Kanye West is op z'n allerkwetsbaarst in de nieuwe documentaire Jeen-Yuhs

Als je fan bent van Kanye West, dan ben je wel gewend aan zijn zeer zorgvuldig samengestelde imago. Van zijn maffe shutter shades-periode tot aan Donda: hij is altijd het type perfectionist geweest dat de release van albums steeds weer uitstelt om er op het allerlaatste moment nog van alles aan te veranderen. Maar Ye kon niets tweaken aan jeen-yuhs: a Kanye Trilogy, de Netflix documentaire die jarenlang in productie is geweest. Hij heeft er helemaal geen hand in gehad – en dat is te zien.

In de aanloop naar de première van de documentaire heeft Ye screenshots van berichten tussen hemzelf en de filmmakers op Instagram geplaatst (en verwijderd), waarin hij in hoofdletters toegang eist tot de montagekamer. Ook eist hij dat Drake – ooit een vijand, nu een vriend – de films inspreekt.

Het filmduo Coodie Simmons en Chike Ozah, die Ye al tientallen jaren kennen, geven ons in plaats daarvan een empathisch, eerlijk portret van Kanye. Opgedeeld in drie verschillende afleveringen – ‘Vision’, ‘Purpose’ en ‘Awakening’ – worden we deelgenoot gemaakt van zijn meest kwetsbare en belangrijke momenten door de jaren heen. We zijn aanwezig wanneer hij te horen krijgt dat zijn kaak nooit meer hetzelfde zal zijn na zijn bijna-fatale auto-ongeluk in 2002, en we zijn erbij als hij vecht om serieus genomen te worden door Roc-A-Fella en wanneer zijn overleden moeder, Donda West, haar wijsheden met hem deelt.

In de aanloop naar de première van jeen-yuhs sprak ik met filmmakers Simmons en Ozah over het opeisen van creatieve controle en over wat ze met de film hopen te bereiken.

VICE: Hoi Coodie en Chike! Jullie filmen Kanye al bijna twintig jaar en hebben meer dan driehonderd uur aan beeldmateriaal in drie afleveringen moeten verwerken. Hoe kwam het verhaal dat we te zien krijgen tot stand?

Chike Ozah: De afgelopen vijf jaar zijn we echt een soort filmstudenten geworden. Vooral wat betreft storytelling, omdat we meer scenario's zijn gaan schrijven. Als we dit zes jaar geleden hadden gemaakt, zou het waarschijnlijk een ander soort film zijn geworden. Het zou misschien meer een traditionele documentaire zijn geweest. Maar we wilden het dichter bij een narratieve structuur brengen, dus we kozen voor het verhaal van de held, als een niet-traditionele archetype-achtige film. Dat maakte het makkelijker voor ons om met dit beeldmateriaal om te gaan. Meteen toen we het idee bij onze editors Max Allman en Jason Harper hadden geplant, waren ze aan boord en hielpen ze ons om het allemaal voor elkaar te krijgen.

Hoezo is nu het moment aangebroken voor een documentaire over Kanye?

Coodie Simmons: Nou, ik zeg altijd dat alles gebeurt als God het wil. Als het eerder had moeten gebeuren, dan was dat gebeurd. In 2006 werden we benaderd, er lag een deal voor een documentaire op tafel, maar Kanye was nog niet klaar. Hij stond aan het begin van zijn carrière en hij had nog veel te doen. Dus fast forward, Kanye en ik groeiden uit elkaar omdat zijn naam steeds groter werd en hij met andere mensen wilde werken. Common bracht ons weer bij elkaar in 2014 en daarna belde Kanye mij en Chike op en hij zei: “Ik wil dat jullie mijn stem zijn.” Maar we zijn geen sprekers, we zijn filmmakers; we zijn visueel ingesteld. Dus we wisten op dat moment dat we moesten beginnen met het samenstellen van deze film zodat mensen de echte Kanye zouden kunnen zien, de man die ik ken en van wie ik ben gaan houden.

