We spraken een paar internationale vrachtwagenchauffeurs over hun leven

FYI.

This story is over 5 years old.

Stuff

We spraken een paar internationale vrachtwagenchauffeurs over hun leven

"Ik ben bang dat mijn moeder plotseling zal overlijden, en dat ik er dan niet bij ben."

Vrachtwagenchauffeur Ürsu staat geparkeerd op het parkeerterrein van een wegrestaurant bij Grauholz. De snelweg net buiten Bern is één van de oudste en drukste wegen in Zwitserland. "Vroeger had het nog wel iets romantisch, vrachtwagenchauffeur zijn," zegt de 61-jarige Ürsu, maar inmiddels is de situatie anders. "Overvolle wegen, krappe tijdsplanning, continue surveillance en een slecht loon aan het einde van de maand." Hij zou niet in de schoenen willen staan van de jongere generatie chauffeurs. Internationale vrachtwagenchauffeur is een veeleisende baan – een 48-urige werkweek is heel normaal, en dit kan uitlopen tot wel 60 uur per week. In Nederland verdient de gemiddelde vrachtwagenchauffeur een brutoloon van €1800, terwijl het gemiddelde in het Verenigd Koninkrijk rond de €2450 ligt; in Duitsland is dit ongeveer €1950. Het ziet er niet naar uit dat de werkomstandigheden of lonen zullen verbeteren, gezien het feit dat transportondernemers uit West-Europese landen steeds meer chauffeurs uit Midden- en Oost-Europa aannemen, die hetzelfde werk doen voor de helft van het geld. Deze bestuurders komen uit landen als Estonia, Litouwen, Polen, Hongarije, Roemenië, Wit-Rusland of Oekraïne en zijn vaak wekenlang, soms maandenlang onderweg; ze zitten, eten en slapen gedurende al die tijd in een ruimte die vaak kleiner is dan drie vierkante meter. Veel van hen zijn gedwongen om voor ieder aanneembaar loon de weg op te gaan, door de werkloosheid in hun thuisland – wat sommige transportondernemers maar al te graag in hun voordeel gebruiken. Ik ging naar het wegrestaurant bij Grauholz om een aantal van deze internationale vrachtwagenchauffeurs te ontmoeten. Sommigen wilden liever niet op de foto, dus vroegen ze me in plaats daarvan een foto te maken van hun trucks. We praatten in het Engels of Duits, met onze handen en voeten, of met behulp van Google Translate. Hoe de communicatie ook verliep, één ding was duidelijk: ze hadden allemaal heimwee.

Advertentie

Fjodor, 53 jaar, uit Kazachstan

"Ik ben nu al bijna drie maanden onderweg. Over twee weken zal ik naar huis rijden, samen met een vriend uit Wit-Rusland. Ook hij rijdt lange afstanden, maar hij heeft twee jonge kinderen. Voor mij is het wat makkelijker, omdat mijn zoon al volwassen is. Maar ik wil niet klagen: ik verdien maandelijks zo'n €750. Thuis zou ik misschien €100 verdienen – als ik überhaupt werk zou kunnen vinden."

Kristjan, 26 jaar, uit Estonia

"Als vrachtwagenchauffeur ben je de hele tijd aan het wachten, altijd maar wachten. Uren – soms dagen. Dat vind ik het vervelendste aan deze baan. Vroeger nam ik nog weleens een boek mee als ik begon met rijden, maar tegenwoordig staar ik maar wat naar m'n telefoon. Als ik begin te rijden, voel ik me meteen wat beter – ik word er ontspannen van. Ik vind het niet erg om niet te weten waar ik volgende week zal zijn, als ik tenminste niet zo lang hoef te wachten. We staan nu onder meer druk dan vroeger. We worden de hele tijd in de gaten gehouden – door koeriers, door klanten en door de politie. Ik weet niet hoe lang ik hier nog mee door zal gaan. Misschien stop ik als ik mijn toekomstige vriendinnetje ontmoet."

