We vroegen een filosoof dat rare interview met Jaden en Willow Smith uit te leggen

Alle citaten van Jaden en Willow Smith uit  ​T Magazine.

Niemand weet eigenlijk waar dat interv​iew inT Magazine met Jaden en Willow Smith van afgelopen maandag nou in hemelsnaam over ging. Tijdreizen? Ademende baby's? Quantumfysica? Vulture noemde het 'zengebrabbel'. The Guardian noemde het 'totale onzin'. Time maakte een gedichtengenerator die van willekeurige zinnen uit het interview een haiku maakt. Dat ziet er dan ongeveer zo uit:

Baby's onthouden
Het tegenovergestelde van een appel
Want leven

Het was een interview dat iedereen heeft gelezen, maar niemand echt heeft begrepen. Daarom vroeg ik aan een filosofieprofessor (die graag anoniem wou blijven om zijn academische reputatie niet in gevaar te brengen) of hij de prietpraat zou kunnen vertalen naar Algemeen Beschaafd Nederlands en - als hij dan toch bezig was - meteen kon kijken of er ook maar iets van het interview te koppelen is aan daadwerkelijke filosofie.

Willow: Ik bedoel, ik kan het langzaam of snel laten gaan, wat ik maar wil - en daardoor weet ik dat het niet echt bestaat.

Jaden: Het is bewezen dat hoe tijd aan je voorbijgaat, afhangt van waar je je bevindt in het universum. Het is relatief aan andere wezens en andere plekken. Maar op het niveau van het bestaan op aarde: als je je bewust bent van het moment, kan een seconde een jaar duren. En als je niet bewust bent, kan je hele jeugd of zelfs je hele leven voorbij flitsen in zes seconden. Maar je kunt je in zoiets ook enorm verliezen.

Willow: Want leven.

Jaden: Precies, omdat je moet leven. Er zit een theoretisch natuurkundige in iedereen zijn hoofd, en je kan praten en praten, maar het is het leven. Willow: Het is het doen ervan.

VICE: Willow en Jaden praten in het begin veel over tijdreizen. Willow zegt dat ze de tijd "snel of langzaam kan laten gaan" en Jaden zegt dat "hoe tijd aan je voorbijgaat, afhangt van waar je je bevindt in het universum". Waar gaat dat over?
Filosoof: Er zijn eigenlijk twee dingen waar het hier over gaat. Jaden lijkt bekend te zijn met de beroemde consequentie van de relativiteitstheorie, die soms wordt uitgelegd als de tweelingparadox. Dat gaat over een identieke tweeling, waarbij de ene in een raket supersnel (bijna met de snelheid van het licht) door de ruimte reist, terwijl de ander op aarde blijft. De relativiteitstheorie zegt dat als de ene snel genoeg gaat en lang genoeg wegblijft, hij bij terugkomst nog steeds jong is, maar iedereen die hij heeft achtergelaten op aarde enorm verouderd is - dus ook zijn tweelingbroer. In zekere zin is het verloop van tijd dus relatief. Dat is ook een totaal onomstreden idee – of in ieder geval zo onomstreden als een wetenschappelijke theorie kan zijn. Dus het klinkt alsof Jaden goed op de hoogte is als het om dit element van de natuurkunde gaat.

En Willows idee over het vertragen en versnellen van tijd?
Dat gaat meer over de fenomenologie van de tijd. De relativiteitstheorie zegt eigenlijk niks over hoe wij tijd ervaren; het maakt alleen voorspellingen mogelijk over het objectieve verstrijken van tijd. Beide kinderen lijken het te hebben over hoe het kan dat dezelfde tijdsintervallen sneller of langzamer lijken te gaan. De tijd vliegt als je het leuk hebt; als je een saaie les hebt, lijkt een minuut wel een uur te duren. Dat is allemaal bekend en best waar, maar heeft te maken met onze menselijke psychologie, niet met het objectieve karakter van tijd zelf. Dus je moet de onderwerpen beter afbakenen - één is de fysica van tijd, de ander is de fenomenologie van tijd.

Wat zijn enkele thema's die in jullie werk terugkomen?
Jaden: De P.C.H. is er één van; het melancholische van de oceaan; het melancholische van al het andere.

Willow: En het gevoel van 'dit is een fragment van een holografische realiteit die een hoger bewustzijn heeft gemaakt'.

Wat bedoelen ze als ze het hebben over een onderdeel zijn van een "holografische realiteit"?
De holografische werkelijkheidshypothese is eigenlijk Descartes' droomscenario in een nieuw jasje, dus het leven in een matrix. Dat is zeker iets waar filosofen het al langer over hebben.

