Op pad met de boze boeren op het Malieveld in Den Haag

Er zijn maar weinig beroepsgroepen met zo’n sterk imago als de boer. Het beeld: boeren zijn wat norsige mensen die vroeg opstaan en een vrouw zoeken. Sinds een paar weken hoort daar een nieuwe kenschets bij: boeren ain’t nothing to fuck with – en als je dat toch doet komen ze met duizenden tegelijk op hun trekkers naar je toe om je grasperken om te ploegen en je deuren eruit te rijden.

Dat imago werd gisteren bevestigd op en om het Malieveld in Den Haag, zoals dat twee weken ook al gebeurde op dezelfde plek, en afgelopen maandag nog in Groningen en andere provinciehoofdsteden. De boeren zijn boos over stikstofplannen. Die plannen zijn hard nodig, maar zorgen er ook voor dat hun bedrijven en de daaruit voortvloeiende inkomsten zoals ze die nu hebben worden bedreigd.

Daarom gingen de boeren gisteren weer de snelwegen op om te laten zien en horen hoe erg ze het oneens zijn met de plannen die in Den Haag, ver weg van hun boerenbedrijven, worden gemaakt.

Na eerst langs het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu in Bilthoven te zijn gereden, trok de optocht van trekkers naar Den Haag, waar de sfeer op het Malieveld al snel deed denken aan de Zwarte Cross. Veel ronkende motoren, klompen en vuurwerk dat bij elke knal werd gevolgd door een enthousiaste en massale “heeeeuuuuyy.”

Dat je het organiseren van een protest wel aan boeren kunt overlaten bleek niet alleen uit de massale opkomst – het Malieveld stond al snel vol – maar ook uit de rijen dixies en de catering. De hamburgers bij de snackkar konden alleen met munten van de muntenkassa worden betaald, waarmee het festivalgevoel compleet was.

Den Haag had geleerd van de uit de hand gelopen protesten van maandag. De boeren waren gisteren eigenlijk van plan om naar het Binnenhof te gaan, maar dat werd voorkomen doordat de hele binnenstad werd geblokkeerd door zware legertrucks. Overigens bleef de inzet van Defensie beperkt tot die blokkades. Het verhaal dat het leger werd ingezet tegen de demonstranten is dan ook nogal zwaar aangezet. De enkele boer die door de blokkades wist te glippen werd verderop in de stad door de politie opgevangen. Een man op laarzen werd door oplettende agenten uit het winkelend publiek gepikt en naar de andere kant van de blokkades begeleid – een tamelijk unieke vorm van profilering door de politie. Het Binnenhof bleef daardoor rustiger dan het op een normale doordeweekse dag is.

Toch wisten in de loop van de dag boeren met hun trekkers tot in de binnenstad te komen – ze hadden blijkbaar toch een sluiproute gevonden. Daarnaast trokken de boeren rond het station en het Malieveld zich nauwelijks iets aan van de aanwijzingen van agenten, waardoor de situatie slecht beheersbaar was. Hoewel de situatie soms bijna grimmig werd, werd het nooit gewelddadig. Toch had de politie haar handen vol. Dat doet de vraag rijzen hoe de situatie in de toekomst beheerst moet worden als de boeren wél op rellen uit zijn.

Veel van de aanwezige boeren gisteren waren jong. Een groot deel van de trekkers werd bestuurd door jongens die eruit zagen alsof ze nog niet in aanmerking komen voor een autorijbewijs. Een van de jonge boeren op het Malieveld was Hidde, die vanuit de Haarlemmermeer naar Den Haag was gekomen. Hij zit nog op school, maar werkt daarnaast op het melkveebedrijf van zijn vader, een bedrijf dat hij in de toekomst misschien wel wil overnemen. “Dus wat er nu speelt gaat ook over mijn toekomst,” zegt hij.

“Het probleem met de overheid is dat ze maar wetten blijven verzinnen. De inkt is nog niet droog of er komen alweer nieuwe regels. Wij moeten duizenden euro’s investeren, en proberen het rendabel te krijgen, maar tegen de tijd dat dat lukt is er alweer wat nieuws bedacht. Je gaat gewoon failliet aan dat soort geintjes,” zegt Hidde. Volgens hem wordt een te groot deel van de stikstofproblematiek op de boeren afgeschoven. Toch is hij niet pessimistisch over de toekomst. “Een groot deel van onze generatie is er wel toe in staat om de problemen die er zijn samen op te lossen. Vergeleken met mijn vader heb ik een frisse blik. We staan wel open voor vernieuwingen en duurzaamheid, maar het moet wel een beetje reëel zijn.”

Niet bij iedereen was de sfeer zo positief. Er heerste ook veel woede, die soms tot uiting kwam op manieren die echt over het randje gingen, zoals de doodskist bestemd voor Jesse Klaver, die iemand had meegenomen. Het beeld van een volwassen man die de naam van een politicus (die niet in de regering zit en dus in zijn leven nog geen wet gemaakt heeft) op een grafkist staat te kalken is niet alleen triest, maar ook verwerpelijk.

Levien (29) uit Goeree-Overflakkee is ‘s ochtends met zeventig collega’s uit de buurt vertrokken. Hij heeft samen met zijn vader een akkerbouwbedrijf, en heeft zelf nog niet veel last van de stikstofmaatregelen, die vooral de veehouders treffen. “Maar mijn buurman is kippenhouder, dus ik ben hier een beetje voor hem,” zegt hij.

Toch is Levien bang dat hij binnenkort ook aan de beurt is, bijvoorbeeld omdat er plannen zijn om bepaalde bestrijdingsmiddelen die hij gebruikt te verbieden. Volgens hem zonder dat er goed onderzoek is gedaan. “Er worden heel veel argumenten op tafel gegooid, maar de beslissingen worden niet gemaakt op basis van feiten, maar op basis van geschreeuw van de groene achterban.”

Daarnaast is het niet zo dat hij helemaal niet bezig is met duurzaamheid. “We zijn een klein bedrijf, dus we hebben niet veel geld om heel veel te doen. Maar we zijn wel bezig met zonnepanelen, we zijn bezig geweest met windmolens, maar dat mocht niet van de gemeente. Voor de rest proberen we altijd zo duurzaam mogelijk te werken. Maar het is niet ons hoofddoel, ons hoofddoel is natuurlijk geld verdienen.

Het slechte nieuws voor de boeren is dat maatregelen om de stikstofuitstoot terug te dringen er moeten gaan komen. Sterker nog: de maatregelen die nu worden voorgesteld gaan volgens sommige onderzoekers nog lang niet ver genoeg om de problemen op te lossen. Wat dat betreft was de oproep van Geert Wilders gisteren tot “minder, minder” stikstofmaatregelen vooral geroep. De kans dat de boeren zich bij die maatregelen gaan neerleggen is, zeker gezien de grote opkomst van gisteren, erg klein. En daarmee ziet het ernaar uit dat de acties van gisteren nog lang niet de laatste zullen zijn.