Alexandr, 36 jaar, uit Wit-Rusland

"Ik ben bevriend met Fjodor uit Kazachstan. We rijden vaak samen, praten dan over allerlei dingen – over het leven thuis, over onze problemen en over wat ons te wachten staat. Wat we gaan doen als we stoppen met rijden, bedoel ik. Soms ben ik bang om naar huis te gaan, vooral als ik lang weg ben geweest. Je weet niet of er thuis ondertussen iets drastisch veranderd is, omdat we onder een dictator leven sinds de Sovjet-Unie uiteengevallen is. Natuurlijk bel ik m'n familie wanneer ik de kans krijg, maar je weet gewoon niet zeker wat er de volgende dag zal gebeuren. Geloof mij maar, ik heb genoeg meegemaakt om dat met zekerheid te kunnen zeggen."

Advertentie

Jan, 65 jaar, uit Nederland

"Ik zou in maart met pensioen gaan, maar ik blijf rijden tot oktober, omdat ik dan 25 jaar bij hetzelfde bedrijf ben, en ze een enorm feest voor me gaan geven. Ik zit al meer dan veertig jaar achter het stuur. In die tijd is er veel veranderd – meer verkeer, meer stress, minder tijd. Meer chauffeurs uit Oost-Europa. Zij geven veel geld uit aan een rijbewijs in Roemenië, Polen of Rusland, en dan komen ze hier en zeggen ze: "Neem mij, ik rijd voor elke prijs, het maakt niet uit waarheen of voor hoe lang." Begrijp me niet verkeerd, ik neem ze niks kwalijk. De transporteurs die ze voor de helft of een derde van ons salaris aannemen zijn de schuldigen. Het is een slechte zaak."

Anatoli, 35 jaar, uit Wit-Rusland

"Ik reed van Wit-Rusland naar Litouwen, toen door Polen naar Duitsland en daarna door naar Zwitserland. Eerst vervoerde ik hout, toen meubels, later bloemen. Volgens mij breng ik op de weg terug iets van koffiepads mee. Ik ben soms maandenlang onafgebroken weg. Ik weet niet hoe ik dit precies moet uitleggen, maar soms ben ik heel verdrietig. Dan denk ik aan thuis – we hebben een klein tuintje, het is er heel mooi. Maar ik kan er geen werk vinden. Wat moet ik anders doen? Het heeft me al een fortuin gekost om m'n rijbewijs te kunnen halen, ik kan niet zomaar ontslag nemen. Ik moet geld verdienen."

Mike, 56 jaar, geboren op Sicilië, opgegroeid in Duitsland

"Vroeger bezat ik tientallen vrachtwagens. Ik vervoerde allerlei dingen – ik bedoel, echt alles. Ik reed naar plekken als Zuid-Afrika, de Verenigde Staten en Rusland, naar steden als Mexico-Stad en Kaboel. Ik verdiende veel geld, maar op een gegeven moment had ik er geen zin meer in. Ik wilde eigenlijk niets meer te maken hebben met die hele levensstijl. Tegenwoordig werk ik als vrachtwagenchauffeur voor maar €2500 per maand. Ik ben nu samen met mijn vierde vrouw – ze is Russisch. Zij weet tenminste nog wat familie betekent. Ja, de werkomstandigheden zijn klote. Het verkeer, de druk, de chauffeurs uit Oost-Europa – alles is klote. Maar ja. Ik ben 56 jaar, en ik zal rijden tot ik erbij neerval. Dit is mijn leven, ik voel me vrij. En nee, je mag niet in m'n truck zitten. M'n bloedeigen broer mag er niet eens in – dat brengt ongeluk."

Advertentie

Andriy, ergens in de dertig, uit Oekraïne

"Ik rijd nu al twee jaar rond. Het is de enige baan waar ik wat geld mee kan verdienen. Ik krijg van die beelden in m'n hoofd – meestal vlak voor ik ga slapen, maar soms ook als ik aan het rijden ben. Het zijn flashbacks naar die ene keer toen ik naar het ziekenhuis moest, omdat ik gewond was. De lichten waren zo fel. De man naast me had een been verloren en een gat in z'n buik. Het was afschuwelijk. Die beelden blijven maar omhoog komen. Denk je dat ik gek aan het worden ben? Ik wil niet op de foto, maar schrijf alsjeblieft op dat ik een goed leven wil hebben. Dat is alles wat ik wil. Zou je dat voor me willen opschrijven?"