Maar dat gebeurde niet omdat mensen andere plannen hadden, ze wilden hem andere dingen laten doen. Het was toen voor mij bijna alsof hij om hulp riep, want vlak daarna kreeg hij een inzinking tijdens de Saint Pablo Tour. God bracht ons steeds weer bij elkaar, en sommige dingen zijn niet in woorden te vangen. De eerste keer dat de wereld hem zag na zijn inzinking was hij bij mij en iedereen had zoiets van, “Oh, hij is blij dat hij zijn vrienden heeft gezien”. Maar ik ben meer dan alleen een vriend. Ik ben als een broer voor Kanye, en Chike en ik hebben zijn eerste videoclip geproduceerd. Maar weet je, over bepaalde onderwerpen kun je niet schrijven, maar wij laten het zien. Dat hij zijn naam nu in Ye veranderd heeft, daar had hij het in 2000 al over. Je kunt aan dat soort dingen zien dat hij de goede kant op beweegt. 

Er zitten veel intieme scènes in de film; van Kanye die huilt bij de tandarts tot erg tedere momenten met zijn inmiddels overleden moeder. Werd Kanye betrokken bij het montageproces en gaf hij tegengas over dit soort momenten?

Simmons: Nee, hij gaf geen tegengas en Kanye werd niet betrokken bij de montage. Weet je, ons bedrijf heet Creative Control en we begrepen bij andere projecten al dat als we controle verliezen, we het hele verhaal verliezen. Sommige mensen wilden dat dit een ‘trashy’ documentaire zou worden. Het had een meer glamoureuze documentaire over Kanye kunnen zijn, en dat wilde hij misschien wel – maar dat is het niet geworden. We moesten het verhaal vertellen dat we wilden vertellen.

Ik heb maandenlang geprobeerd om het project met [Kanye] te delen, maar het is er nooit van gekomen. Ik liet hem de trailer van de film zien en ik zei tegen hem: “Vertrouw me zoals ik jou vertrouw.” Maar ik liet Kanye ook weten dat hij deze film zou moeten kijken met iedereen die er vanaf het begin bij betrokken was, mensen die oprecht van hem houden en die niets van hem willen. Als we allemaal samenkomen en hij kijkt naar de film, dan gaat het emotioneel voor hem zijn, omdat het emotioneel was voor iedereen die meeging op deze reis. We huilden samen, lachten samen, we omhelsden en omarmden elkaar.

In jullie andere films komen prominente zwarte figuren voor uit verschillende lagen van de bevolking. Vinden jullie het belangrijk om die eigen geschiedenis te documenteren?
Ozah: Voor mij persoonlijk is het belangrijk om controle te hebben over het verhaal van onze cultuur. Het proces van storytelling is er ook op gericht om empathie te laten ontstaan. Veel verhalen die we vertellen zijn voor ons, maar ze zijn er ook voor andere culturen, zodat ze beter begrijpen wie we zijn.

Wat hoop je dat het nalatenschap zal zijn van jeen-yuhs?
Ozah: Het zou geweldig zijn als mensen het gewoon blijven kijken, net zoals boeken die we blijven lezen als een soort blauwdruk voor het leven. Het zou iets kunnen zijn wat je af en toe aanzet en waar je naar kijkt, of wat je iemand anders aanreikt omdat ze vastzitten in een routine en niet met hun passie bezig zijn... zo van: “bekijk dit, misschien kan dit je helpen je beter te voelen, het kan troostend zijn, of het geeft je vertrouwen dat je nodig hebt om je passie weer aan te boren”, snap je? Het kan bronmateriaal worden waar je nog jaren naar blijft kijken.

 jeen-yuhs: A Kanye Trilogy is nu te zien op Netflix

Dit artikel verscheen oorspronkelijk bij VICE UK
Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.