Gezocht: de beste vegetarische frituursnack van ‘t land

Vegetariër zijn heeft voor- en nadelen. Voordeel: de kans dat je salmonella oploopt is minstens gehalveerd. Nadeel: mensen willen je de hele tijd vertellen waarom zij wel nog vlees eten. Maar naast de irritante vragen (nee, ook geen kip) en de irritante mensen die voor mij is “ne goeien biefstuk zullen bakken”, vind ik het ook irritant dat ik in de frituur altijd hetzelfde moet bestellen. Kaaskroketten. Rond, rechthoekig, groot, klein, met (een rare) smaak, zonder smaak, plastiekerig, plat of vanbinnen nog een klein beetje bevroren - ik heb ze allemaal gehad. 

Maar eerlijk is eerlijk, ik heb tot nu toe nog maar weinig ondernomen om die frustratie te verlichten. Meestal heb ik geen zin om moeilijk te doen of is er gewoon geen tijd om na te denken - en dus bestel ik een kaaskroket. Staat altijd op het menu en bovendien is de kans groot dat je met deze bestelling een scheve blik van de uitbater kunt ontwijken: ook mensen die vlees eten durven al eens een kaaskroket te bestellen, niemand zal je er dus van verdenken vegetarisch te zijn. 

Hoe dan ook, ik voel mij als vegetariër niet altijd even op m’n gemak in de frituur. Niet omdat ik de vettige dampen niet kan appreciëren of mij geïntimideerd voel door de vlezige vlezekes die toog en menukaart domineren, maar de blik die je krijgt toegeworpen nadat je hebt gevraagd of ze ook iets vegetarisch hebben, is er meestal een van pure teleurstelling. Ze kijken je aan met ogen die zich afvragen of je hun stiel - waar vlezekes een belangrijk deel van uitmaken - wel kunt appreciëren. Al zou het ook kunnen dat ik in die ogen de blik van mijn grootvader herken, en kan het feit dat ik de enige vegetariër ben in een slagersfamilie dit gevoel ook wel verklaren. Of misschien is dit gewoon iets waar veel vegetariërs mee worstelen? Ik hoor het graag.

Alleszins, naar mijn mening heeft iedereen recht op keuzestress in de frituur, ook vegetariërs. Hoog tijd dus om de menukaarten der Belgische frietkoten aan te dikken met kipcorns zonder kip, berepoten zonder beren en curryworsten zonder… Eum, ja. Eindelijk weer een hap nemen en samen met de frituurolie het nationalisme door mijn lijf voelen stromen. Ahhh, België. Ahhh, cholesterol. Heerlijk. Die gedachten werden ons - vegetariërs - te lang ontzegd, maar vandaag begin ik aan mijn geweldloos verzet en steek ik me vol met vettige, vegetarische brol. 

Achter de toog staat een man met een brede glimlach en oogjes die blinken als frituurvet. Als ik hem vraag wat de vegetarische opties zijn, wijst hij enthousiast naar een blauw plateautje helemaal vooraan in de toog. Daarop liggen vijf verschillende vegetarische vlezekes te blinken - onopvallend, alsof ze zich hebben aangepast aan hun omgeving. Ik besluit om rustig te beginnen en ga voor een vegetarische kipcorn - hopelijk is de snack beter dan de naam, een minimum aan originaliteit was hier op zijn plaats geweest. 

De sfeer zit hier gelukkig wel goed: terwijl de uitbater in zijn aluminium barak enthousiast een kipcorn staat te bakken, fluit hij een vrolijk deuntje. Een minuut of twee later krijg ik een goudbruin gebakken snack geserveerd op een wit servet. Daar gaan we dan. De krak zit goed: dit werd zonder twijfel met liefde en toewijding gebakken. De smaak die volgt lijkt verdacht veel op kip, maar gelukkig ben ik dit stadium al eens (meermaals) doorlopen en is het niet nodig om 30 keer te gaan dubbelchecken of dit wel degelijk vegetarisch is. De kruiding is misschien iets te braaf, maar dit is zonder twijfel een meer dan degelijke frituursnack. 7,5/10

Als de loempia’s arriveren, ben ik ietwat sceptisch over de cuisson ervan. Ze zien er een beetje bleek uit en ik vermoed dat dit gevolgen zal hebben voor de smaak. Mijn eerste hap bevestigt die these: de krak ontbreekt en vanbinnen kan ik naast een paar verdwaalde wortels maar weinig terugvinden. Veel vet en deeg, maar veel te weinig vulling en smaak. Weinig enthousiasme van de uitbater, en krijg je normaal ook geen loempiasaus bij mini loempia’s? Meh. 5/10

Hier bestel ik - voor het eerst in mijn leven - een bamischijf. Spannend, maar ook ingewikkeld, aangezien ik de originele variant nog nooit heb gegeten en dus ook niet goed weet wat mij te wachten staat. Soms heb ik het gevoel dat ik door het vegetarisme wat basiskennis uit de Vlaamse canon gemist heb, het assortiment frituursnacks in Vlaanderen is daar een goed voorbeeld van.

