De plannen van het kabinet zijn ruk, dus bezetten studenten de universiteit

Afgelopen dinsdag werd een deel van de Universiteit van Amsterdam bezet uit protest tegen de studiebeursplannen van het kabinet. Zo’n vijftig studenten hielden een sit-in in het campusgebouw van de universiteit.

De actie, georganiseerd door de studentenbeweging #NietMijnSchuld, vond plaats om alvast aandacht te vragen voor het grote stufi-protest, dat op 11 juni op de Dam in Amsterdam zal plaatsvinden. Ook wilden de organisatoren met deze actie druk uitoefenen op Robbert Dijkgraaf, de minister van Onderwijs, om met studenten over de plannen van het kabinet in gesprek te gaan.

Want hoewel het leenstelsel eindelijk wordt afgeschaft, is er van een eerlijke compensatie voor de getroffen studenten nog steeds geen sprake. Ook laten de plannen voor de nieuwe basisbeurs veel te wensen over. 

Ik was bij de actie aanwezig, om verslag te doen. De bezetting vindt plaats op het Roeterseiland, midden in het campusgebouw van de UvA, maar we verzamelen in de buurt om te voorkomen dat de aandacht van de beveiliging wordt getrokken. Iedereen druppelt in kleine groepjes naar binnen, spandoeken en kartonnen protestborden worden zo goed mogelijk verborgen.

“We hopen hier zo lang mogelijk te zitten,” zegt Ama Boahene, voorzitter van de Landelijke Studentenvakbond, “maar als de beveiliging of de politie ons weg stuurt, dan kan het snel afgelopen zijn.”

Toch is er bewust voor gekozen om deze actie op de universiteit te laten plaatsvinden:“We willen Robbert Dijkgraaf, de minister van Onderwijs, spreken,” vertelt Pieter van Rossum, de vicevoorzitter van SRVU-studentenbond. “En daarom willen we vandaag druk uitoefenen op de universiteit. We hopen dat de universiteiten vanuit hun machtspositie de regering gaan aanspreken. De universiteiten zeggen niet verantwoordelijk te zijn voor de keuzes van het kabinet, maar dit is uiteindelijk wel de plek waar we onze schulden oplopen. En universiteiten zijn wél verantwoordelijk voor goed onderwijs, iets wat niet mogelijk is als iedereen zich enorm in de schulden moet steken. Dus daarom hopen we dat de universiteiten ons gaan steunen en dat het College van Bestuur ons vandaag helpt om contact te leggen met minister Dijkgraaf.”

De bezetting begint met een korte introductie, waarin de eisen duidelijk worden gemaakt. Allereerst wordt er méér compensatie voor de studenten die onder het leenstelsel vielen geëist. De compensatie voor deze studenten bedraagt nu 1436 euro, een bedrag dat niet opweegt tegen de misgelopen studiebeurs en de torenhoge studieschulden waar veel studenten mee kampen. Ook wordt er een betere basisbeurs geëist. Het leenstelsel is eindelijk afgeschaft, maar de basisbeurs, met een thuiswonende beurs van 110 euro en een uitwonende beurs van 274 euro, valt lager uit dan deze in 2015 was – terwijl de inflatie alleen maar is toegenomen. En als laatste wordt er geëist dat er niet verder op het onderwijs bezuinigd wordt.

Mensen zitten verspreid over tafeltjes te luisteren. Aan het einde van de introductie wordt er een groot spandoek met de tekst ‘Schuldenfabriek’ opgehangen in de hal van de campus. Ook beginnen mensen voorzichtig te roepen (“Wat willen wij? Schuldenvrij!”).

