Wachten op een nieuw leven naast een autobeurs

Sinds 4 september wordt de TT Hall in Assen voor de helft gebruikt als noodopvang voor zeshonderd mannelijke vluchtelingen die net in Nederland zijn aangekomen en niet in Ter Apel passen. Normaal is de TT Hall een enorme evenementenlocatie waar duizenden mensen naartoe kunnen om bijvoorbeeld te genieten van de Internationale vogelmarkt, om de Kringvergadering van Jehovah's Getuigen bij te wonen of waar ze de flinke Indonesische avondmarkt Pasar Malam kunnen bezoeken. De eigenaar van de hallen, Gerard Stamsnijder, heeft de helft van zijn hal beschikbaar gesteld voor vluchtelingen, de rest behoudt de huidige functie. De geplande evenementen gaan de komende tijd dus gewoon door.

Zo was er tussen 10 en 13 september ook Occasion Show, een tweedehands autobeurs waar volgens de organisatie een paar duizend mensen op afkomt. En terwijl de beursvloer en de vluchtelingenopvang alleen maar van elkaar gescheiden worden door een groot rood gordijn, is het contrast schrijnend.

Het Centraal Orgaan opvang Asielszoekers (COA) heeft hun gedeelte in een mum van tijd omgetoverd tot een geoliede machine, waar zoveel mogelijk is gedaan om de vluchtelingen enig comfort te bieden: er zijn slaapvertrekken met ieder twee stapelbedden, een grote eetruimte, een paar zithoeken met een televisie, een basketbalveldje en een paar voetbaltafels om de tijd te doden. Over het algemeen heb je er geen benul van dat aan de andere kant van het gordijn mensen zich druk maken over de prijs, kleur en paardenkracht van een nieuwe tweedehandsauto. Als je heel goed luistert, hoor je wel klanken van oudhollandse liedjes die de Occasion Show van wat sfeer moeten voorzien.

De TT Hall is voor de vluchtelingen het eerste station in Nederland voor ze in Ter Apel de procedure voor een mogelijke verblijfsvergunning ingaan. De hal is dus een soort gigantische wachtruimte, en dat is goed voelbaar. De mannen hangen rokend op het pleintje buiten, liggen op de banken en kijken vooral veel op hun telefoon, waarmee ze via WhatsApp contact houden met het thuisfront. De televisie staat op Al Jazeera, die onophoudelijk verslag doet van de vluchtelingencrisis. Maar op de vraag of ze het nieuws volgen, zegt een van de mannen: "waarom zou ik deze ellende willen herbeleven? Eén keer was meer dan genoeg."

Abdul, een 35-jarige dokter uit Syrië, is een van de mannen die een plek heeft kunnen bemachtigen op een grote bank vlakbij de televisie, en tikt onophoudelijk op zijn telefoon. Hij chat met zijn vrouw, die hij samen met hun twee kinderen (een zoon van drie en een dochter van vier maanden oud) in Libanon achter heeft moeten laten.

Voor hij naar Nederland vluchtte, moest hij al twee keer eerder in eigen land alles achterlaten om de burgeroorlog te ontkomen. Eerst van Homs naar Palmyra, waar hij zijn eigen praktijk opende, een nieuwe auto kocht en in relatieve rust een leven probeerde op te bouwen. Maar ook daar was hij niet veilig: IS viel de stad in mei binnen en richtte een ravage aan. "Wat ze deden was echt verschrikkelijk. Je kan het je niet voorstellen. Er gingen heel veel mensen dood. IS-strijders onthoofden zelfs gewonde soldaten van het regime die in het ziekenhuis lagen, en lieten de hoofden drie dagen op straat liggen voordat ze die naar de woestijn brachten." Abdul wist te ontsnappen naar een nabijgelegen dorp, maar een aantal weken geleden werd hij aangehouden door een IS-strijder die hem als dokter probeerde te ronselen voor de terreurorganisatie. Hij wist met een smoes ternauwernood te ontsnappen, nam een smokkelaar in de arm en vertrok met zijn broer met alleen het broodnodige richting Europa, terwijl zijn vrouw en kinderen zijn overtocht in Libanon afwachten. "Ik heb alles verloren," vertelt Abdul, "ik heb alleen mijn familie nog. Ik wil hen niet ook nog kwijtraken. Ik heb geen hoop meer voor Syrië. Ze mogen alles hebben zolang ik mijn familie weer zie. Mijn huis, mijn praktijk, mijn geld, mijn auto."

Auto's hebben ze aan de andere kant van het gordijn genoeg. Henk van As en zijn vrouw Linda organiseren de Occasion Show al voor de dertiende keer in Assen. Voor de geïnteresseerde autoliefhebber zijn er hier 350 auto's, caravans en campers in de aanbieding – je kunt er terecht voor een BMW 3-serie cabrio, maar ook voor caravans die alle ruimte bieden aan een gezin van zeven. De hele dag druppelen er bezoekers binnen, waar strak in het pak gestoken dealers direct op aflopen. Regelmatig wordt er onder gejuich een glimmend exemplaar verkocht. Een van de medewerkers pakt eens in de zoveel tijd een microfoon erbij om alle bezoekers op een speciale actie te wijzen: "in gangpad vier vindt u de allermooiste campers voor een lastminutevakantie naar de zon".

Het was uiteraard wel even schrikken toen ze te horen kregen dat ze dit jaar de TT Hall moesten delen met zeshonderd vluchtelingen. Tijd om te annuleren was er niet meer zeggen ze, maar een aantal van de dealers heeft zich wel op het laatste moment teruggetrokken. "En niet alleen om de juiste redenen," voegt Linda eraan toe. Eén dealer had zelfs gezegd dat hij bang was dat er van de buren een heftige stank af zou komen die klanten af zou kunnen schrikken. Uit angst voor een tegenvallende verkoop hebben ze dan ook niks gecommuniceerd over de situatie.

Die missie is geslaagd: de bezoekers lijken geen idee te hebben over wat er zich afspeelt aan de andere kant van het gordijn, en schrikken nogal als ze het nieuws horen. De mensen die wij op de autoshow spreken hebben bijna allemaal hun ongezouten mening klaarliggen over het vluchtelingenbeleid. Een stel van middelbare leeftijd dat op zoek is naar een caravan begrijpt eigenlijk niet waarom juist deze vluchtelingen het recht hebben op een verblijf in Nederland: "Natuurlijk moeten we mensen die het echt nodig hebben onderdak bieden, maar op televisie zie ik alleen maar mensen die volgens mij helemaal niet hoeven te vluchten. Ze hebben duidelijk geld, merkschoenen, mobieltjes, noem maar op. Dat kunnen geen echte vluchtelingen zijn. We kunnen zo veel mensen ook helemaal niet opvangen. We overstromen zo."

Daarnaast stellen sommige bezoekers ook vraagtekens bij het vermogen van de Syriërs om zich aan te passen aan het leven in Nederland. Zoals de man van het stel het verwoordt: "Ze worden geboren met het lawaai van machinegeweren op de achtergrond en daar groeien ze mee op. Ze komen hiernaartoe met een hart vol haat en dan vechten ze elkaar hier weer de tent uit. Let maar op."