Foto's van mensen die niet konden bewijzen dat ze "gay genoeg zijn"

Ahmed Jendoubi (33) en zijn vriend hebben een behoorlijk intense liefdesgeschiedenis. Ze ontmoetten elkaar zeven jaar geleden tijdens oudejaarsnacht, in de inmiddels gesloten gayclub The Warehouse in de Warmoesstraat in Amsterdam. Ahmed woonde op dat moment in het asielzoekerscentrum in Ter Apel – hij was gevlucht uit zijn thuisland Tunesië, waar homoseksualiteit strafbaar is en hij zich niet veilig voelde. 

Al snel ging Ahmed bij zijn nieuwe vriend inwonen, vertelt hij, want ook in het azc kreeg hij als homoseksuele man te maken met intimidatie. Zijn vriend betaalde de kosten van zijn treinreizen terug naar Ter Apel, waar hij zich elke week moest melden. Dat het een serieuze relatie was, merkte Ahmed naar eigen zeggen toen hij een operatie aan zijn hart moest ondergaan en een tijd in een Gronings ziekenhuis lag. “Op momenten dat ik me erg ziek voelde, was hij bij me en zorgde hij voor me, hij nam me in z’n armen om me te dragen,” zegt hij. “Onze liefde groeide meer en meer.” Maar op de achtergrond van die groeiende liefde speelde een groot probleem: Ahmed kon voor de IND niet aannemelijk maken dat hij homoseksueel was, en kwam daarom niet in aanmerking voor een verblijfsvergunning. 

Jendoubi is één van de mensen die geportretteerd is voor het boek #NietGayGenoeg - de Naakte Waarheid - The Naked Truth, een project van de organisatie LGBT Asylum Support. Mona van den Berg fotografeerde 28 lhbti’ers die in Nederland asiel zochten, maar door de Immigratie- en Naturalisatiedienst niet werden geloofd over het feit dat ze tot de lhbti-gemeenschap behoren. Sommigen van hen kregen na jarenlang procederen wel een verblijfsvergunning, anderen zitten nog steeds in onzekerheid. De organisatie omschrijft het boek als “een aanklacht tegen de IND en tegen de wijze waarop in Nederland door de overheid lhbti-asielzoekers al jaren onterecht worden afgewezen en in eindeloze procedures belanden.”

De hashtag #NietGayGenoeg is niet nieuw: de campagne loopt al sinds 2017. Er was destijds stevige kritiek op de manier waarop de IND mensen die asiel aanvragen vanwege hun seksuele geaardheid ondervraagt en beoordeelt. Dat is dan ook geen eenvoudige klus – iemands seksuele identiteit is niet van het gezicht af te lezen, je kunt nergens een certificaat voor gay zijn halen, en voor veel mensen kost het überhaupt veel tijd voordat ze zelf weten wie en wat ze zijn. Maar bij de methode die de IND  hanteert teveel uitgegaan worden van een eenzijdig, westers idee over hoe het is om lhbti te zijn: mensen moesten verklaringen afleggen over hun “bewustwordingsproces” en hun “zelfacceptatie”, maar dat was in veel gevallen iets waar ze geen woorden voor hadden, of wat ze simpelweg niet begrepen. En als iemand “vaag” of “oppervlakkig” verklaart over diens leven als lhbti’er, kan dat voor de IND aanleiding zijn om die verklaring als ongeloofwaardig te bestempelen. Ook Ahmed lukte het aanvankelijk niet om over zijn seksualiteit te praten op een manier die de IND overtuigend vond. “Ik ben opgegroeid in een islamitische cultuur, ik kreeg geen informatie over gender of seksualiteit. Over die dingen praten is een probleem,” zegt hij daarover. “Ik kan niet praten over het accepteren van mezelf zoals een Nederlandse gay man dat kan.” 

In 2018 is de werkwijze van de IND daarom aangepast: zo moet er nu tijdens het afnemen van de verklaring meer rekening gehouden worden met culturele en individuele verschillen tussen mensen (want niet iedereen uit z’n seksualiteit op dezelfde manier), en gezocht worden naar het “authentieke verhaal” van de asiel-aanvrager. Maar volgens belangengroepen als COC en LGBT Asylum Support gaat dat in de praktijk nog vaak mis, en worden mensen alsnog afgewezen op basis van achterhaalde criteria. In een recent rapport worden gevallen beschreven van mensen die niet geloofd werden omdat ze nog niet weten waar de gay bars in Nederland zijn, of omdat ze niet bekend zijn met de regenboogvlag.

Voor Ahmed betekende dit alles hij zeven jaar bezig is geweest met zijn asielprocedure, waarbij hij vier keer naar de rechtbank is gegaan om zijn afgekeurde aanvraag aan te vechten. Vooral het feit dat het allemaal zo lang duurde zat hem dwars, vertelt hij. In maart 2021 vroeg Ahmed opnieuw asiel aan, dit keer goed voorbereid met hulp van LGBT Asylum Support en uitgebreide documentatie van zijn leven met zijn vriend. Een paar maanden geleden heeft hij te horen gekregen dat zijn aanvraag is goedgekeurd. Voor hem betekent het dat hij eindelijk verlost is van de onzekerheid. Hij en zijn vriend hebben trouwplannen, en deze zomer gaan ze voor het eerst in zeven jaar met elkaar op vakantie, naar Gran Canaria. “Ik ben superblij.” 

De crowdfundcampagne voor het boek Niet Gay Genoeg - De Naakte Waarheid - The Naked Truth is hier te vinden.