Jakub, 34 jaar, uit Polen

"Ik rijd vier weken lang, en dan ga ik een paar dagen terug naar Warschau, naar m'n vrouw en kinderen. Ik vervoer bloemen in potten en tulpen van Nederland naar Zwitserland, Italië, Spanje – waar dan ook. Ik mis m'n dochters. Vandaag is mijn jongste dochter jarig en ik zit hier maar in die vrachtwagen, ver weg van huis."

Denis, 57 jaar, uit Oekraïne

"Het maakt me niet zoveel uit dat ik alleen eet, alleen slaap en alleen drink. Ik bedoel, het is beter om niet te denken aan hoe het zou zijn als alles anders was. Maar het kan natuurlijk wel lastig zijn. Mijn moeder is ziek en woont in een verzorgingstehuis. Als ik aan haar denk, hoe ze daar zit, dan wil ik naar huis om haar op te zoeken en met haar te praten over het verleden. Ze was vroeger een heel vrolijk persoon, ze lachte altijd veel. Ik ben bang dat ze plotseling zal overlijden, en dat ik er dan niet bij ben. Maar soms ben ik ook blij dat ik zo ver weg van huis ben. Dat is de realiteit – ik weet niet wat ik er verder over moet zeggen."

Advertentie

Lazio, ergens in de veertig, uit Roemenië

"Ik rijd alleen voor de Duitsers en de Nederlanders. Voor Roemeense bedrijven komt de wagen op de eerste plaats, voor de man die achter het stuur zit. Dat is waarom ik dit leven prima vind zoals het nu is – behoorlijk goed, zelfs. Ik weet niet waarom de anderen zoveel klagen. Ik kan voor het eerst in mijn leven aan met pensioen gaan denken. Ik heb nu geld om naar de dokter te gaan als ik ziek ben. Dat is een goed gevoel."

Ronaldo, 54 jaar, uit Portugal

"Een schnitzel met patat, een salade, een kop koffie en een douche – dat zou in totaal ongeveer 36 euro kosten hier in Zwitserland. Het kost ongeveer de helft in Duitsland, maar ik zou het niet eens kunnen betalen als het een tientje was. Ik neem mijn eigen eten mee. Altijd genoeg vlees, een paar eieren, groenten in glazen potten. Mijn broer is boer en de rest kan je altijd wel ergens krijgen."

Toni, 46 jaar, uit Macedonië

"Ik heb mijn eigen bedrijf, we zijn met vier chauffeurs. Ik red me wel, maar het is zwaar. Een transporteur kan maar op twee dingen bezuinigen – diesel en de chauffeur. Wie het meest kostenefficiënt is krijgt de klus. Dat gaat de komende paar jaar niet veranderen. Wat zou het voor verschil maken als ik tegen je zei dat ik me zorgen maak over de zaak? Mijn chauffeurs zijn betrouwbaar, ik ben mijn eigen baas, ik heb een gezin, de kinderen zijn gezond. Ik heb foto's van ze – wacht, ik zal ze laten zien."

Ürsu, 61 jaar, uit Zwitserland

"Ik ben begonnen met rijden op 3 september 1976 – bijna veertig jaar geleden. De business is wel een stuk lastiger geworden, maar dat is overal het geval. Het gebrek aan respect tegenwoordig, dat is wat me echt stoort. Vrachtwagenchauffeurs waren vroeger echt iets op de weg, ik was altijd trots dat ik met een vrachtwagen reed. Ik heb zoveel vrienden gemaakt en we letten altijd op elkaar. Nu let iedereen alleen op zichzelf. En dat is ook niet zo gek: veel mensen rijden voor een hongerloontje. Ze werken voor bedrijven die alles uit hun chauffeurs proberen te persen – voor hen is het belangrijkste dat het niet te veel mag kosten. Het is eigenlijk gewoon moderne slavernij. Nou ja, over dat soort dingen denk ik vaak na tijdens lange ritten."