Waarom zijn toeristen op Bali zo graag naakt op heilige plaatsen?

Leunend tegen de dikke wortels van een zevenhonderd jaar oude banyanboom poseert een influencer voor een video. Haar poedelnaakte lichaam is perfect geplaatst voor de camera. Deze post ging viral, maar niet omdat iedereen het zo tof vond — de post circuleerde onder Balinese gemeenschappen waar haar ontheiliging van een heilige boom leidde tot een golf van verontwaardiging onder de lokale bewoners.

De naaktheid van de Russische influencer Alina Fazleeva zagen die bewoners als een aanval op de heiligheid van de papierbastboom, die dichtbij de tempel staat en het eeuwige leven vertegenwoordigt. Toen Fazleeva lucht kreeg van de kritiek, probeerde ze het goed te maken door op 4 mei een foto te delen waarop zij en haar man om vergiffenis vragen bij dezelfde boom. Maar het was te laat. Twee dagen later kondigden ambtenaren aan dat het echtpaar zou worden gedeporteerd omdat ze de plaatselijke cultuur zouden hebben geschonden.

“Hoewel zij hun excuses hebben aangeboden, zullen wij hen niet vergeven,” zei de gouverneur van Bali I Wayan Koster in reactie op de beledigende post van Fazleeva. “Het is belangrijker voor ons dat we onze cultuur in stand houden en de waardigheid van de Balinese cultuur respecteren, dan dat we een actie tolereren die de Balinese cultuur en het imago van het toerisme in Bali wereldwijd schaadt.”

Fazleeva is lang niet de enige buitenlander die in Bali op de vingers is getikt. Amper een week voordat zij commotie veroorzaakte met haar Instagram-post, stelden de autoriteiten een onderzoek in naar de Canadese acteur Jeffrey Craigen. Craigen postte een video waarin hij een haka danste op de top van Mount Batur, een slapende vulkaan die wordt beschouwd als een van de meest heilige bergen in Bali — wederom, volledig naakt. Ook hij werd gedeporteerd, omdat de lokale autoriteiten stelden dat ze hard gingen optreden tegen toeristen die zich misdroegen en de lokale cultuur niet respecteerden.

Naakt poserende buitenlanders zorgen in Zuidoost- Azië al jarenlang voor controverse. Toeristen poseerden naakt op de Mount Kinabalu in Maleisië en op de Angkor Wat in Cambodja. Maar dit gedrag lijkt vooral op te vallen in Bali, de Indonesische toeristische trekpleister waar flagrant gedrag van toeristen vaak voorkomt. Nu het toerisme weer in volle gang is op Bali, vrezen de Balinezen dat het slechte gedrag alleen maar zal escaleren.

“De lokale bevolking kan niet veel ondernemen omdat de Balinezen echt afhankelijk zijn van het toerisme,” vertelt Megasari Noer Fatanti, een communicatieonderzoeker aan de Indonesische staatsuniversiteit van Malang, aan VICE. “Het verwelkomen van andere mensen kregen de Balinezen met de paplepel ingegoten.”

Volgens Megasari, die Bali's marketingstrategie voor toerisme heeft bestudeerd, is het eiland lange tijd afgeschilderd als een paradijs voor reizigers van over de hele wereld. Maar ondanks het feit dat ze grote groepen buitenlanders verwelkomen, zelfs meer dan 6 miljoen buitenlandse toeristen in 2019, zijn de Balinezen ook heel goed in het beschermen van hun unieke cultuur.

“Bali is in zekere zin een levend museum. Balinezen beoefenen een cultuur en een traditie die eeuwenoud is en die ze nog steeds heel, heel goed in stand houden,” vertelt Ravinjay Kuckreja, een onderzoeker van inheemse religies op Bali, aan VICE. “Ook al worden ze blootgesteld aan veel verschillende soorten mensen, ze hebben het vermogen om op de een of andere manier een muur op te trekken. Ze behouden wat van hen is binnen hun wereld, en ze laten het niet beïnvloeden door het toerisme. In plaats daarvan gebruiken ze het toerisme, en het geld dat er in omgaat, als brandstof voor hun cultuur.”

