Waarom kan een meisje wel Hector heten maar noemen we jongens niet Elizabeth?

In de Wetsvoorstellen van Alma lees je wat er mis is met de wereld en hoe het beter zou kunnen – desnoods met wat dwingende maatregelen. Deze week neemt Alma het op voor uitstervende achternamen van vaders, want die worden seksistisch benadeeld.

Wetsvoorstel In Nederland mag een kind de achternaam van zijn/haar moeder toevoegen als die met uitsterven word bedreigd. Andersom is dit tot nu toe niet mogelijk, en dat moet wettelijk gezien gelijk worden getrokken. Dus is het wetsvoorstel als volgt: als een kind de achternaam van zijn/haar moeder draagt, mag daar de naam van zijn/haar vader aan toe worden gevoegd als die met uitsterven wordt bedreigd.

Waarom dit nodig is Ik heet Alma, een naam die in Nederland niet zo bekend is, maar verder ook niet erg opvalt. Als kind had ik moeite de L duidelijk uit te spreken, en zelfs nu wanneer ik lui ben slik die letter nog wel eens in. Waardoor mensen vaak denken dat ik Anna heet, of – en eigenlijk is dat mijn favoriet – Oma. Spreek mijn naam maar eens hardop uit en besteed weinig moeite aan de letter L. Ik ontmoette eens een grootmoeder van een vriendin die nadat ik me voorstelde zei: "Ja, ik ben oma, maar wie ben jij?". Enfin – een redelijk normale naam, die mijn geslacht direct verraadt.

Dat hoeft niet altijd zo te zijn. Sterren in Amerika zijn er tegenwoordig dol op om hun baby's namen te geven die traditioneel gebruikt worden voor de andere sekse. De dochter van Mila Kunis en Asthon Kutcher heet Wyatt, Mark Zuckerberg en Priscilla Chan noemden hun meisje Max (alhoewel ze officieel Maxima heet, dus zij kan later nog kiezen), en Blake Lively en Ryan Reynolds kozen de naam James voor hun dochter. De lijst van beroemdheden die hun dochters een masculiene naam geven is lang, maar de voorbeelden van jongens die meisjesnamen krijgen zijn veel schaarser. En daar wordt het interessant – het is dus geoorloofd om een vrouw een mannelijke naam te geven, maar andersom lijkt dat niet zo te zijn. Waarom is het wel bon ton om een meisje Hector te noemen, maar gaat het echt te ver om een jongen Elizabeth te noemen?

Namen beïnvloeden hoe je behandeld wordt, en dat geldt zeker voor feminiene namen. Een onderzoek in de VS uit 2007 toont aan dat tweelingen van het vrouwelijk geslacht beïnvloed worden in de loop van hun carrière door de naam die ze krijgen bij geboorte. De meisjes die Alex werden genoemd maakten twee keer zoveel kans om door te groeien in wiskunde dan hun zusje met de naam Isabella. Dit zou allemaal komen omdat mensen een ander verwachtingspatroon hebben van meisjes met een hoog feminiene naam. En daar gaat een kind zich naar gedragen. De onderzoekers roepen ouders op om goed na te denken over hun naamkeuze omdat dit schijnbaar zo'n invloed heeft op de verloop van het leven van hun kinderen. Maar is het niet juist veel beter om het verwachtingspatroon te doorbreken? Waarom denken we dat Isabella minder goed is in rekenen?

In eerste instantie lijken de keuzes van de beroemdheden bevorderlijk voor de emancipatie. Vrouwen kunnen net zoveel bereiken als mannen; ze kunnen zelfs hun namen dragen. Maar in feite wordt mannelijkheid alleen nog maar meer op een voetstuk geplaatst door een masculiene naam uit te kiezen. Zo'n naam zou kracht ademen, terwijl een hoog feminiene naam verzorging uitstraalt. Laten we die verwachting proberen te doorbreken. Nu we ons kunnen verheugen op de eerste vrouwelijke presidentskandidaat (met een hoog feminiene naam), moeten we ons sterk maken voor de eerste Nederlandse vrouw met een Nobelprijs (19 mannen, 0 vrouwen). Zo hebben de meisjes die nu opgroeien iets om naar op te kijken. Wanneer staat de eerste Eleonora op de maan, een plek waar twaalf mannen zijn geweest maar nog geen enkele vrouw?

Tot hier de voornamen – hoe zit het met achternamen? Zijn hier ook feminiene en masculiene varianten die invloed hebben op carrièrekeuzes? Zou Pamela Wijfjes per definitie mannequin worden en Henk Paasman betonvlechter? Pas in 1998 werd het in Nederland mogelijk om te kiezen welke achternaam het kind zou dragen. Voor die tijd was het een gegeven dat het kind de achternaam van de vader kreeg, behalve bij een alleenstaande moeder. En zo geschiedde: Mathijsen kreeg ik toebedeeld, een heel degelijke achternaam, neigt naar saai, maar is het net niet. De achternaam van mijn moeder heeft iets olijks, Verkooijen. Altijd als ik die naam hoor, zie ik een vogel voor me die zich verslikt in een regenworm. Ik heb er nooit over nagedacht om de achternaam van mijn moeder toe te voegen aan mijn naam. Ze komt uit Limburg en dus uit een gezin van negen kinderen, waaronder een aantal broers – haar achternaam wordt niet bepaald bedreigd met uitsterven. Maar er is hier wel een regel voor als dit wel het geval is: de achternaam van de moeder mag worden toegevoegd wanneer het uitsterven ervan op de loer ligt. Maar in 1998 werd er niet aan gedacht dat namen van vaders wel eens konden uitsterven als kinderen naar moeders werden vernoemd. De Amsterdamse dronespecialist Zwier Spanjer (27) kreeg de achternaam van zijn moeder bij zijn geboorte. Nu willen zijn vader en hijzelf graag de achternaam van zijn vader toevoegen, omdat die inderdaad met uitsterven bedreigd wordt. Omdat hier niets over is opgenomen in de wet lijkt het onmogelijk daar iets aan te doen; een vreemde vormfout die moet worden aangepast. Door de ene vorm van seksisme in 1998 te bestrijden, is een andere (een stuk uitzonderlijkere, maar toch) opgestoken. Zwier en zijn vader zijn bereid tot aan het Europese hof door te vechten om de bedreigde achternaam op de juiste plek te krijgen.

Alma Mathijsen, mijn naam, is het product van het verplicht genderdenken van mijn ouders. De masculiene achternaam van mijn vader plus de hoog feminiene voornaam die ze samen voor mij hebben uitgekozen. Een mengeling van twee werelden. En mocht je me ooit ontmoeten, dan zal ik mijn best doen de nadruk op de letter L te leggen.

De wet in de praktijk Wanneer er een baby wordt geboren dienen ouders zich zeer bewust te zijn van de naam die ze aan hun pasgeborene willen geven, om daarna te kiezen voor welke naam ze ook maar willen.

Het is niet de keuze voor de naam die moet worden aangepast, maar de perceptie van die naam. Ook jongens die Henriëtte heten zouden de bouw in moeten kunnen en meisjes die Arnout heten mogen exotisch danser worden. Als iemand toch oordeelt op basis van een naam verliest diegene zijn recht op het hebben van een naam. Tot de tijd dat hij/zij zich aanpast wordt hij/zij aangesproken met 'degene zonder naam'. Hierbij moet een vies gezicht getrokken worden, zoals dat ook gebeurt bij cafés zonder naam.

-

Vrouwen praten misschien veel, maar we horen ze te weinig. Daarom is Broadly Nederland er. Like onze pagina.