Het eindeloze wachten op de regularisatie van zieke buitenlanders

In België bestaat er een wetsartikel dat stelt dat ernstig zieke mensen die zich in het land bevinden een verblijfsvergunning kunnen aanvragen. Mensen die niet in hun eigen land behandeld kunnen worden omdat de infrastructuur er ontbreekt, gebrekkig is of omdat zij te kwetsbaar zijn voor een eventuele terugkeer. Maar sinds 2011 werden zo goed als alle aanvragen afgewezen. Voor velen heeft deze gedwongen terugkeer slechts één gevolg: de dood. 

Dit is waar de film Waiting for the Flood van Chris Pellerin over gaat. Pellerin kreeg zopas de Sabam-prijs voor beste regisseur op het Millennium Festival. De film vertelt het verhaal van Meruzhan, Nedzhib, Ardiana en Dranafil, die uit Armenië, Kosovo en Albanië komen. Zij lijden allevier aan chronisch nierfalen en worden gedialyseerd in afwachting van hun regularisatie, waardoor ze op de wachtlijst voor transplantatie terecht kunnen komen. Maar deze regularisatie komt er niet. Na een jarenlange strijd tegen de bureaucratische machine is de hoop ijl en de vermoeidheid groot.

Dialyse is een moeizaam proces waarbij je bloed wordt gefilterd om het te reinigen. Dit compenseert voor het werk dat de nieren niet meer kunnen doen. Drie keer per week moet je vier uur in het ziekenhuis toekijken hoe je bloed door een machine stroomt. Zonder dialyse is er maar weinig kans om lang te overleven. Meruzhan maakt berekeningen en kribbelt de getallen op een stuk papier. Sinds hij in België is aangekomen, heeft hij 948 dialyse sessies ondergaan, 2.000 injecties gekregen en 3.792 uren in het ziekenhuis doorgebracht. Meruzhan, die oorspronkelijk uit Armenië komt, zegt dat hij dankbaar is dat hij hier kan worden behandeld, ondanks de moeilijkheden die hij heeft ervaren toen hij zijn land, familie en vrienden moest achterlaten. Hij denkt vaak aan de Araratberg, het gebergte tussen Armenië en Turkije, dat een mythologische uitstraling heeft. Daar zou Noach zijn ark tot stilstand gebracht hebben, in afwachting van een opklarende hemel. Ook Meruzhan wacht op het einde van de vloed en in zijn verbeelding worden de besneeuwde toppen een fantasierijke plek die synoniem staat voor hoop.

Ook voor Ardiana is het eindeloze wachten niet gemakkelijk. In 2005 begon ze op haar 22ste met dialyse, net nadat ze de oorlog was ontvlucht: "Het begon in mijn gezicht. Het begon op te zwellen, ik zag eruit als een vlinder. Het was rood, maar ik wist niet wat het was. Een dokter zei: "Je moet hier weg, we kunnen je hier niet behandelen." In het begin accepteerde ik het niet, want ik wist dat als ik ermee (dialyse) zou beginnen, dat voor het leven zou zijn. " Arduana vluchtte uit Kosovo en lijdt aan de auto-immuunziekte lupus. De dialyse heeft haar leven gered. “Je leeft nog. Zelfs als je aan de dialyse bent,  je leeft", zegt ze. “Dat is hoe ik het heb leren accepteren. Nu ben ik er iets rustiger over. Ik zie het als een job: je doet vier uur en gaat dan weer naar huis.”

De enige uitweg van dit langdurige proces, is een transplantatie. Maar dat is alleen mogelijk als je een verblijfsvergunning hebt. Zonder regularisatie is het onmogelijk om je te registreren voor transplantatie. Dranafil, die in allerijl Albanië verliet en naar Italië trok alvorens in België aan te komen, vertelt hoe de moed hem in de schoenen zakt: "Ik ben gewoon een wandelende dode.” Zijn woede en frustratie over de bureaucratische complexiteit en de absurditeit van zijn uitspraken zijn duidelijk voelbaar. Hij kreeg al verschillende keren het bevel om het land te verlaten. "In mijn land heerst terreur. Daarom ben ik, zonder na te denken, gevlucht. Voor mij is het een bom, een explosie, want ik ben zo ziek. Tot nu toe is het niet bij me opgekomen om terug te keren naar die bom om te sterven. Zolang ik het verlangen heb om te leven, blijf ik weg uit mijn land.”

Elke week gaan ze naar het Brugmann Universitair Ziekenhuis om hun bloed te filteren. Het is een van de weinige ziekenhuizen met een sociaal karakter, dat kansarmen opvangt die ondersteund worden door het OCMW. Een broodnodig onderdeel van het ziekenhuis. "We staan zo dicht bij de dood. Als je op een dag nog eens terugkomt naar het ziekenhuis, is er niemand meer om te filmen”, zegt Dranafil aan het begin van de film tegen Chris, de regisseur. Zijn woorden zijn onmiskenbaar. De overheid legt clausules en criteria op alsof "leven" een werkwoord is dat in de voorwaardelijke wijs wordt vervoegd. Dit zijn geen mannen en vrouwen meer, maar dossiernummers die in kantoren onderzocht worden, ver van de realiteit verwijderd. Het gevolg is wreed: niet iedereen overleeft het lange wachten. Dranafil's woorden blijken een vreselijk accurate voorspelling te zijn.

Hoe vindt je onder deze omstandigheden nog zin in het leven? Waarom nog blijven vechten? De film onderzoekt dit soort vragen en confronteert ons met de fatale afloop die elk van deze mensen te wachten staat. Ze dagen ons uit met hun verhalen en reizen. Het resultaat is een harde, maar belangrijke film die licht werpt op een situatie die maar al te vaak ontkend wordt, maar verre van abstract is. Als jij ziek bent, geeft het je dan geen rust dat er een zorgsysteem is dat voor jou kan zorgen? In wat voor soort maatschappij kan men de ander dit ontzeggen, alleen maar omdat die persoon niet op dezelfde plaats geboren is? Zolang de verantwoordelijke

instanties weigeren om het menselijke element achter de dossiers te zien, zullen er mensen blijven sterven in België, omdat een administratieve absurditeit hen de noodzakelijke zorg ontzegt. Verminkte, vermoeide lichamen worden als data behandeld. Wij willen geloven dat er iets zal veranderen, maar vermoeden dat onze leiders zich zullen blijven verschuilen achter de holle frasen en wetsartikelen die ‘in naam van de veiligheid en de rust’ voorrang geven aan het leven. Het is aan ons om nee te zeggen tegen dit waardesysteem en op zoek te gaan naar een uitweg; empathie stopt niet aan de grens.

De volgende vertoning van de film vindt plaats op dinsdag 14 juni om 19.00 uur in Cinéma Aventure in Brussel. Na de vertoning volgt er een debat met de regisseur, de Liga voor Mensenrechten en "Vu & Revue" (het tijdschrift Politique). Reservering aanbevolen → reservations@cvb.be

Volg VICE België ook op Instagram.