Als je verhuurder het te gortig maakt, kan je in huurstaking gaan

Het is verre van ideaal om in deze tijden van wooncrisis huurder te zijn: huren is duurder dan ooit, betaalbare woningen zijn praktisch onvindbaar en de rechten die je als huurder hebt zijn de afgelopen tien jaar stukje bij beetje afgebroken. Daarbij functioneert de Huurcommissie, de instantie die bemiddelt tussen huurders en verhuurders, traag en slecht. Vaak zit er niets anders op dan dankbaar zijn voor de paar vierkante meters die je kunt krijgen, en hopen dat die bruine vochtplek op de muur niet verder groeit. 

Maar mocht het echt te gortig worden met je woonsituatie, dan is er een manier waarop je gegarandeerd de aandacht van je verhuurder trekt: simpelweg je huur niet overmaken. Begin jaren dertig gebeurde dat op grote schaal, vooral in Amsterdam en Rotterdam, waar de huren in arbeiderswijken in korte tijd enorm omhoog gingen. Veel huurders, die behoorlijk verarmd waren door de crisis, legden zich daar niet bij neer. In sommige gevallen leidde dat tot een grimmige strijd, waarbij er militaire politie werd ingezet om de huurstaking te breken. Ook in de jaren zeventig en tachtig werden er met enige regelmaat huurstakingen georganiseerd. Zo gingen huurders in Hellevoetsluis in huurstaking omdat hun daken waren afgewerkt met “levensgevaarlijke” spaanplaat die hun woningen deed stinken, en stopten Molukse huurders in Capelle aan de IJssel met het betalen van huur om zo de noodzakelijke renovatie van hun verouderde woningen af te dwingen.

Deze manier van actievoeren is onlangs afgestoft door een groep bewoners van Startblok Riekerhaven, een containerwoningencomplex net buiten de ring van Amsterdam dat door storm Eunice flink werd toegetakeld. Het dak waaide kapot, waardoor stukken dakplaat in het rond vlogen en er zelfs een plafond doorboord werd. Veel huurders zeggen zich niet veilig te voelen in hun woningen. Ze hadden bij wooncorporatie De Key al eerder geklaagd over mankementen en achterstallig onderhoud, maar daar werd niet genoeg mee gedaan om het dak-debacle te voorkomen. 

Honderdvierentwintig Startblokbewoners maken daarom sinds 1 maart geen huur meer over. Op het Instagramaccount rieker.rent.strike wordt praktische staak-informatie gedeeld en wordt ook bijgehouden wat de stakers tot nu hebben bereikt. Dat is inmiddels al aardig wat: zo komt er een onafhankelijk onderzoek naar de staat van de containerwoningen en wordt de schade die door het dakongeluk is ontstaan vergoedt. Ook is er door De Key beloofd dat er geen deurwaarders op de huurstakers zullen worden afgestuurd. VICE belde met huurstaker Nina Boelsums (26) om de vragen hoe zo’n staking in z’n werk gaat.

VICE: Hoi Nina, hoe kwamen jullie op het idee om geen huur meer te betalen? 
Het begon eigenlijk heel spontaan. Het was heel eng en chaotisch toen het dak kapot ging. In allerlei groepchats begonnen mensen te zeggen: het is eigenlijk belachelijk dat we nog huur betalen. En zonder ook maar iets te organiseren waren er al een stuk of twintig mensen die de huur uit boosheid hadden teruggeboekt. Ook voor de storm waren er al veel problemen, dus de gedachte “waarom betalen we hier eigenlijk huur voor?” was er al. 

Wanneer werd die gedachte een officiële huurstaking?
Toen ik hoorde dat een aantal mensen hun huur had teruggeboekt, dacht ik: nu moeten we organiseren, anders zijn het gewoon allemaal individuele wanbetalers in plaats van een georganiseerde actie. Dan kan De Key ze heel hard aanpakken. We hebben meteen een groep van zo’n twintig mensen op poten gezet, die juridisch alles ging uitzoeken, en ervoor zou zorgen dat iedereen op hetzelfde moment in huurstaking zou gaan. Daar zijn we vanaf de dag na de storm mee begonnen. Toen we hadden uitgezocht wat er bij een huurstaking komt kijken en wat de risico’s zijn, hebben we die informatie gedeeld en zijn we andere bewoners gaan werven om mee te doen. 

Wat zijn die risico’s? Kunnen jullie je huis worden uitgezet?
Ja, dat is wel een risico. Het ding is: als je in staking gaat bij je werkgever, dan is daar wetgeving over. Maar als je in huurstaking gaat, ben je eigenlijk gewoon een wanbetaler. Als je met een grote groep bent, kan je wel samen een advocaat regelen, politieke partijen achter je kunt krijgen, demonstraties kan organiseren en dat soort dingen. Dat helpt. Sowieso geldt: hoe meer mensen hoe beter, want ze kunnen ons niet allemaal ontruimen. Maar juridisch gezien maakt het niet veel uit.