Jaden: Dat is nog iets anders: wat is jouw taak? Wat is je carrière? Nee, ik ben. Ik ga mijn stempel op alles in deze wereld drukken.​​

Later in het interview zegt Jaden: "Wat is jouw taak, wat is je carrière? Nee, ik ben." Is dat iets Cartesiaans - ik denk, dus ik ben? Of is het iets existentieels?
Ik snap waarom je de neiging hebt om een parallel met Descartes te trekken, maar het klinkt mij meer in de oren als onbenullig sociaal commentaar. Ik bedoel, op een feestje is het eerste wat je iemand vraagt: "Wat doe je?" Dat kan vervelend worden, en ik denk dat hij ons er gewoon op probeert te wijzen dat een mens meer is dan wat hij van negen tot vijf doet. Er is iets achterlijks aan een cultuur die ons dwingt om onszelf te laten definiëren door ons werk.

Ja, daar heb je een punt.
Maar ik denk dat het een beetje overdreven is om op basis van die ene zin een parallel te trekken met de existentialistische traditie. Al zijn er in het existentialisme wel twee hoofdzondes. Eén daarvan is wanneer je niet toegeeft wat je bent of wat je hebt gedaan. De tweede draait om het niet erkennen van het feit dat je zelf verantwoordelijk bent voor je acties en dat je de macht hebt om dingen anders te doen in de toekomst. Wat Jaden zegt klinkt alsof hij het eens is met het tweede, maar zich verzet tegen het eerste – vooral wanneer hij zegt dat je baan geen afspiegeling is van wie jij bent als persoon. Een existentialist zou je aanmoedigen om ook verantwoordelijkheid te nemen voor het carrièrepad dat je gekozen hebt.

Jaden: Wanneer baby's net geboren zijn, kan je hun zachte plekken [fontanel, red.] zien kloppen, er zit een hartslag in. Dat komt doordat er energie door hun lichaam op en neer gaat.

Willow: Prana-energie.

Jaden: Het is prana-energie, omdat ze nog steeds door hun buik ademen. Zij herinneren het zich. Baby's kunnen het zich herinneren.​

Wat is prana-energie?
Prana-energie klinkt als Oosterse filosofie, en daar weet ik niet zo veel vanaf.

Jaden: Precies. Omdat je brein een dualiteit heeft. Als een gedachte door je hoofd gaat, is het niet één gedachte; het moet door allebei de hersenhelften kaatsen. Denk je aan iets vrolijks, dan denk je tegelijkertijd aan iets verdrietigs. Denk je aan een appel, dan denk je ook aan het tegenovergestelde van een appel. Het is een instrument om wiskunde te begrijpen en dingen met twee verschillende realiteiten. Maar creativiteit komt voort uit een plek van eenheid, en dus niet uit dualiteit. Je kan in die tijden niet naar je brein luisteren – dat zal je alleen vertellen wat je denkt en ook wat anderen denken.

Oké. En dat idee van het dubbele bewustzijn, waar komt dat vandaan?
'Dubbel bewustzijn' komt van W.E.B. Du Bois.

Maar volgens mij heeft hij het niet over dat soort dubbel bewustzijn. Jaden zegt iets van: "je geest heeft een dualiteit" en "wanneer je aan een appel denkt, dan denk je ook aan het tegenovergestelde van een appel". Wat betekent dat?
Dat is…gewoon raar. Hij gaat hier alle kanten op – wat niet zo raar is, als je bedenkt dat hij nog een kind is. Maar een interessant epistemologisch idee is dat als je niet over het tegenovergestelde van iets kan nadenken, je ook niet over het originele ding zelf kan nadenken. Elke concept heeft een tegenovergestelde nodig om gedefinieerd te worden. Het idee van vals geld slaat nergens op in een wereld waarin al het geld vals is. Of een beter voorbeeld: ik ben nu misschien aan het dromen, maar is het logisch om dan aan te nemen dat al mijn ervaringen tot nu toe een droom zijn geweest?

Nou wordt het wel erg zweefteverig.
Jep.

Laten we even teruggaan naar Du Bois's idee van dubbel bewustzijn. Willow heeft het over haar nummer "Whip My Hair". Ken je dat?
Ja, zeker weten.

Willow zegt dat haar nummer "veel voor jonge donkere meisjes wereldwijd heeft gedaan" omdat het hen vertelt dat ze niet bang hoeven zijn om zichzelf te zijn. Klopt dat met de ideologie van Du Bois?
Nou, wanneer je 'jezelf bent' in deze zin, dan ben je niet bezig met hoe anderen je zien. Je probeert het dubbele bewustzijn te overstijgen; je probeert jezelf niet te bekijken vanuit het perspectief van de derde persoon – of dat nou de blanke kolonialist is of iemand anders. Je probeert jezelf alleen als individu te zien. Dus ja, volgens mij is er wel een verband tussen de twee. Maar ik ben geen expert op het gebied van Du Bois.

Dus wat je eigenlijk zegt is dat Willow en Jaden Smith niet alleen maar onzin uitkramen?
Nee, het lijkt erop dat ze een goede opleiding hebben genoten. Wel een beetje new-age-achtig, maar goed.