De friturist van dienst weet me te zeggen dat de veggie snacks sinds een jaar of twee populairder zijn geworden. Daardoor is ook het aanbod aangepast, zegt hij, al zijn de vegetarische snacks wel nog steeds een pak duurder. Als de goede leraar - en frituuruitbater - die hij is, haalt hij er zelfs een voorbeeld bij om die stelling te onderbouwen: de vegetarische bitterballen kosten 3,70 euro voor 4 ballen, de traditionele amper 2,70 voor 5. Een euro meer voor een bal minder, jammer.

Genoeg theorie, tijd voor praktijk. De smaak is zeker niet slecht, maar wel een beetje raar. Gek genoeg had ik geen bami verwacht in mijn bamischijf. In mijn hoofd was een bamischijf een soort van pittige vleesschijf, zoals merguez maar dan gepaneerd en met een korst errond. Ik dacht dat de naam gewoon naar de smaak verwees, maar iemand heeft dus echt besloten om noedels in schijven te proppen en ze door het frituurvet te halen. Niet slecht, daar niet van, maar ik vind het nogal moeilijk en voel het niet helemaal. Wat ik trouwens ook moeilijk vind, is dat er in de niet-vegetarische bamischijven blijkbaar maar 1% rundsvlees zit. Koppige carnivoren. 7/10

Eigenlijk wilden we naar studenten-walhalla Chick Away vlakbij de Oude Markt, maar dat is blijkbaar een tijdje geleden afgebrand en bijgevolg gesloten, weet een werkman ons te zeggen. Dan maar ergens anders naartoe. We lopen voorbij een krijtbord met quotes over frieten (“Does a balanced meal mean a portion of fries in both hands?”) en willen eigenlijk gewoon doorlopen, maar omdat de frituur om de hoek gesloten was, zijn we dan toch maar teruggekeerd. 

De man achter de toog is minder enthousiast dan de quotes op zijn krijtbord. “Wat zijn de vegetarische opties?” wordt beantwoord met een kille blik en een vinger die wijst naar het bord aan de muur. Hij heeft ook wel een punt, het bord hangt daar met een reden. Ik bestel vegetarische bitterballen en krijg die niet veel later op tafel gegooid in een papieren zakje. De bitterballen zijn goed gebakken, maar de passie ontbreekt - net als de sfeer die van deze snackbar een frietkot had kunnen maken. 6,5/10

Een goed frituur is als een bruine kroeg - alleen staan er in plaats van kaasblokjes, kaaskroketten op het menu. Dat hebben ze hier begrepen: Frituur Alain & Andy is zonder twijfel het meest Belgische frietkot waar we tot nu toe voet aan wal hebben gezet. Ik bestel een vegetarische burger (het was dat of een kaaskroket) bij de vrouw achter de toog en voel voor het eerst de argusogen waar ik hierboven over sprak. Nadat ze de bestelling heeft doorgegeven aan haar man - vermoedelijk Andy of Alain - kijkt die verbaasd op: “En daar moet nikske nimeer bij?” Nee Alain, daar moet nikske nimeer bij.

De burger straalt een bepaalde tristesse uit. Het zou te gemakkelijk zijn voor een vleeseter om dit ding uit m’n handen te trekken en het te gebruiken als argument om geen vegetarische snacks te bestellen. Een beetje dezelfde logica als Heineken bestellen en van de daken schreeuwen dat bier niet te zuipen is. Het brood is net als de burger droog en op een of andere manier is de smaak van tandpasta in mijn mond beland. Deze burger brengt me in de war.