“Het is tijd voor een einde aan de neoliberalisering van het onderwijs,” stelt Joep van Dijk, voorzitter van de SRVU-studentenbond. Joep is zelf student politicologie en valt ook onder het leenstelsel. Hij heeft dus geen basisbeurs ontvangen: “Ik heb al een schuld van een kleine 20.000 euro en die gaat alleen nog maar verder oplopen. Die oplopende schuld en de druk om nominaal af te studeren zorgen voor gigantisch veel stress, om de paar maanden zit ik op het randje van een burn-out. En ik zie dat bij bijna iedereen om me heen. Ondertussen houdt minister Dijkgraaf kei-hard vast aan ‘1 miljard is 1 miljard’ en dat is gewoon niet genoeg. Ik blijf hoop houden dat de politiek eindelijk inziet dat we niet zo kunnen kloten met de toekomst van onze jongeren. Die gaan namelijk allemaal een klimaatcrisis tegemoet, een woningcrisis tegemoet én ze hebben een gigantische studieschuld.’ 

Nu de bezetting officieel geopend is, begint de rest van het programma. Er wordt een college over schuld gegeven. Ook is er een workshop protestborden maken ter voorbereiding op het grote protest zaterdag. De sfeer is nog vrij rustig, er staan thermoskannen koffie klaar en er worden eierkoeken en kruidkoeken uitgedeeld. Aan de tafeltjes worden protestborden en zelfs een enkele kruiswoordpuzzel gemaakt. Toch heeft de beveiliging inmiddels lucht gekregen van het protest. Het wordt verboden om nog te flyeren en stickers op te plakken. Ook willen ze dat de mensen zich gaan verplaatsen.

‘Ze bieden ons een andere ruimte aan, maar dat willen we natuurlijk niet,’ vertelt Martine Heijthuyzen van de jongerenvakbond FNV. ‘Dus we proberen hier te blijven en met ze in onderhandeling te gaan.’

Tijdens de lunch praat ik met Dorus Funnekotter, die een opleiding tot docent muziek volgt. Dorus valt zelf ook onder het leenstelsel: “Het jaar nadat ik afstudeer wordt de basisbeurs weer ingevoerd, dus dat is nogal jammer. Ik heb de afgelopen drie jaar veel stress over geld gehad. Omdat ik een hbo-studie doe, waarbij ik erg veel aanwezig moet zijn, lukte het me niet om er veel naast te werken. Dus ik heb een hoge schuld moeten opbouwen en ik zie niet voor me dat ik daar snel weer vanaf kom. En al helemaal niet dat ik een huis kan gaan kopen.”

Imke Stenvert moet nog beginnen met studeren, maar is hier vandaag uit solidariteit met andere studenten die onder een hoge schuld gebukt gaan. Ook maakt ze zich, nog voordat ze begonnen is aan haar studie, al zorgen over haar toekomstige schuld: “Ik weet nu al dat ik een studieschuld zal moeten opbouwen. Zelfs als ik gebruik kan maken van de basisbeurs, want ook die is lang niet hoog genoeg. En niet iedereen komt uit een rijke familie die je even 40.000 euro voor je studie geeft. Dat geeft me nu al stress, ik wil niet mijn hele leven aan torenhoge schulden vastzitten.”

Inmiddels wordt duidelijk dat het protest zich toch echt moet verplaatsen. Er wordt besloten om buiten verder te gaan. De protestborden worden meegenomen en het spandoek wordt op de brug gehangen. Opnieuw worden er toespraken gegeven en wordt er geroepen: “Studenten in het rood, onze toekomst wordt verkloot!”

Ook vindt dan het belangrijkste onderdeel van de dag plaats, het gesprek met de rector van de UvA: Karen Maex. Zij zegt de zorgen van de studenten te begrijpen en ze is het ermee eens dat studenten in een lastige financiële positie zitten. Ook zegt ze toe minister Dijkgraaf een bericht te gaan sturen over deze actie, en over het grote stufi-protest van aanstaande zaterdag. Of hij ook echt aanwezig gaat zijn, en of de plannen van het kabinet nog gaan veranderen, is natuurlijk nog maar de vraag. Maar bij het protest houden de mensen in ieder geval hoop.

“Het blijft natuurlijk moeilijk om dit soort veranderingen teweeg te brengen. Zeker in dit politieke klimaat, met de FvD als grootste partij,” zegt Martine. “Maar we moeten druk blijven uitoefenen en we moeten blijven beschermen wat we al hebben. Niets doen is gewoon geen optie.”