Hoe pak je dat concreet aan, een huurstaking organiseren?
We zijn 1 maart allemaal in huurstaking gegaan. Een maand later komt dan een brief, waarin staat dat je niet betaald hebt. Dan hebben we twee weken om de huur alsnog te betalen. En dan kunnen ze beginnen met het inschakelen van een incassobureau en dan kunnen er extra kosten worden gerekend over niet gemaakte betalingen. Als dat gebeurt, en we dan nog steeds in huurstaking zijn, dan gaan we daar een benefiet voor organiseren. De Key kan een rechtszaak beginnen. Sinds de jaren tachtig zijn er eigenlijk geen huurstakingen meer geweest in Nederland. Dus het moeilijk om in te schatten hoe een rechtszaak zou uitpakken. Als ze ons zien als wanbetalers, dan maakt het niet uit of je in huurstaking bent of niet. Er gaan wel een paar maanden overheen voordat er mogelijk huisuitzettingen kunnen komen.

Kan je dan ondertussen je niet betaalde huur uitgeven aan leuke dingen?Nee, het is wel heel belangrijk dat iedereen dat bedrag op de spaarrekening zet. Je weet nooit of er iets gebeurt waardoor je moet stoppen met de huurstaking, en dan moet je de huur wel alsnog kunnen betalen. 

Het klinkt niet als een feestje om in Riekerhaven te wonen. Hoe is het daar nu?
Op dit moment hebben we een tijdelijk dak, waardoor het binnen veertig graden wordt als je het raam niet openzet. Verder zijn er op Riekerhaven veel gebreken: wasmachines die het maandenlang niet doen, sinkholes. Er is iemand die een gat heeft in z’n vloer dat steeds groter wordt en niet wordt gerepareerd. En er zijn ook mensen die last hebben gehad van straatintimidatie, aanranding en geweld rondom het Startblok.

Wat wel heel fijn is, is dat we een fijne community zijn. Buren zijn best wel hecht, iedereen kent elkaar, we maken praatjes en vieren feestjes. Dus dat is wel fijn. Omdat we zo close zijn als buren, heeft de huurstaking zich ook zo spontaan kunnen ontwikkelen. Als we dat niet hadden gehad, dan hadden we dat eerst op moeten bouwen.

Hoe lang willen jullie blijven staken?
Totdat al onze eisen zijn ingewilligd. Maar we moeten wel met z’n allen bekijken hoe ver we willen gaan. In de jaren dertig waren er wel eens zesduizend mensen die aan zo’n staking meededen: als er dan een uitzetting plaatsvond werd de hele straat bezet, zodat de politie en deurwaarder niet in de buurt konden komen. Dat is in principe hoe ver het zou kunnen gaan. Maar we zullen steeds als collectief overleggen: gaan we door of stappen we eruit? Het is belangrijk dat we samen tegelijkertijd stoppen of tegelijkertijd doorgaan. Anders heb je aan het einde misschien nog vijf hardcore mensen over, en die kunnen dan hard worden aangepakt. 

Inmiddels heeft De Key al best wat toezeggingen gedaan, jullie huurstaking lijkt succes te hebben. Zouden meer mensen moeten overwegen om op deze manier actie te voeren?
Ja, dat idee heb ik wel heel sterk. Kijk: wij hebben officieel een woning, maar eigenlijk is dit een soort van verborgen woningnood. We zitten hier namelijk in containers die al bijna tien jaar over de datum zijn, ze zijn erg verouderd. De enige reden dat we hier wonen is omdat we niets anders hebben. In de vorige eeuw hebben huurstakingen voor een verbetering van de volkshuisvesting gezorgd, de condities waarin mensen moesten leven werden verbeterd. Hier op Riekerhaven hebben we hele gezinnen die in een studio van 25 meter wonen – het zijn situaties die je kent uit je geschiedenisboek. Door neoliberaal beleid zijn we weer teruggekeerd naar dit soort ellendige woonomstandigheden. En als die omstandigheden weer terug zijn, dan moet de huurstaking ook maar terugkeren. 

Wat daarbij belangrijk is om op te merken: wij zijn in volledige huurstaking gegaan, maar er zijn ook mildere vormen van huurstaken. Je kan ook een deel van de huur niet overmaken, de servicekosten bijvoorbeeld, of het bedrag waarmee de huur wordt verhoogd. Daar maakt de groep Wij Weigeren de Huurverhoging zich bijvoorbeeld hard voor. 

Bedankt Nina!