De vrolijke protestpopmuziek van hoopvolle Somaliërs

Je kunt gerust stellen dat het niet zo lekker is gegaan met Somalië de afgelopen twee decennia. De neergang van een niet bepaald fijn militair regime in 1991 leidde tot 21 jaar van burgeroorlog en regionale conflicten. Buitenlandse regeringen bemoeiden zich ermee, zowel via diplomatiek als militair ingrijpen. Stammen vochten met elkaar en gewapende islamitische groeperingen—vooral Harakat al-Shabaab al-Mujahideen—hadden de controle over een aanzienlijk deel van het land.

Maar… dingen gaan veranderen. Al-Shabaab is op de vlucht en trekt zich terug vanwege de oprukkende troepen van de Afrikaanse Unie, die samenwerken met Ethiopiërs en Amerikanen. Er is onlangs een nieuw parlement ingezworen en dat zal een nieuwe president, een nieuwe woordvoerder en een nieuwe minister-president kiezen. De aanvallen van de Amerikanen hebben niet alleen sleutelfiguren van al-Shabaab gedood, maar ook burgers. Op dit moment worden de aanvallen echter getolereerd.

Somalië lijkt vrolijker te worden. Het optimisme onder de bevolking is voelbaar en is goed te horen in de huidige tophit ‘Yaan La Dooran, Ya La Doorta’, wat zoveel betekent als ‘Laten we stemmen… laten we niet stemmen’. Het lied, gezongen door vier beroemde Somalische artiesten genaamd Mohamed Ahmed Qomal, Hussien Shire, Abdulkadir AJ en Nuur Jama Aden, is overal te horen en vertelt het volk welke leider goed zou zijn voor Somalië. Ik sprak Abdurrahman Warsameh, een Somalische journalist die in Mogadishu woont, om meer over het lied te weten te komen.

Abdurrahman doet zijn ding.

VICE: Hé Abdurrahman, wanneer denk je dat er verkiezingen zijn?

Abdurrahman: Het is onmogelijk om daar een uitspraak over te doen. Georganiseerde verkiezingen kunnen nu om veiligheidsredenen niet worden gehouden, omdat de regering nog niet de controle heeft over het hele land. Het plan is dat een permanente Somalische regering hiervoor gaat zorgen, zodat het volk de volgende keer kan stemmen. Er komt dan ook een referendum over de huidige grondwet. Hopelijk kunnen er binnen vier jaar democratische verkiezingen worden gehouden.

Kun je me wat vertellen over dit lied? Wanneer begon je dit veel te horen?

Het is eind 2008 geschreven, rond de tijd dat er een grote conferentie over Somalië werd gehouden in Djibouti. Er werd toen gepraat over de verkiezing van een nieuwe president. De schrijver van het lied vond dit het juiste moment voor het volk om zich bewust te worden van de verkiezingsstrijd die gaande was, al had het normale volk geen enkele kans om te stemmen. Nu is het lied bepalend voor het gevoel over de verkiezingen in de stad en is het te horen op iedere radiozender. Dit lied moedigt geen specifieke kandidaat aan, het beschrijft gewoon goed wat voor soort persoon een goede leider zou zijn voor Somalië en wat voor persoon een slechte leider zou zijn.

Wat zijn volgens het lied goede en slechte eigenschappen van een leider?

Het lied werd bekend in een tijd waarin mensen veel hoop hadden dat de gevechten in Somalië zouden eindigen, omdat het erop leek dat de oppositie en de regering zouden stoppen met vechten. Het lied zegt dat een goede leider eerlijk, democratisch en niet corrupt is, mensen- en kinderrechten respecteert, en ook vrouwen en eigenlijk iedereen. Een slechte leider is volgens het lied iemand die oorlog voert, bloed aan zijn handen heeft, stamleden onderling verdeeld en niet patriottisch is. Het gaat ook over radicale islamieten die problemen veroorzaken in het land.

Is het lied, behalve op de radio, ook op straat te horen en in andere publieke ruimtes?

Jazeker. Het wordt overal gedraaid. Normaal gesproken gaan Somalische nummers over liefde en emotie, dat soort dingen, vooral in Mogadishu. Nu is het een politiek lied dat mensen aan het denken zet. Sinds 2009 luisteren mensen ernaar en nu, door de verkiezingstijd, is het populairder dan ooit. Elke kandidaat wil de persoon zijn waar het lied over gaat.

Is dit het eerste Somalische lied over politiek?

Precies, precies! We hebben geen vrije en eerlijke verkiezingen gehad in de afgelopen tien jaar. We hadden een soort democratie in Somali-stijl, waar iedere stam mensen koos om hen te vertegenwoordigen in het parlement. Dit is het eerste lied dat gaat over verkiezingen en het heeft deuren geopend voor meer nummers over politiek. Er zijn al wat copycats, maar dit is het lied dat constant wordt gedraaid. Je zou dus zeker kunnen zeggen dat dit het eerste politieke lied van Somalië is.

Hoe staat het met het nachtleven van Mogadishu tegenwoordig?

Somalië en Mogadishu zijn veranderd het afgelopen jaar. In voorgaande jaren was het enige waar mensen aan dachten dingen als vuurgevechten, hongersnood en bloedvergieten. Sinds al-Shabaab zich terugtrekt uit Mogadishu durven mensen weer naar hun huis te komen en zijn er weer tekenen van een nachtleven in de stad. Bedrijven kunnen nu open blijven tot middernacht, terwijl ze voorheen om vijf uur ’s middags moesten sluiten. Eigenlijk stopte alles op dat moment en moesten mensen gewoon binnenblijven. Wanneer de dagelijkse kogelregen begon moest ik mijn familie onder verschillende kamers verdelen. Als één kamer dan geraakt werd, ging er maar één familielid dood. Maar al-Shabaab heeft zich teruggetrokken, dingen zijn aan het veranderen en mensen luisteren dit lied op straat en in lokale winkels. Het wordt op iedere straathoek gespeeld, en op iedere straathoek wordt gebouwd. Het land wordt weer opgebouwd.

Gaan mensen uit om te dansen in Mogadishu? En is er live muziek?

Mensen zijn hier heel conservatief, maar er zijn hotels en andere plekken waar minder conservatieve mensen naartoe kunnen om te dansen. Het gebeurt wel, maar in het geheim. Live muziek wordt zeker ook gespeeld. Toen al-Shabaab nog de touwtjes in handen had speelde niemand live muziek, dat kon niet. Maar nu ze zich alleen nog in het achterland bevinden, hoor je weer live muziek. Lokale bands treden op, vooral in huizen en hotels. Maar wel privé.

Het lied heeft ook invloeden van Westerse pop. Spelen andere bands ook dit soort muziek? En hoeveel traditionele Somalische invloed is er?

De artiesten die deze muziek maken komen van Somalische diaspora, expats die in Europa wonen, dus ze zijn heel erg beïnvloed door Westerse popmuziek. Veel mensen houden van lokale muziek en dit heeft ook invloed, maar de meeste nummers die er in de afgelopen 25 jaar zijn gemaakt zijn beïnvloed door muziek uit de rest van de wereld. Veel Somaliërs zijn in die jaren namelijk naar het buitenland verhuisd. De meeste Somalische liedjes worden in het buitenland opgenomen en worden geschreven en gezongen door artiesten die in het Westen wonen. Nu beginnen mensen langzaamaan terug te komen naar Somalië.

Dat is goed nieuws. Heel erg bedankt Abdurrahman.

Jij ook bedankt!