Kijk, mijn bedoeling is niet om dit frituur (met gigantisch hoge ratings) onderuit te halen - tijdens ons bezoek hebben de fotograaf en ik zelfs een petitie ondertekend voor het voortbestaan van dit frietkot - maar 3,90 euro is gewoon heel veel geld voor wat ik hier overhandigd kreeg. Wat Kristof zegt eigenlijk, hoewel ik ook vind dat mensen die online frieten bestellen hun leefgewoonten dringend in vraag moeten stellen. 4,5/10

Ik ga niet liegen: De Frietketel was mij niet onbekend. Het is een walhalla voor vegetariërs die op zoek zijn naar de échte frituurervaring, want voor zowat elk vlezeke staat hier een alternatief op de kaart. Na aankomst voel ik onmiddellijk keuzestress - eindelijk! - en na wat ongemakkelijk geschuifel besluit ik voor twee klassiekers te gaan: een vegetarische Bicky Burger en een potje stoofvlees. “Gewoon saus of met seitan?”, vraagt de vrouw achter de toog. Ik haat seitan, maar toch hoor ik mezelf “met seitan” zeggen. Typisch. Ik bestel ook nog een pak frieten, want stoofvleessaus beoordelen zonder frieten, ik zou niet weten hoe je daaraan begint.

De saus is top: de juiste kleur, smaak en textuur, maar die seitan-brokken doen me niks. Het klopt ook niet, stoofvlees is donker draadjesvlees en momenteel liggen er beige kubusjes in mijn saus te drijven. Voor de mensen die nu gaan zeggen dat het “belachelijk is dat vegetariërs geen vlees willen eten, maar wel willen dat het er op lijkt”, kijk: het kan er niet op lijken want er zitten geen dode dieren in. Vegetarische hamburger? Zonder vlees. Vegetarische worst? Zonder vlees. Vegetarische préparé? Zit geen vlees in. Voor mij - en waarschijnlijk voor heel veel andere vegetariërs - is dat het enige dat er echt toe doet.

Terug naar de orde van de dag: eten. De hamburger is nog beter dan de stoofvleessaus: een vers, krakend broodje met Bickysaus erop en een burger die mij terug katapulteert naar die ene nacht waarop Jeanine besloot om eindelijk vegetarische burgers op haar menukaart te zetten. Ik kan niet anders zeggen dan dat ik hier dolgelukkig van word. 9/10

“Er staat zo’n 48 kilometer file richting Wetteren” is waarschijnlijk een van de meest gedraaide nummers op Vlaamse radiozenders, en dus wilde ik wel eens weten waar al die mensen naartoe gingen. Niet naar de frituur, zo blijkt, want de laatste stop was tevens ook de grootste teleurstelling. Naast een kaaskroket en veggieburger stonden er ook mozzarellasticks op het menu. Mozarellasticks zijn - laat ons eerlijk blijven - een veredelde versie van een kaaskroket. Of misschien is variant een beter woord, want eigenlijk heb ik nog nooit lekkere mozzarellasticks gegeten.

De twee frituristen waren niet vriendelijk en toen ik mijn bankkaart bovenhaalde, was ik bijna m’n neus kwijt (enkel cash of payconic, moest je na dit artikel zin hebben gekregen om een bezoekje te brengen aan dit frituur). De sticks waren maar niks en na minder dan vijf minuten zijn we alweer vertrokken wegens een totaalgebrek aan sfeer. 4/10 

Hoewel de vegetarische snacks nog geen favorietenrol spelen op de menukaarten der Belgische frietkoten, staat het vast dat ze er stilaan wel hun plaats veroveren. In geen enkel frietkot heb ik een kaaskroket moeten bestellen - al werd het wel even spannend met die mozzarellasticks.

Die evolutie is ook Tom Naegels niet ontgaan. In De Standaard schrijft hij dat de transitie naar een vleesloos bestaan volop aan de gang is, maar dat we ze vooral niet mogen forceren. Volgens hem kunnen mensen (Vlamingen) zich momenteel niet identificeren met vegetariërs omdat die qua kledij (wat is er mis met mijn kleren?) of taalgebruik (wat is er mis met mijn taalgebruik?) of opvattingen over migratie (oké sorry maar wat?) te ver van hen afstaan. Daarom moeten Vlaamse vleeseters andere rolmodellen aangereikt krijgen: ze moeten zich een beeld kunnen vormen van hoe dat vleesarme dieet bij hén kan passen, hoe ze één gewoonte kunnen veranderen zonder hun hele zelfbeeld te moeten omgooien. En aangezien vegetariërs volgens Tom “een groep mensen zijn met een strenge, moraliserende en opdringerige levenshouding”, sluit ik af met streng en opdringerig advies: doe is zot en bestel volgende keer - en dan heb ik het vooral tegen de mensen die bamischijven met 1% rundsvlees bestellen - een vlezeke zonder vlees in de frituur. De kans is groot dat uw rolmodel verpakt zit in vetvrij papier. 

Volg VICE België ook op Instagram.