De Lowlands-naaktkalender is een ode aan de festival-roes

In 2019 maakte fotograaf Lara Verheijden, toen nog samen met stylist Mark Stadman, voor het eerst de Amsterdamse Naaktkalender. Het concept daarvan is even simpel als doeltreffend: mensen die Verheijden vond via Instagram poseren geheel of gedeeltelijk naakt op verschillende plekken in de stad. De eerste editie van de kalender werd een succes, er kwamen er nog twee, en inmiddels is er ook een Berlijnse versie. Ook maakte Verheijden een speciale Lowlands-versie, vol kroelende mensen in tenten, ontblote borsten en balzakken op campingstoeltjes. De kalender verschijnt op 25 november, en dus spraken we haar erover. 

Verheijden mag Lowlands-directeur Eric van Eerdenburg tot haar fans rekenen: hij was degene die haar uitnodigde om dit jaar een kalender te schieten op zijn festival. “Maar het is niet in opdracht. Hij zei: je hebt carte blanche,” zegt Verheijden. Dat betekende dat het hele festivalterrein een grote naaktfoto-set werd, waar Verheijden een selectie van festivalbezoekers fotografeerde. “Ik vond het een spannend element dat je het niet stiekem hoeft te doen, waardoor een shoot een soort optreden wordt. Je hebt een mensenmenigte om je heen, die meekijkt.” 

Voor haar stadskalenders maakte ze de foto’s vaak ‘s ochtends vroeg. “In Nederland maken mensen dan nog wel eens grapjes. In Berlijn gaan mensen schaamteloos zitten kijken, wat heel ongepast is. Of ze kijken niet op of om. We deden één shoot in de metro daar en er zat een zwerver achter een prullenbak. Crack te roken, in zo’n pijpje. En die zei tegen ons: ‘Doe normaal!’.” Op Lowlands reageerden de meesten daarentegen op een gemoedelijke manier. “Het viel me op dat mensen heel lief waren, ze zeiden vaker ‘wat cool dat jullie dit doen’ dan: ‘euj tieten’. Dat werd ook wel gezegd, maar niet op een lullige manier. Je maakt toch een soort afspraak op Lowlands, er is solidariteit, zoals tijdens een schoolreis. Daarom willen mensen volgens mij steeds terug. Je bent onderdeel van iets groters.”   

De kalender is opgebouwd zoals een festival. “Normaal heeft de kalender nooit een volgorde, omdat er geen begin en geen eind aan een stad is. Maar we beginnen nu in januari met de rij. Dat had ik niet eens zo bedoeld, maar het gebeurde gewoon. Ik heb een laatste foto gemaakt van mezelf op de camping die helemaal getrasht is.” Verheijden noemt zichzelf “niet echt een festivalganger”. Om te weten wat ze kon verwachten bekeek ze veel foto’s en video’s van het iconische Woodstock-festival in 1969. “Op die foto’s poseren mensen niet echt: het is heel erg observerend. Dat had echt iets liefs en poëtisch. Zo ben ik op het idee gekomen om veel foto’s met een zoomlens te maken, zoals de cover. Je wil die menigte zien, je wil voelen dat al die mensen daar zijn.” Het is gelukt om dat licht voyeuristische element over te brengen op de foto’s: Verheijden kreeg via Instagram al kritische vragen van mensen die dachten dat de gefotografeerden zomaar op de foto gezet waren. Ze benadrukt dat alle modellen zich van tevoren hadden aangemeld, en dat ze van tevoren kennis met ze heeft gemaakt en met ze heeft gepraat over wat ze konden verwachten.

Ook keek Verheijden de recente Netflix-documentaire over Woodstock in 1999, dat nog veel meer uit de hand liep dan het hippie-origineel. “Het was total mayhem. Daar zie je heel veel meisjes in hun blote tieten, veel naakt, veel seks. En ze hadden het heel duur gemaakt, het water was vier dollar. Dan kwamen er zes nu-metalbands achter elkaar, onder andere Limp Bizkit. Toen kreeg iedereen het idee van: alles moet kapot.” Het festival eindigde dan ook als een totale hel, met grote branden, open riolen en meerdere gevallen van (seksueel) geweld. 

“Die hele serie gaat alleen maar over hoe kut het was. Maar dan vragen ze aan het eind aan een meisje of ze nog een keer zou gaan, en dan zegt ze: ‘hands down hell yeah,’ want je wilt dat toch nog een keer. Dat vind ik wel mooi. Ik denk dat dat het dionysische is waar mensen naar op zoek zijn.” In contact komen met de god van de roes is al sinds de Oude Grieken de functie van festivals, en sommige van de foto’s op de kalender doen dan ook denken aan beeldhouwwerken uit de oudheid. Ook is er hier en daar een knipoog naar de meer religieuze extase, bijvoorbeeld bij de foto van een vrouw die haar tent uitkomt en daarbij een lichtstraal van de zon vangt. “Bij die foto zei mijn galerist Paul van Esch: dat is een Mariaverschijning.” 

De kalender is dus een zoektocht naar de universele roes, maar tegelijkertijd staat ook de Lowlands-ervaring centraal. “Lowlands is zo bekend in Nederland: het heeft een soort identiteit, net als de Hema, of Ajax, of de NS.” Maar anders dan de NS liep Lowlands op rolletjes. “Alles is tot in de puntjes geregeld, dat valt op. Vooral als je eerst Woodstock ‘99 hebt gezien. Het is niet zo dat op Lowlands overal uitgetelde mensen liggen, dat doen ze gewoon in de tent met een avocadosmoothie. Maar tóch heeft het dat dionysische. Er is bijvoorbeeld zo’n ritueel waarbij iedereen staat te stampen en te springen bij de toiletten van camping twee. En dat toiletblok gaat dan ook altijd kapot.”

De Lowlands Naaktkalender ‘23 wordt op 25 november gepresenteerd in Brutus Rotterdam. Het evenement is ook de opening van een expositie met de foto’s van Lara Verheijden en andere kunst die tot 8 januari te zien is.