bezoek aan het Maagdenhuis eindigt met driehonderd studenten die "aftreden! aftreden!" scanderen, terwijl je bedoeling was om studenten rustig te laten vertrekken, dan is er ergens iets goed misgegaan. Dat heeft Louise Gunning, de voorzitter van het College van Bestuur van de UvA, waarschijnlijk zelf ook wel doorgehad.

Gunning was ongeveer twintig minuten in een bezet Maagdenhuis in Amsterdam om 'te praten', maar het werd voornamelijk een theaterstuk waarin pijnlijk duidelijk werd hoe zorgen bij een faculteit Geesteswetenschappen kunnen uitgroeien tot een enorme gebeurtenis die live in het hele land te volgen was. Met een gezicht op onweer liep Gunning met enkele medebestuurders gisteren het Maagdenhuis in, en begon meteen met een ongelukkige woordkeuze:

"If you are a peaceful and democratic community then you will not take possession of other people's organizations. This is our Maagdenhuis. Sssshhhhhhhht! Don't you want a dialogue?"

Er zaten mensen met open mond te kijken naar Gunning, die zoveel paternalisme in zo weinig woorden had weten te stoppen en het ook nog eens over 'haar' Maagdenhuis had. Op Twitter werd Gunning vergeleken met een juf die kleuters sommeert stil te zijn omdat ze anders niet mogen buitenspelen. Bij mij flitsten er herinneringen door mijn hoofd van mijn moeder, die in mijn pubertijd elke discussie afsloot met: "Waarom? Omdat ik je moeder ben!"

Er werd geschakeld tussen Nederlands en Engels, omdat er veel buitenlandse studenten op de UvA zitten. "Moet ik het misschien uitleggen in het Nederlands?" zei ze tegen de eerste student die haar confronteerde met haar eigen arrogantie. "Misschien begrijp je me dan wel?"

Als je voor het oog van live camera's je tegenstanders tegemoet treedt, weet je dat het nauwelijks om de inhoud gaat en des te meer om de beeldvorming. Daarom zei ze ook "We are here to listen," ergens in het begin – een stukje retoriek om de indruk te wekken dat ze erg begaan is met de zorgen van de studenten.

Het bleken de warmste woorden van Gunning te zijn van de hele avond. Ze liet zien dat ze weinig kaas heeft gegeten van hoe je een beetje een goed beeld van jezelf neerzet. Gunning's optreden werd net zo'n flater als toen ze een ton per dag eiste van protesterende studenten. Haar lichaamstaal, hangende mondhoeken en ongemakkelijke glimlachen werden met de minuut meer een symbool van de arrogantie van de macht, en steeds minder het beeld dat je hoopt van een bestuur dat het beste met de studenten voorheeft.

Afsluiten deed Gunning met "Zijn jullie in staat om op dit moment het Maagdenhuis te verlaten? Vreedzaam, vrijwillig? Ik wil daar graag een antwoord op hebben van jullie. Kunnen jullie dat?"

Dat waren de woorden waarmee ze een laatste poging deed om een eventuele confrontatie tussen ME en studenten te voorkomen. "Aftreden! Aftreden!" was het antwoord.

En dus moest burgemeester Eberhard van der Laan zich er voor de tweede keer mee bemoeien. Hij had het waarschijnlijk graag even rustig aangedaan met zijn geopereerde oog, maar in plaats daarvan moest hij rond middernacht zijn oude functie van bemiddelaar weer oppakken, en probeerde hij de studenten ("my friends") ervan te overtuigen dat dit een bestuur was waar mee te praten viel en dat het hart van Louise Gunnning op de goede plek zit.

Over de inhoud ging het allang niet meer, wel over democratie, inspraak en de macht die het bestuur van de UvA uitstraalt, met Gunning aan het hoofd. Ze maakt het wel erg makkelijk om haar te zien als een karikatuur van een bestuurder die (terecht of niet) symbool staat voor wat er mis is in het onderwijs, anno 2015.

Gunning is in 25 jaar gegroeid van hoogleraar tot iemand in de toppen van de macht. Ze is commissaris bij de Schiphol Group, zit in het College van Bestuur van zowel de UvA als de HvA, was voorzitter van de Gezondheidsraad, leidde negen jaar het AMC ziekenhuis en is nu kroonlid van de SER, de adviesraad voor de regering die voor bestuurders ongeveer net zo'n eer is als Zomergasten voor gewone burgers. Ze was negentien jaar hoogleraar, maar sinds 2010 staat er op Gunnings cv gewoon weinig 'docent' en veel 'voorzitter'. Haar salaris, dat in de tonnen loopt, werkt ook niet echt mee om haar te zien als integere bestuurder met hart voor de zaak.

Over de inhoud van de eisen van de studenten gaat het nauwelijks meer. Met actiepunten als "Stopzetting van het huidige Profiel 2016" zijn ze ook niet echt toegankelijk geformuleerd. (Vertaling: Kap met hervormingen bij de faculteit Geesteswetenschappen.) De studenten eisen inspraak in beslissingen, maar willen inmiddels vooral normaal behandeld worden en niet als een stel zeurende kinderen. Misschien krijgen ze meer gedaan in een gesprek met minister Bussemaker.

Een discussie die begon als een kleine strijd over hoe bezuinigingen bij een faculteit in de Randstad moeten worden doorgevoerd, wordt nu steeds meer een brede discussie over de macht van het managementdenken in alle lagen van de samenleving. En hoe arroganter de macht zich gedraagt, hoe breder deze beweging wordt.

Binnen die beweging zijn er uiteraard ook mensen die enorme oogkleppen op hebben. Binnen het Maagdenhuis werd op meerdere momenten geschreeuwd om meer democratie en werd ook de burgemeester uitgemaakt voor een leugenachtige bestuurder. Terwijl die keurig met z'n vinger omhoog stond als hij wilde reageren op iemands aantijgingen, aangezien dat nou eenmaal de regels van de studenten waren. Dat voelt toch best wel als democratie, als een burgemeester van een hoofdstad in een door demonstranten bezet gebouw met zijn vinger omhoog moet staan omdat hij graag het woord wil.

Studenten kregen van Gunning eerst te horen dat ze in Den Haag moesten zijn met hun klachten. Toen ze het Bungehuis bezetten werd er een machtsspel gespeeld en duurde het elf dagen voor er een gesprek op gang kwam. De symbolische waarde van de bezetting van het administratieve hoofdgebouw van haar universiteit ziet ze als 'ondemocratisch'.

Een student vroeg publiekelijk aan Gunning of ze een referendum over haar eigen aftreden zag zitten. Een pruilmondje was het antwoord, terwijl inmiddels zowel de burgemeester van Amsterdam als de minister van Onderwijs moeten helpen bij het oplossen van de problemen die ze als bestuurder voor zichzelf heeft gecreëerd. Misschien is het voor 'de eer' aan zichzelf houden na een eis van een ton en het weigeren van gesprekken inmiddels aan de late kant.