De meeste Balinezen geloven in verschillende werelden en bestaansniveaus, waar geesten leven in bomen en vulkanen — daarom worden offers vaak naast grote bomen geplaatst. Balinezen hebben ook niet de neiging om zich veel met de natuur en de goden te bemoeien, zegt Kuckreja, behalve voor ceremonies of andere specifieke doeleinden. En terwijl naaktheid in traditionele Balinese kunst vrij normaal is, blijft het naakt verschijnen — of ongepast gekleed — in de nabijheid van heilige objecten een ernstige schending van de cultuur.

“Balinezen vinden dat de wereld niet bedoeld is om uit te buiten door de mens, maar dat het aan de mens is om het evenwicht te bewaren,” zegt Kuckreja. “In veel gevallen zien we dat toeristen hierheen komen en de lokale cultuur niet respecteren waardoor het evenwicht wordt verstoord.”

“Als toeristen deze grenzen overschrijden, en zich respectloos begeven in het rijk van de goden, dan wordt dat beschouwd als een daad van onreinheid en van onevenwichtigheid.”

In reactie op de naakte stunts van Fazleeva en Craigen hebben lokale mensen reinigingsrituelen opgevoerd bij de heilige boom en de berg Batur en zich verontschuldigd bij de geesten. En om ervoor te zorgen dat andere toeristen niet in hun adamskostuum zouden gaan rondlopen, werden tientallen veiligheidscamera's geïnstalleerd rond de Ulun Danu Beratan Tempel, een van de populairste toeristische attracties van het eiland.

Buitenlandse toeristen hebben op Bali ook ander roekeloos gedrag vertoond. In 2020 was de lokale bevolking zeer verontwaardigd over de gevaarlijke en respectloze actie van een Russische influencer: hij filmde zichzelf terwijl hij met een motor de zee in reed. Vorig jaar, toen Bali diep in de lockdown zat en men verplicht was een masker te dragen, vonden twee youtubers het grappig om een plaatselijke supermarkt binnen te lopen met een gezichtsmasker op hun gezicht geverfd. De grap zette de winkelmedewerkers voor schut, want zij herkenden de gezichtsverf niet.

Kuckreja vindt dat er een kolonialistische houding schuil gaat achter deze acties. “Het getuigt van een koloniale mentaliteit dat men denkt dat je in Azië lol kunt trappen, de politie is toch corrupt, dus je kunt lekker doen wat je wilt doen,” zegt hij.

Sommige Balinezen zijn dit gedrag spuugzat, vooral sinds de media steeds vaker verslag doet van toeristen die zich slecht gedragen. De Balinese onderneemster Niluh Djelantik, die door lokale bewoners liefkozend ‘Madam Deportation’ wordt genoemd , houdt zich bezig met het aankaarten van het onacceptabele gedrag van toeristen.

Fazleeva en Craigen figureerden in een video die Niluh begin mei op Instagram plaatste, waarin ze hen beschimpte voor hun obscene daden. “ORDINAIRE TOERIST GA TERUG NAAR HUIS !!!!”, schreef ze onder haar video. “Jullie zijn welkom om een leuke tijd te hebben en te genieten van ons eiland. Maar als je ons niet respecteert, staan deportatie en consequenties te wachten.”

Niluh vindt het respectloze gedrag van toeristen erg teleurstellend. Want Bali gaat er prat op dat buitenstaanders haar rijke cultuur kunnen beleven.

“Bali verdient kwaliteitstoerisme, net zoals alle toeristen het verdienen om een goede omgeving te hebben terwijl ze op Bali zijn,” zegt Niluh tegen VICE. “We ontvangen niet langer de kwaliteitstoeristen die we verdienen.”

“Dus dit is de reden waarom ik zo hard tegen hen ben, gewoon om hen te laten weten dat als je het niet in je eigen land kunt doen, doe het dan ook niet in ons land. Zo simpel is het.”

Je kleren aanhouden op religieuze plekken klinkt hopelijk als gezond verstand. Kuckreja begrijpt echter wel dat er drommen toeristen op Bali arriveren zonder enige voorkennis van tradities en taboes.

“Je kunt niet verwachten dat toeristen alles weten over de Balinese cultuur en dat ze begrijpen hoe de lokale bevolking denkt,” zegt Kuckreja. “Hoeveel je ook leert over de lokale cultuur, je kennis is sowieso beperkt omdat je er niet woont.”

“Het beste wat toeristen kunnen doen is een plaatselijke bewoner vragen: Hé, is het oké als ik dit doe? Is het goed als ik dat doe? Toestemming vragen is echt een goed plan.”

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op VICE Asia.

Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.